Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Blaðsíða 112

110 ÁrbókVFÍ/TFÍ 1994/95
(WMO, 1983). Gengið er út frá ákveðnu staðalgildi (index variable). Það gildi er svokallað
7MJ-gildi og er það skilgreint sem mesta sólarhringsúrkoma með fimm ára endurkomutíma.
Notkun þess er í samræmi við venju frá Natural Environmental Research Council í Bretlandi
sem einnig hefur verið tekin upp í Noregi. I fráveituhönnun er einnig hægt að notast við sams-
konar gildi fyrir skúraregn sem stendur yfir í 10 -120 mín., og er það táknað á eftirfarandi hátt:
70mM5, 20mM5, 30mM5, 60mM5 og 720mM5. PMP-gúá\ (Probable Maximum Precipi-
tation) er hins vegar sólahringsaftakaúrkomugildi með óskilgreindan endurkomutíma.
Reynt er að notast við fast samband úrkomu og varanda þar sem notaðir eru ákveðnir
margföldunarstuðlar til að fá fram mismunandi endurkomutíma. Þetta er aðferð sem venju-
lega er viðhöfð þótt niðurstaðan sé oft birt sem línuritahneppi fremur en formúla. Ýmsir aðil-
ar hafa fjallað um þetta efni (Páll Bergþórsson, 1977; Verkfræðistofan Vatnaskil, 1992).
Fræðilegur grunnur þessarar umfjöllunar er lítillega frábrugðinn, notast er við ákveðið staðal-
gildi sem fræðilega tengist skúraregni á eðlilegri hátt en skúraregn tengist t.d. ársmeðalúr-
komu. Þá er notast við ákveðið líkan fyrir IDF-línurit (Novotny et al„ 1989). Niðurstaðan er
samt ekki mjög frábrugðin því sem eldri aðferðir gefa, að því talið er.
Þar sem 7M5-kort liggur fyrir er aðferðin mjög handhæg, gildið er lesið af korti, og
skúraregn með mismunandi varanda og endurkomutíma er reiknað frá því. Athygli er vakin á
að umfjöllun og niðurstöður þessarar greinar eiga einungis við höðuðborgarsvæðið.
Gatnamálastjóranum í Reykjavík og samstarfshópi sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu er
þakkaður stuðningur við þetta verkefni.
2 1M5-kort af höfuðborgarsvæðinu
Við gerð 7M5-kortsins var notast við þær úrkomumælingar sem til voru af höfuðborg-
arsvæðinu, auk meðalársúrkomukorts (Markús Á. Einarsson, 1990; Trausti Jónsson, 1995) og
hæðarkorts, þar sem sýnt var fram á að 7M5-gildin eru línulega háð bæði meðalársúrkomu og
hæð. Dreifing úrkomuhámarka var könnuð þannig að hægt var að spá fyrir um regn með lengri
endurkomutíma-en mælingarnar ná yfir. Sú dreifing sem hentaði var síðan borin saman við
samsvarandi dreifingar erlendis. Það er gert með því að bera saman svokallaða C(-stuðla sem
skilgreindir eru í þeirri dreifingu sem notuð er við að áætla skúraúrkomuna.
í ljósi fyrri rannsókna (Jónas Elíasson, I995) er hér notast við Gumbel hágildadreifingu og
athugað hvort sú dreifing eigi við þau gildi sem um ræðir í þessari rannsókn.
Fyrir endurkomutímann 5 ár (T=5) fæst:
1M5 = Xn
C2 l,5
^ii "f"
C7 n C1
(1)
þar sem:
Xn er meðaltal n árshámarka
Sn er staðalfrávik árshámarkanna
C7 og C2 eru stuðlar háðir íjölda árshámarka
7M5-úrkoma fyrir þá staði á höfuðborgarsvæðinu þar sem úrkomumælingar ná yfir nokkur
ár var reiknuð samkvæmt jöfnu 1, og eru þau gildi í töflu 1.
Fylgni milli 7M5 og meðalársúrkomu innan þess svæðis sem stöðvarnar í töflu 1 spanna var
reiknuð (mynd 1 og tafla 2), og hún notuð við gerð 7M5-kortsins fyrir höfuðborgarsvæðið.