Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Blaðsíða 32

30 Árbók VFÍ/TFÍ 1994/95
Afkoma í iðnaði: Að tilhlutan Samtaka iðnaðarins gerði Þjóðhagsstofnun haustið 1994 könn-
un á afkomu í iðnaði fyrri árshelming sama árs. Könnunin náði til 43 fyrirtækja í almennum
iðnaði og má gera ráð fyrir að ársvelta þeirra nemi um 12 milljörðum eða 13% af heildarveltu
í almennum iðnaði það ár. Helstu niðurstöður voru þær að afkoma í iðnaði hafði batnað miðað
við sama tíma árið áður. Rekstrarafgangur stefndi í að vera 3,5% af tekjum að meðaltali en
árið á undan var halli sem nam 1% af tekjum. Þessi niðurstaða er jafnframt betri en meðaltals-
afkoma í almennum iðnaði 1989-1993 en þá var 0,5% halli á ári. Þessi niðurstaða er í sam-
ræmi við þau auknu umsvif í þjóðarbúskapnum sem nú er kunn. Það er þó ástæða til að fara
að öllu með gát og stilla væntingum um aukna hagsæld í hóf. Á það ber að líta að hagnaður
iðnfyrirtækja almennt þarf að vera 3-4% til þess að arðsemi eigin fjár eftir tekju- og eigna-
skatt verði 4-6%. Samkvæmt könnuninni er rekstrarafgangur því tæplega nægilega mikill til
að það fjármagn sem bundið er í greininni skili ásættanlegum arði miðað við hóflega ávöxt-
unarkröfu.
Auk þess er á það að líta að iðnaðurinn þurfti að þola þyngri búsifjar vegna efna-
hagslægðarinnar en samdráttur í landsframleiðslu gaf tilefni til. Það er enn langt í að
iðnaðurinn nái fullum styrk og fái til baka allt það sem tapaðist í efnahagslægðinni.
6.4 Nýsköpun í iðnaði
Hér á landi gætir aukins skilnings stjórnvalda á mikilvægi rannsókna og nýsköpunarstarfsemi.
Með EES-samningnum fengu íslendingar fulla aðild að rammaáætlunum Evrópusambandsins
á sviði rannsókna og þróunarstarfsemi. Opinbert fjármagn til rannsókna og þróunarstarfsemi
hefur verið aukið á íslandi, m.a. í tengslum við sölu fyrirtækja í eigu ríkisins. Jafnframt hafa
Rannsóknarráð ríkisins og Vísindaráð íslands verið sameinuð með lögum um Rannsóknarráð
íslands og stofnaður hefur verið Nýsköpunarsjóður á grunni Iðnþróunarsjóðs. Eitt meginvið-
fangsefni næstu ára í nýsköpun og þróunarstarfsemi hlýtur hins vegar að felast í því að færa
starfið nær fyrirtækjunum og efla frumkvæði þeirra og uppbyggingu þekkingar. Til þess að
svo megi verða þarf að laga verklag og stjórnun nýsköpunarstarfsins sem best að þörfum
fyrirtækjanna.
Alþjóðlegt samstarf íslenskra fyrirtækja þarf að aukast og hagnýta þarf rannsóknarfé EES
sem best í þágu atvinnulífsins. Fagleg og fjárhagsleg ábyrgð fyrirtækja ætti að vera forsenda
opinberra styrkja til vöruþróunar og nýsköpunar. Efla þarf stuðning við sprotafyrirtæki sem
byggja á nýrri þekkingu og tækni og sérstaklega þarf að styðja við fyrirtæki sem eru að hefja
útflutning.
6.5 Útflutningur á raforku
Eins og kunnugt er heí'ur Landsvirkjun á undanförnum árum stundað forrannsóknir vegna
hugsanlegs útflutnings á rafmagni um sæstreng til annarra Evrópulanda. Meðal þess sem
fyrirtækið hefur látið gera er forathugun á hönnun og lagningu sæstrengs milli Islands og
Skotlands sem ítalski strengjaframleiðandinn Pirelli stóð að á árinu 1992. Voru niðurstöður
þeirrar athugunar jákvæðar. Hefur Landsvirkjun síðan verið í samstarfi við Scottish Hydro-
Electric plc. sem er rafveitan í norðurhluta Skotlands. Saman hafa fyrirtækin athugað hvaða
kostir og gallar gætu fylgt samrekslri raforkukerfi Islands og Norður-Skotlands. Könnuð hafa
verið áhrif sæstrengsins á orkuframboð í löndunum, fjárfestingu í flutningsvirkjum og tíma-
setningu virkjana. Miðað var við að notuð yrði nýjasta sæstrengstækni sem völ er á og að flutt
yrðu 550 MW um einn eða tvo strengi. Allar líkur eru taldar á því að frekari þróun verði á
næstu árum í hönnun sæstrengja og flutningsgeta nýrra sæstrengja verði enn meiri en þetta. Til
samanburðar má geta þess að uppsett afl í vatnsaflsstöðvum Landsvirkjunar nú eru um 850 M W.