Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Page 158

156 Árbók VFÍ/TFÍ 1994/95
hvaða endurkomutíma þeir telji að snjóflóðaupplýsingar og grundvöllur hættumats, gefi.
Erlendis s.s. í Sviss hefur verið miðað við endurkomutíma 300 ár, í Austumki er miðað við
150 ár og í Noregi er miðað við 1000 ár. í þessum löndum hafa menn ýmsar athugasemdir við
aðferðir hvors annars og benda m.a. á að mjög vafasamt sé að nreta lengra en 100 ár því sagan
gefi ekki tilefni til þess. Einnig geti breytingar á veðurfari verið afgerandi um tíðni snjóflóða.
3.3 Snjóflóðaferlar
Snjóflóðaferli má skipta í eftirfarandi svæði:
• Upptakasvæði
• Farvegur eða fallbraut
• Úthlaupssvæði
Upptakasvæði er það svæði þar sem upptök snjóflóða eru og getur það verið mjög breyti-
legt að stærð og lögun. Halli lands í upptökum getur verið frá I0°-15° og upp í 45°-50°.
Algengast er að halli upptakasvæða sé á bilinu 25°- 35°.
Neðan upptakasvæðis tekur við snjóflóðafarvegur eða fallbraut og getur hún bæði verið
opin eða þrengd. Fallbraut telst þrengd þegar gil eða skorningar beina snjóflóðum í þrönga rás,
sem er töluvert mjórri en breidd upptakasvæðis.
Úthlaupssvæði snjóflóðs er það svæði þar sem snjóflóð getur stöðvast á og skilur eftir sig
snjómassann sem það tók með sér niður farveginn. í þrengdum farvegum (giljum) eru mjög
oft aurkeilur neðan þeirra og eru þær oft úthlaupssvæði snjóflóða. Þar hafa snjóflóð möguleika
á því að breiða mikið úr sér eða fara í ákveðnar brautir sem geta verði mismunandi milli
snjóflóða. í opnum farvegum er breidd úthlaupssvæðisins oftast nær því jöfn breidd upptaka-
svæðisins. Á úthlaupssvæði stórra snjóflóða hallar landi yfirleitt minna en 10°.
í stórum snjóflóðum er áðurnefnd skipting mjög greinileg. Fyrir lítil snjóflóð er hún ekki
eins greinileg og í mögum tilfellum stöðvast þau í miðjum brekkum (slík snjóflóð eru oft köll-
uð spýjur).
3.4 Helstu gerðir varnarvirkja
Ef náttúruleg vörn gegn snjóflóðum er ekki til staðar þarf að koma fyrir varnarvirkjum.
Varnarvirkjum má skipta í eftirfarandi þrjá höfuöflokka:
• varnarvirki ofan upptakasvæðis
• varnarvirki í upptakasvæði
’ varnarvirki í úthlaupssvæði
Varnarvirkjum ofan upptakasvæðis er yfirleitt ekki beitt einum sér heldur eru þau sett
samhliða öðrum gerðum varnarvirkja.
Meginatriði varna er að reyna að koma í veg fyrir að snjór fari af stað og verði að snjóflóði.
Langtímarannsóknir þurfa helst að liggja fyrir um snjódýptir í upptakasvæðum áður en varnar-
aðferðir eru ákveðnar. Eftir að snjóflóð fer af stað er ekki um það að ræða að reyna að stöðva
það fyrr enn á úthlaupssvæði, skömmu áður en það stöðvast af sjálfu sér. Afl þess og kraftar
eru einfaldlega of miklir til þess að annað sé unnt þannig að árangur verði af.
3.5 Varnarvirki ofan upptakasvæðis
Lögun fjalla ofan upptakasvæða hefur afgerandi áhrif á það hvernig snjór flyst til með vindi
og hvar hann sest hlémeginn fjalla. Fjöll sem hafa miklar sléttur efst, eins og víða gerist á
Vestfjörðum, geta geymt mikið snjómagn sem vindur nær síðan að flytja með sér fram af