Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Blaðsíða 138

136 Árbók VFÍ/TFÍ 1994/95
einn með plötum úr ryðfríu (SS-316) stáli til til prófunar á ódýrara efni. Sprungur komu fljót-
lega fram í ryðfríu plötunum, eins og óttast hafði verið. Nú eru uppsettir 6 varmaskiptar með
títanplötum og afkasta þeir, samkvæmt mælingu, vel þeim 150 MW, sem gert var ráð fyrir.
Reynslan sýnir að ending pakkninga í varmaskiptunum er nálægt 5 árum, eins og búist var við.
Utfellingar á hitaplötur eru litlar, og hreinsun þeirra ekki erfið.
4.7 Skiljuvatnsvarmaskiptar
I vatni frá jarðhitasvæðinu á Nesjavöllum, eins og vatni frá öðrum háhitasvæðum, er upp-
leystur kísill. Við kælingu verður vatnið yfirmettað (með tilliti til kísils) og getur myndast
útfelling, sem að öðru jöfnu sest á fleti varmaskipta og minnkar afköst þeirra. Því voru fyrir
byggingu virkjunarinnar gerðar umfangsmiklar tilraunir með skiljuvatnshitara með
hringrásandi kúlum (svokallaða ESKLA tækni). Tilraunirnar sýndu fram á, að reikna mætti
með kælingu skiljuvatns niður í a.m.k. 40°C. Þetta var forsenda fyrir nýtingaráætlunum. í 1.
áfanga virkjunarinnar voru settir upp nokkru stærri skiljuvatnsvarmaskiptar (afköst 6 MW) en
notaðir höfðu verið í tilraunarekstrinum og rekstrartilraunum haldið áfram. í seinni tíð hafa
tilraunirnar beinst að því, að finna hvað mætti kæla skiljuvatn mikið niður í venjulegum
röravarmaskiptum. Niðurstöður benda til að með vissum skilyrðum uppfylltum megi skilju-
vatn niður í 40°C í hefðbundnum röravarmaskipti. Þetta lækkar virkjunarkostnað skiljuvatns
verulega frá því sem áður var reiknað með.
4.8 Afloftarar
Kalda vatnið, sem hitað er upp, er mettað af súrefni og verður því tærandi eftir upphitun. í
þeim tilgangi, að ná súrefninu úr, er vatnið soðið við undirþrýsting í aflofturum. Vatnið fer um
87°C heitt inn í þá og fer um 82°C heitt frá þeim. Við suðuna rýkur nær allt súrefni úr vatninu.
Leyfum súrefnis er eytt með fblöndun á brennisteinisvetni. Það er gert með fblöndun
jarðhitagufu, sem inniheldur brennisteinsvetni og kolsýru. Við suðuna gufar einnig upp hluti
hitaða vatnsins, en sú gufa er þétt aftur með úðun á köldu vatni. Sýrustig vatnsins hækkar við
suðuna. Oþéttanlegar gastegundir eru sogaðar út með lofttæmidælum. Gert var ráð fyrir að
hver afloftari gæti annað a.m.k. 300 1/sek, þ.e. 50 MW. Komið hefur í ljós við mælingar, að
þeir anna allt að 450 1/sek (75MW). í 1. áfanga voru settir upp tveir afloftarar og sá þriðji
1995.
4.9 Höfuðdælur
Höfuðdælur eru nú þrjár og afkastar hver þeirra um 3001/sek. Dælurnar lyfta vatninu frá orku-
veri, sem er í kóta 178 m, í geymi á Háhrygg, sem er í kóta 400 m. Við þennan hæðarmun
bætist rennslisviðnám í æðinni upp á Háhrygg og er því lyftihæð dælanna um 260 m.
5 Stjórnkerfi
Eins og fram kemur hér að ofan eru vinnslurásirnar í virkjunni nokkuð flóknar og þarf því að
vera gott kerfi til vöktunar og stýringar. Kerl'i þetta er sett saman úr fjölda eininga og skipta
má þeim í eftirfarandi 4 flokka:
5.1 Skynjarar og stjórntæki
Skynjarar, sem mæla hita, þrýsting, rennsli, straum og fl. eru víðs vegar um vinnslurásir og
eru boð frá þeim flutt til iðntölva. A grundvelli innkominna upplýsinga eru send boð til stjórn-
tækja, þ.e. stjórnloka o.fl.
5.2 Iðntölvur
Iðntölvur, sem eru af gerðunum Texas Instrument 565 og Siemens TI-555 og TI-545, safna