Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2001, Page 218
216 Árbók VFÍ/TFÍ 2000/2001
stundum nefnt vistvægi. Magn náttúrulegra auðlinda og orku, auk tegunda, sem nýttar hafa
verið við framlciðslu, hvort heldur á frum-framleiðslustigi, framleiðslustigi eða við flutn-
ing, skiptir í þessu samhengi miklu máli. Auk þess þarf að meta áhrif á vatnsnotkun, meng-
un og/eða landnytjar og bera saman við aðra kosti. Að þessu loknu er fyrst hægt að leggja
mat á hvort viðkomandi vara sé umhverfisvæn eða ekki. Oftar en ekki komast menn að því
við slíkan samanburð að plast er betri kostur við umbúðagerð en ekki.
I þessu sambandi er vert að leiða hugann að eftirfarandi:
• Heimilissorp er um 5% af öilum úrgangi sem fellur til innan Vestur-Evrópu, af því
eru plastefni um 7% af massa.
• Af heildarúrganginum er plast einungis um 0,6% af massa.
• Þrátt fyrir aukningu í notkun plastumbúða hefur það ekki aukið á hlutfall þess í sorpi
vegna þess að umbúðir hafa verið að léttast markvisst.
• Léttari umbúðir, þá venjulega úr plasti, krefjast minni eldsneytisnotkunar við flutning
og flutningurinn mengar því minna.
• Stærstur hluti plastiðnaðarins mengar ekki grunnvatn.
• Einungis um 3-4% af olíuforða heimsins verður að lokum plastefni.
Til að stemma stigu við síaukinni landeyðingu með urðun, hefur á undanfornum árum átt
sér stað þróun í þá átt að nýta sorp til orkuframleiðslu. Nútímatækni gerir kleift að brenna
sorpi í þartilgerðum ofnum á hreinlegan hátt. Plast er nauðsynlegt slíku ferli þar sem orku-
innihald þess er nánast hið sama og kola miðað við þyngd og því hækkar það hitastig
brunans og hann verður því hreinni fyrir vikið. Rúmmálsrýrnun við bruna er 85-90%.
Sorpbrennsla hefur þekkst í Danmörku um árabil og væru aðrar Evrópuþjóðir á sama stigi
og Danir hvað varðar orkunýtingu úr sorpi, gæfi það af sér orku sem samsvaraði 15-17
meðalstórum kjamorkuverum. Það plast sem brennt er er við þessar kringumstæður er ekki
aukning á brennsluolíu, hcldur olíu í föstu formi sem hvort eð er hefði verið brennt.
Markmið okkar hlýtur engu að síður alltaf að vera að lágmarka úrgang eins og frekast er
kostur. Þetta hafa hönnuðir og framlciðendur að leiðarljósi við hönnun nýs varnings, vegna
þess að þeir vita að með því að notast við plast við framleiðslu sína má draga úr:
• orkunotkun
• loftmengun
• efnisnotkun
• úrgangi
• kostnaði
Nýlegar þýskar rannsóknir benda til þess að ef að hætt yrði t.d. að nota plast í umbúðir
myndi heildarþyngd umbúða aukast um 300%, orka til framleiðslu þeirra myndi aukast um
100% og síðast en ekki síst myndi heildarrúmmál úrgangs aukast um 160%. I dag eru plast-
umbúðir um 10% af massa allra umbúða. Þessi 10% eru notuð til þess að pakka 40-50% af
allri framleiddri vöru. Þessar staðreyndir segja að okkar mati meira en mörg orð.