Tónlistin - 01.12.1945, Blaðsíða 30

60
TÓNLISTIN
Framh. af bls. 54.
heimalandi sínu. Að vísu getum vér
með tilhlýðilegu sjálfstrausti litið
til afreka hina beztu manna ann-
arra þjóða og vegið fordæmi þeirra
þarlendis, en þar fyrir skyldum vér
aldrei gleyma þvi, að oss hjálpar
enginn nema vér sjálfir. Yér verð-
um að kosta kapps um, að málefni
vor séu ekki hrakin af réttri leið.
Vakin og sofin skulum vér gæta
þess, að stefnan sé skýr. Sporheng-
ilsnafnið verður að afmást í ís-
lenzkri tónlist, þessu kornabarni is-
lenzkrar hugsunar. Svo framt hald-
ið er dyggilega til haga jafnvel liinni
ófullkomnustu en einlægustu við-
leitni, má svo fara, að fyrr en marg-
an grunar muni upp rísa hinn blóm-
legasti meiður islenzkrar tónlistar.
II.
Tónlistin á voru landi á sér til-
tölulega mjög skamma forsögu, sé
miðað við nútímagervi hennar. Fer
])á að vonum, að sporin hafa verið
mörg reikul og fálmandi. Og enn
þarf að herða róðurinn, ef nást skal
land. Yankunnáttan er sífelll rén-
andi, þótt enn standi hún stórfelhl-
um umbótum alvarlega fyrir ])rif-
um. Mál vort höfum vér reynt að
samstilla tónlistinni i söng og ræðu,
laðað ný heiti að efnum tónlistar
og lagt eyra að nýjum tónum og
hljómum. Þanþol íslenzks máls er
óendanlegt. Þetta hefir tónlistin
meðal annars sýnt. Hún hefir skap-
að sæg af orðum, sem .áður voru
ekki tiltæk. Lengi var orðið „hljóm-
kviða“ notað um „symfóníu“. En
þá kom „sónatan“ líka til sögunn-
ar og gerðist um of djarftæk til
þessa nýyrðis. „Symfónían“ var aft-
ur orðin umkomulaus á vettvangi
tungunnar. Þó kom að því, að hug-
kvæmni íslenzkumannsins hætti úr
skák með nafngiftinni „hljóm-
drápa“. Þó bjó lengi að fyrstu gei'ð,
og mönnum hætti við að kalla
„symfóníuna“ eftir sem áður hljóm-
kviðu. En hér var ekki látið stað-
ar numið. Píslarsaga Jesú í tónum
var flutt. Margir hlustuðu á hina
stórfelldu lýsingu Bachs á ævi lausn-
arans, og sumir kváðu háa lofstafi
um dýrðlegan fögnuð tónlistarinn-
ar. Og þá varð heldur ekki „liljóm-
kviðan“ umflúin. Með gildri og sett-
legri fvrirsögn trónaði „symfóníu-
sónata“ passíuleiksins: „Fögur
hljómkviða í frikirkjunni“. —
Nokkru siðar héldu svo bjargvætt-
ir þjóðarbúskaparins hátíð sína á
sjómannadaginn. Var þar mörg
skennntun um hönd höfð og söngn-
um skammtaður kyrfilegur tími, svo
sem vera her. Lítill kór flutti þá
lýsingu á hinni ströngu ævi sjósókn-
arans í ágætu kvæðisformi eftir eitt
af vorum hetri ungskáldum, sem
lagsett hafði verið af áhugasömum
tónlistarunnanda og raddsett af at-
vinnutónlistarmanni. Við þetta tæki-
færi var töfraorðið enn dubbað upp
og slengt í heilagt hjónaband með
„Stjána hláa“: „Hljómkviða“ eftir
Sigfús Halldórsson. — Þulurinn í
ríkisútvarpinu vatt sér hinsvegar
hvallega undan öllum kviðum og
drápum, þegar verið var í útvarp-
inu að leika á hljómplötum „Haff-
ner symfóníu“ Mozarls undir stjórn