Bændablaðið - 15.03.2012, Blaðsíða 2

Bændablaðið | fimmtudagur 15. mars 20122
Fréttir
Tilraunaverkefni sett af stað til að opna svínaræktina:
Eftirspurn eftir „free range“ grísaeldi svarað
Athygli vakti að Svínaræktarfélag
Íslands auglýsti í síðasta
Bændablaði eftir bændum til að
ala grísi í frjálsu umhverfi. Í aug-
lýsingunni kom fram að um til-
raunaverkefni væri að ræða og að
eldið færi fram á grundvelli reglu-
gerðar um vistvæna landbúnar-
framleiðslu samkvæmt viðauka
um afurðir svína í dreifbærum
búskap.
Í verkefninu er gert ráð fyrir að
eldið fari fram á tveimur til þremur
stöðum á landinu, á tímabilinu apríl-
september.
Hörður Harðarson, formaður
Svínaræktarfélags Íslands og
svínabóndi í Laxárdal í Skeiða- og
Gnúpverjahreppi, segir að á síðustu
árum hafi íslensk svínarækt þróast
m.t.t. aukinnar hagkvæmni í rekstri
búanna og óskir neytenda einkum
tekið mið af góðri og hollri vöru á
ásættanlegu verði, en svínakjöt er
með um fjórðungs hlutdeild í kjöt-
neyslu í landinu. Þessu hefur fylgt að
lítið framboð hefur verið á svínakjöti
af dýrum sem alin eru við aðrar og
rýmri aðstæður.
„Svínabændur hafa orðið varir við
vaxandi áhuga neytenda á fjölbreytt-
ari valkostum hvað þetta varðar, þó
svo að verð á slíkum afurðum yrði
hærra – eðli málsins samkvæmt,“
segir Hörður um forsögu þessa verk-
efnis. Hann segir að fram til þessa
hafi ekki farið fram eldi á þann veg
sem nú er lagt upp með. Eitthvað
hafi þó verið um eldi á grísum í opnu
rými, þar sem svín hafa gengið um
frjáls og jafnvel með öðrum búsmala.
Í þeim tilfellum hafa dýrin, einn til
tveir grísir, einkum verið alin til nytja
á viðkomandi búi.
„Matvælastofnun hefur nú til
skoðunar breytingar á reglugerð,
þannig að kveðið verði á um með
skýrum hætti við hverskonar
aðbúnað svín skuli alin í vistvænu
umhverfi. Tekið verður mið af hlið-
stæðum reglum í nágrannalöndunum.
Þar er þó sá munur á að umtalsverður
stuðningur er við slíkt eldi, sem ekki
hefur verið gert ráð fyrir hér á landi.
Gerðar verða kröfur um að dýrin hafi
gott húsaskjól og geti verið utan-
dyra þegar veður leyfir, en almennt
á veður yfir sumarmánuðina ekki að
vera hindrun í þessu sambandi.“
Valkostum neytenda fjölgað
„Tilraunin sem nú er verið að undir-
búa gerir eingöngu ráð fyrir eldi á
tilteknum fjölda grísa yfir sumar-
mánuðina og að þeim verði slátrað
í ágúst-september. Þá verður kostn-
aður metinn og lagt almennt mat á
hvernig til hefur tekist. Í framhald-
inu geta bændur síðan ákveðið hvort
unnið verður áfram með svínarækt á
grunni þeirrar reynslu, sem af verk-
efninu hefur fengist,“ segir Hörður.
Nýverið var landsráðunautur í ali-
fugla- og svínarækt ráðinn til starfa
hjá Bændasamtökum Íslands og því
ekki úr vegi að spyrja Hörð hvernig
hann sjái fyrir sér framtíð svína-
ræktarinnar – og ekki síst þessarar
undirgreinar hennar. „Svínabændur
fagna ráðningu ráðunauts fyrir
svínaræktina og ljóst að ekki verður
skortur á verkefnum fyrir búgrein-
ina. Væntanlega getur þetta verkefni
tengst ráðgjöf BÍ með ýmsum hætti
en framtíðin mun skera úr um það.
Mikil sérhæfing innan svína-
ræktarinnar hefur í mörgum tilfellum
valdið því að dýrin og umönnun
þeirra eru ekki eins sýnileg almenn-
ingi og æskilegt væri.
Með þessu verkefni verður hugs-
anlega stigið fyrsta skrefið í að opna
greinina meira frá því sem nú er, auk
þess sem neytendur geta valið um
afurðir sem ekki hafa verið á boð-
stólum fram til þessa.“ /smh
Þingmál númer 508 sem fjallar
um úthlutun tollkvóta og flutt er
af sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðherra hefur ekki hlotið sam-
þykki í þinginu. Málinu var vísað
til atvinnuveganefndar sem vísaði
því áfram til umsagnar hjá efna-
hags- og viðskiptanefnd.
Helstu atriði breytinganna felast
í að tollur á þær vörur sem eru flutt-
ar inn samkvæmt tollkvótum sem
tilgreindir eru í sérstökum viðauk-
um skal lagður á sem magntollur.
Fundinn skal út mismunur ríkjandi
heildsöluverðs sem skal vera sam-
kvæmt upplýsingum fengnum frá
að minnsta kosti tveimur leiðandi
ótengdum dreifingaraðilum og inn-
flutningsverðs samkvæmt meðaltali
tollverðs síðastliðinna sex mánaða.
Hafi vara ekki verið flutt til landsins
á síðustu sex mánuðum er heimilt
að miða innflutningsverð við við-
skiptaverð vörunnar í útflutnings-
landi að viðbættum flutnings- og
vátryggingarkostnaði.
Einnig skal ráðherra úthluta
tollkvótum samkvæmt viðaukum
þegar framboð á viðkomandi vöru
er ekki nægjanlegt á innanlands-
markaði eða sýnt þykir að það verði
fyrirsjáanlega ekki nægjanlegt á
næstu þremur mánuðum. Framboð
telst ekki nægjanlegt, ef viðkom-
andi vara er ekki til stöðugrar dreif-
ingar í að lágmarki 90% magni af
eftirspurn að minnsta kosti tveggja
leiðandi ótengdra dreifingaraðila og
er ekki fáanleg frá að minnsta kosti
tveimur framleiðendum.
Innflutningstímabil tollkvóta
getur verið allt að eitt ár í senn en
skal þó ekki vera styttra en einn
mánuður. Með lögunum bætist
einnig við nýr viðauki nokkurra
vöruflokka og fleiri málsliðir fá
smávægilegar breytingar.
SS greiðir bændum
2,15% uppbót
Stjórn SS sendi frá sér tilkynn-
ingu í fyrri viku um að ákveðið að
greiða bændum 2,15% uppbót á
afurðaverð allra kjöttegunda fyrir
árið 2011. Uppbótin hefði verið
greidd inn á bankareikninga bænda
12. mars.
Í tilkynningu frá SS segir að það
sé stefna fyrirtækisins að greiða
samkeppnishæft afurðaverð hverju
sinni og góð afkoma liðins árs
geri þessa uppbót mögulega. Með
þessum uppbótargreiðslum fylgir
SS í kjölfar Kjötafurðastöðvar KS
á Sauðárkróki og Sláturhúss KVH
á Hvammastanga sem tilkynntu í
fyrri viku um greiðslur á 2,15%
uppbót fyrir innlegg á síðasta ári.
Breytingar á
tollalögum
Evrópustofa, upplýsingamiðstöð
ESB á Íslandi, hefur að undan-
förnu staðið fyrir fundaherferð
um landið. Timo Summa, sendi-
herra Evrópusambandsins (ESB)
á Íslandi, hefur verið meðal fram-
sögumanna á fundunum og kynnt
stöðu aðildarviðræðanna. Summa
hefur auk þess fundað með ýmsum
aðilum upp á síðkastið, víðs vegar
um land.
Hjörtur Narfason, formaður
Samtaka atvinnurekenda á Akureyri
og framkvæmdastjóri steypustöðvar-
innar „Möl og sandur“ á Akureyri
átti á dögunum fund með Summa.
Í samræðum þeirra kom fram að
Summa hefði á ferðum sínum um
landið hitt upp undir sex tugi bænda
sem allir hefðu verið jákvæðir fyrir
Evrópusambandsaðild. Hins vegar
sagði Summa að allt öðru máli
gegndi um hagsmunasamtök bænda.
Við þau væri lítið hægt að tala og
þau væru í engum tengslum við sína
félagsmenn, bændur.
„Það var ekki hægt að skilja
manninn öðruvísi. Mér fannst þetta
alveg ótrúlegt þegar hann var að segja
okkur þetta. Hann sagði í óspurðum
fréttum að hann gæti ekki annað
greint, af þessum heimsóknum sínum
til bænda, heldur en að þeir væru
almennt fremur jákvæðir gagnvart
Evrópusambandinu. Svo bætti hann
því við að samtök bænda gengju ekki
í takt við það sem bændur vildu.“
„Það sagði ég aldrei“
Bændablaðið hafði samband við
Summa og bar undir hann þessa
lýsingu Hjartar á fundinum. Summa
segir að upplifun Hjartar af þessum
fundi sé ekki rétt og neitar því að
hann hafi sagt að allir þeir bændur
sem hann hafi heimsótt séu hlynntir
Evrópusambandsaðild.
„Það sagði ég aldrei. Ég hef
heimsótt mikinn fjölda bænda
um víða um land, það er rétt, en
ég sagði aldrei að þeir væru allir
hlynntir Evrópusambandsaðild.
Sumir eru hlynntir aðildinni, aðrir
á móti henni en það sem ég sagði
var að þeir væru allir áhugsamir
um Evrópusambandið og vildu
fá meiri upplýsingar um kosti og
galla aðildarinnar. Það er almenna
afstaðan, það sem þeir eiga sam-
eiginlegt er að þeir vilja meiri upp-
lýsingar, dýpri greiningar og hvaða
áhrif aðild myndi hafa á þá sjálfa.
Ég reyni að gæta mjög að því sem
ég segi á fundum sem þessum og
þetta myndi ég aldrei segja því það
væri ekki satt. Ég hef hitt bændur
sem eru mjög gagnrýnir og aðra sem
eru mjög jákvæðir og svo er fjöldi
bænda beggja blands. Þeir kalla
eftir upplýsingum úr mismunandi
áttum. Það er mikilvægt að þær upp-
lýsingar komi frá samtökum bænda,
frá sérfræðingum í Evrópumálum
og öðrum. Lykilatriðið að þeir séu
upplýstir og geti þar af leiðandi tekið
sína eigin upplýstu ákvörðun.“
Summa sagði jafnframt að hann
hefði ekki haldið því fram að samtök
bænda gengju ekki í takt við bændur.
„Það er rétt að fjöldi bænda
hefur sagt við mig að þeir telji sig
ekki fá nægar upplýsingar varðandi
Evrópusambandsaðild frá sínum
eigin samtökum. Það var mjög skýrt.
Ég sagði hins vegar ekki að samtök
bænda væru ekki í tengslum við sína
félagsmenn. Ég hef ekki skoðun á
því vegna þess að ég þekki það ekki.
Ég geri ráð fyrir samtök bænda séu
í mjög nánum tengslum við sína
félagsmenn.“
Mikil gögn fyrirliggjandi
Í skoðanakönnun sem Félags-
vísindastofnun Háskóla Íslands
gerði fyrir Bændasamtökin í febrúar
á síðasta ári kom fram að rétt ríflega
90 prósent þátttakenda, sem allir
voru bændur, voru andvígir aðild
að Evrópusambandinu. 75,9 prósent
voru mjög andvígir og 14,4 prósent
voru frekar andvígir. Einungis 6,5
prósent voru fylgjandi aðild.
Bændasamtökin hafa ráðist
í umfangsmikla vinnu við að
greina lög og reglur ESB og bera
saman við umhverfi landbún-
aðar hér á landi. Í júní á síðasta ári
kom út ritið Landbúnaðarlöggjöf
Evrópusambandsins og Evrópska
efnahagssvæðisins sem Stefán Már
Stefánsson lagaprófessor vann fyrir
Bændasamtökin. Í því riti er farið
yfir landbúnaðarlöggjöf sambandsins
með það fyrir augum að bændur geti
kynnt sér það umhverfi sem Ísland
hefur sótt um að vera hluti af.
Þá samþykkti Búnaðarþing
2011 svokallaðar varnarlínur
Bændasamtakanna vegna aðildar-
umsóknarinnar. Þar eru settar fram
sjö lágmarkskröfur samtakanna
í viðræðum íslensku samninga-
nefndarinnar við Evrópusambandið.
Þær kröfur eru unnar upp úr margra
ára starfi við upplýsingaöflun um
eðli, uppbyggingu og framkvæmd
stefnu Evrópusambandsins og áhrif
hennar á Ísland. Þessar varnarlínur
og rökstuðningur með þeim fylgdu
með í riti Stefáns Más, voru gefnar út
sem fylgiblað Bændablaðsins í ágúst
2011 og hefur verið dreift á bænda-
fundum um allt land. Sömu sögu er
að segja af bók Stefáns Más en henni
var dreift á bændafundum einnig.
Þá hafa fjölmörg búgreinafélög
látið vinna skýrslur og álitsgerðir
um hugsanlega stöðu viðkomandi
greina ef af aðild yrði. Má þar t.a.m.
nefna Samband garðyrkjubænda sem
lét Hagfræðistofnun vinna fyrir sig
skýrslu um stöðu og horfur garð-
yrkjunnar og kom skýrslan út í ágúst
2010. Svínaræktarfélag Íslands fékk
sömu stofnun til að vinna sambæri-
lega skýrslu fyrir sig og kom hún út
í janúar 2012.
Alls ekki er um tæmandi upp-
talningu að ræða hér að framan.
Mikið efni hefur því verið unnið og
tekið saman um Evrópusambandið,
landbúnaðarstefnu þess og hugsanleg
áhrif af inngöngu Íslands í sambandið
á íslenskan landbúnað. Áhugasömum
má benda á vef Bændasamtakanna,
bondi.is þar sem frekara efni er að
finna. /fr
Deilt um orð sendiherra ESB
Segir bændur vilja meiri upplýsingar um Evrópusambandið
Timo Summa, sendiherra Evrópusambandsins (ESB) á Íslandi.