Bændablaðið - 15.03.2012, Blaðsíða 32

32 Bændablaðið | fimmtudagur 15. mars 2012
Orkumál í sveitum landsins,
möguleikar bænda til framleiðslu
á eigin orku sem og aðgerðir til
orkusparnaðar voru meginumtals-
efni ræðumanna á orkuráðstefnu
sem haldin var í Bændahöllinni
sl. föstudag. Þar kom fram að
tæknilega er ekkert því til fyrir-
stöðu að framleiða alla þá orku
sem nota þarf í sveitum landsins.
Þá er öll tækni þekkt sem þörf er
á til að mögulegt sé að framleiða
úr lífmassa á vistvænan hátt alla
þá olíu sem íslenskt samfélag þarf
á að halda. Að sögn Þorbjörns
Friðrikssonar efnafræðings, sem
flutti fyrirlestur á ráðstefnunni,
yrðu auk þess til hliðarafurðir við
slíka eldsneytisframleiðslu sem
gætu verið margfalt verðmætari
en sjálf olían sem úr þessu fengist.
Kallaði hann eftir aðgerðum til að
setja upp tilraunavinnslu á litlum
skala sem síðan mætti hlaða utan
á upp í hagkvæma stærð.
Ágústa Loftsdóttir, starfsmaður
Orkustofnunar á Akureyri, hélt
fróðlegt erindi um orkunotkun í
íslenskum landbúnaði sem vísað er
til á forsíðu Bændablaðsins í dag.
Samkvæmt því sem fram kom í
erindi Ágústu mun innlend notkun
nýrra orkugjafa fara vaxandi á
komandi árum. Samkvæmt spám
virðist það ekki síst undir bændum
sjálfum komið hvernig til tekst með
að flýta þessari þróun. Þannig væri
hugsanlega hægt að draga hraðar úr
innflutningi á olíu með tilheyrandi
gjaldeyrissparnaði. Þær eldsneytis-
spár sem Ágústa lýsti gera ráð fyrir
að verulega fari að draga úr olíu-
notkun á bíla og tæki þegar líða fer
á þennan áratug. Í þeim spám er ekki
síst horft til tækninýjunga í tækjum
og bílum, sem dragi úr bensín- og
dísilolíunotkun.
Hækkandi orkuverð
Í erindi Daða Más Kristóferssonar,
landbúnaðarhagfræðings hjá hag-
fræðideild Háskóla Íslands, komu
fram sláandi tölur um verðþróun
á orku og matvælum. Þær sýna að
bensín og olíur hafa frá 2007 verið
að hækka langt umfram vísitölu
neysluverðs. Þá er rafmagnskostn-
aður líka á hraðri uppleið á meðan
landbúnaðarvörur hafa hlutfallslega
farið stöðugt lækkandi og halda ekki
í við vísitöluhækkanir á neysluvör-
um. Það þýðir að einkum innfluttar
neysluvörur, auk rafmagns, skatta og
fjármagns, eru að keyra upp neyslu-
vísitöluna.
Búorka raunhæfur kostur
Kristján Hlynur Ingólfsson hjá
Verkís verkfræðistofu lýsti á ráð-
stefnunni „Búorkuverkefni“ sínu,
sem kynnt var í Bændablaðinu í
haust. Verkefnið gengur út á að lýsa
möguleikum á framleiðslu á metan-
gasi úr lífmassa í sveitum landsins.
Líkt og Þorbjörn varðandi olíufram-
leiðsluna, lýsti Kristján því að öll
tækni væri í raun til staðar. „Það eru
milljónir einfaldra útfærslna til víða
um heim sem sjá milljónum manna
fyrir gasi til lýsingar, hitunar og mat-
reiðslu,“ sagði Kristján. Sagði hann
þetta einfaldan búnað sem grafinn
væri í jörð; hvelfingu með inntaki,
úttaki og aftöppunarbúnaði. Þar
þyrfti enga mekaníska eða orkudrifna
íhluti. Öðru máli gegndi hinsvegar
ef fullvinna ætti hágæða gas úr líf-
massanum til að knýja vélar. Þá þyrfti
talsvert flókinn og dýran búnað sem
kallaði á stærri rekstrareiningar í
samlagsfyrirtækjum.
Jón Guðmundsson, Landbúnaðar-
háskóla Íslands, velti upp þeirri
spurningu hvort lífræn orkufram-
leiðsla í landbúnaði væri möguleiki
eða tálsýn. Þá lýsti Eiður Jónsson,
Árteigi, Kaldakinn, aðkomu sinni
að framleiðslu á raforkutúrbínum
og orkuverum af margvíslegum
toga. Sagði hann að frá 1950, þegar
Jón Sigurgeirsson faðir hans fór að
framleiða túrbínur og selja bændum,
hafi verið framleiddar 97 túrbínur í
Árteigi og uppsett afl þeirra væri um
4 megawött.
Haraldur Magnússon, vindmyllu-
og orkubóndi í Belgsholti, lýsti
áhugaverðri reynslu sinni af smíði
og rekstri á sænskri vindmyllu sem
reyndar stórskemmdist í miklum
vindi. Hann vinnur nú að endur-
byggingu myllunnar með íslensku
hug- og verksviti og getur byggt á
mikilvægri reynslu.
Varmadælur góð ávöxtun peninga
Einar Ófeigur Björnsson, bóndi í
Lóni, Kelduhverfi, lýsti sinni reynslu
af uppsetningu á varmadælum til
kyndingar. Taldi hann að notkun á
varmadælum væri trúlega ódýrasta
og skjótvirkasta leiðin fyrir bændur
til að spara umtalsverða fjármuni í
orkukostnaði. Hann valdi svokall-
aðar „vatn í vatn“ varmadælur, sem
hann taldi mun árangursríkari leið
en loft/loft varmadælur, sem væru
mun ódýrari kostur. Nýtti hann sér
aðgang að vatni sem er á bilinu 7-9
gráðu heitt eftir árstímum. Kyndir
varmadælan nú ofnavatn upp í 45-48
gráður. Reiknaðist Einari svo til að
kostnaðurinn við framkvæmdina væri
um 2,3 milljónir króna, fyrir utan
eigið vinnuframlag. Til verkefnis-
ins fékkst styrkur frá Orkusetri upp
á rúmlega 1,1 milljón króna. Sagði
hann rekstur varmadælunnar þegar
hafa skilað ríflega hálfri milljón upp í
fjárfestinguna og að dæmið gengi upp
á fjórum árum. „Ég hefði ekki víða
getað fengið betri ávöxtun á mína
peninga,“ sagði Einar.
Fjöldi möguleika í sveitum
landsins
Elvar Eyvindsson bóndi, Skíðbakka,
sagði að Íslendingar ættu ekki að
sækja vatnið yfir lækinn. Tækifærin
í sveitum landsins væru næg og af
ýmsum toga. Þar gætu menn t.d.
notað sólorkusellur á þök húsa sinna
til eigin orkuframleiðslu. Nægur
vindur væri til að byggja vindorkuver,
en helsti vandinn við þau lyti einkum
að skipulagsmálum og kostnaði. Þá
væru margir spenntir fyrir nýtingu á
gasi og að menn ættu að hafa þann
möguleika í huga við gerð nýbygg-
inga varðandi haughús og rotþrær.
Varmadælur væru líka álitlegur
kostur. Það ætti einnig við hálm og
viðarbrennslu, en framboð af viðar-
kurli er að stóraukast hérlendis vegna
Orkumál Íslendinga rædd í víðu samhengi á ráðstefnu í Bændahöllinni:
Bændur mæti vaxandi orkukostnaði með
eigin aðgerðum og orkuframleiðslu
- Tæknilega mögulegt að framleiða allt eldsneyti Íslendinga úr lífmassa og margar leiðir færar til orkuframleiðslu í sveitum landsins
Ágústa Loftsdóttir.
Daði Már Kristjánson í ræðustól.
Mikill áhugi er í sveitum landsins um möguleikum til orkuframleiðslu til að auka hagkvæmni og sjálfbærni í land-
búnaði. Myndir / HKr.
Þetta graf Daða Más Kristjánssonar sýnir að bensín og olíur hafa frá 2007 verið
að hækka langt umfram vísitölu neysluverðs. Þá er rafmagnskostnaður líka
á hraðri uppleið á meðan landbúnaðarvörur hafa hlutfallslega farið stöðugt
lækkandi og halda ekki í við vísitöluhækkanir á neysluvörum.
Jón Guðmundsson.
Kristján Hlynur Ingólfsson.
Haraldur Magnússon.
Einar Ófeigur Björnsson.
Elvar Eyvindsson.