Læknablaðið - 01.04.1966, Qupperneq 55

LÆKNABLAÐIÐ
79
hald og ankning þessarar al-
þjóðasamvinnu læknafélaganna
við rannsóknir á ástandi heil-
brigðisþjónustunnar í landinu
og tillögur til allsherjarskipu-
lags.
BRÉF TIL BLAÐSIINiS
Hr. ritstjóri.
Ég leyfi mér að senda þér til birtingar í Læknablaðinu ábendingar
og tillögur um íslenzk heiti á nokkrum orðum í læknamáli.
1. „Plastiskar“ lækningar. Um þetta hafa verið notuð orðin „skapn-
aðar“- og „sköpulags“-lækningar, sbr. t. d. Læknablaðið, 2. h. 1965,
bls. 92, en þar koma fyrir orðin „sköpulagsaðgerðir“ og ,sköpulags-
skurðlæknar“.
Tillaga mín er: Lýtalækningar, lýtaaðgerðir, lýtaskurðlæknar o. s.
frv. Að minni hyggju nær orðið „lýti“ að merkingu til eins vel eða
betur en „skapnaður“ eða „sköpulag" því, sem átt er hér við með
,,plastiskur“, auk þess sem orðið er styttra, þjálla og fallegra að mínu
áliti.
í hinni íslenzku orðabók Menningarsjóðs er orðið plastiskur til-
fært með spurningarmerki, sem þýðir „vont mál“. Plastisk aðgerð er
þar lagt út „aðgerð til fegrunar", og „plastiskur“ í þessum samböndum
,,fegrunar-“
Hugmyndin að heitinu „lýtalækning“ er komin frá síra Helga
Tryggvasyni kennara, og hefir orðið mér vitanlega aðeins einu sinni
komið fram á prenti, í smágrein um lýtalækningar í tímaritinu Heilsu-
vernd, 6. hefti 1962.
2. Praksís, praktísera, praktíserandi. í íslenzku orðabókinni eru
þessi orð einnig tilfærð með spurningarmerki. Orðið praktísera er skýrt
þannig: „Stunda sérfræðistörf (einkum lækningar) án fasts embættis“.
Og praxís: Starf sérfræðings (einkum læknis), sem praktíserar“ (und-
irstrikun mín. BLJ). Orðabókarhöfundur hefir sem sagt ekki á tak-
teinum neina tillögu um þýðingu á þessum orðum.
Læknar hafa stundum notað „starfandi" fyrir „praktíserandi“, og
mun það jafnvel komið inn í skýrsluform landlæknis. En það verður
að teljast mjög óheppilegt að nota jafnalgeng orð og „starfa“ eða
„starfandi“ í þessari þröngu merkingu. Og varla mundi koma til mála
að segja: „Starfar þessi læknir?“ eða „Er þessi læknir starfandi?“ í
ofangreindri merkingu.
Tillaga mín er sú, að orðin praksís, praktísera og praktíserandi
verði viðurkennd sem íslenzk orð. Þau eru þegar komin inn í mælt
mál og falla vel að íslenzkum beygingarendingum, ekki síður en t. d.
metri, kílómetri, kílógramm o, s, frv. Praksís beygist þá að sjálfsögðu
eins og ís eða hafís. Hvort ritað er „praksís“ eða „praxís“ skiptir auð-
vitað ekki máli.
Björn L. Jónsson