Læknablaðið - 01.10.1977, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
197
útsölu. Daginn eftir mikla drykkju drekka
helmingi fleiri, ef útsala er í nágrenninu.
Hins vegar er miðtala þess áfengismagns,
sem neytt er í hvert skipti, ívið lægri í
Reykjavík en annars staðar á landinu.
Vegna eiturverkana sinna er áfengis-
neysla alls staðar háð einhvers konar eftir-
liti, og reynt er að hafa stjórn á henni með
löggjöf, fræðslu eða félagslegum þrýstingi.
Við ramman reip er þó að draga, ef hafa skal
hemil á neyslunni. Annars vegar vegna þess
að mikill meiri hluti neytenda, sem getur
alla jafna sjálfur haft stjórn á neyslu sinni,
lítur á afskipti opinberra aðila eða annarra
sem skerðingu á persónufrelsi. Hins vegar
er hagnaðarvon einstakra framleiðenda og
seljenda áfengis.
Markmið áfengislöggjafar og stefnu í
áfengismálum er að draga úr eða fyrirbyggja
þau vandamál, sem áfengisneysla getur leitt
til. En löggjöf og stefna opinberra aðila dugir
skammt, ef ekki tekst að móta og viðhalda
almenningsáliti, sem styður hvort tveggja.
Hér á landi er nauðsynlegt að breyta viðhorfi
fólks á öllum aldri gagnvart ölvun og ofur-
ölvun. Nauðsynlegt er að fólki, er vill neytn
áfengis, skiljist að áfengis eigi að neyta án
þess að verða áberandi ölvaður og að ölvun
eyðileggi skemmtan þess og annarra. Nýlega
hefur Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins tek-
ið mikilvægt skref til þess að reyna að hafa
áhrif í þessa átt. Var það gert með því að
hækka ekki verð á léttum vínum er síðasta
verðhækkun verslunarinnar kom til fram-
kvæmda. Breytingin á sölu áfengis á vín-
veitingahúsum, þegar farið var að selja á-
fengi í glösum eða skömmtum (sjússum) í
stað heilla flaskna var og til bóta. En betur
má, ef duga skal. M.a. verða gestgjafar að
geta stillt gestrisni sinni í hóf og hætt að
skenkja áður en víman svífur um of á gest-
ina, ef þeir eiga sjálfir örðugt með að hafa
hemil á neyslunni.
Deila má um hvort og þá hvernig eigi að
breyta núgildandi áfengislöggjöf. Frá lækn-
isfræðilegu sjónarmiði ættu slíkar breyting-
ar að miða að minnkandi heildarneyslu. Frá
almennu þjóðfélagssjónarmiði væri einnig
æskilegt, að neyslan færðist frá sterku á-
fengi yfir á veikari tegundir þannig, að
drukkið væri minna vínandamagn í hvert
skipti og jafnframt væri dregið úr heildar-
neyslunni. Síðar verður væntanlega tæki-
færi til að ræða nánar um æskilegar breyt-
ingar á áfengismálastefnu á grundvelli
þeirra rannsókna, sem hér hafa verið nefnd-
ar.
Ýmsar frekari rannsóknir ber brýna nauðsyn
til að gera hér á landi til þess að unnt verði
að fyrirbyggja áfengisvandamál og bæta úr
þeim, sem þegar eru komin upp. Sérstak-
lega er nauðsynlegt að finna, hverjir eru í
mestri hættu, til þess að vita hvert helst
skuli beina fyrirbyggjandi aðgerðum. Rann-
sóknir okkar7 hafa eins og eriendar rann-
sóknir þegar sýnt, að börnum ofdrykkjufólks
og börnum, sem koma frá uppleystum heim-
ilum, er meiri hætta búin en öðrum. Til þess
að fylgja þessum rannsóknum eftir og taka
upp nýjar þarf meira fé og meiri mannafla.
Faraldsfræði og orsökum drykkjusýki svip-
ar mjög til faraldsfræði og orsaka tauga-
veiklunar.28 En órannsakað er hvað veldur
því, að sumir verða drykkjusýki að bráð, með
eða án taugaveiklunareinkenna, en aðrir
verða taugaveiklaðir án þess að misnota á-
fengi. Margt er og svipað um meðferð
þeirra, sem þjást af þessum kvillum. Áfeng-
ið skapar viðbótarvanda, sem taka þarf tillit
til við meðferð. Hann er m.a. fólginn í því,
að sjúklingar nota oft áfengi til að draga úr
spennu og kvíða, sem eru taugaveiklunar-
einkenni. Fegar þessi sjálfsmeðferð er kom-
in í ógöngur, eiga þeir oft erfitt með að
leita sérfræðilegrar hjálpar og vilja heldur
leita einhverra, sem ratað hafa í sama vanda
og fá húsráð hjá þeim. Til þess að geta
komið sjúklingunum til hjálpar er nauðsyn-
legt að hafa góða samvinnu milli áhuga-
manna og heilbrigðisstofnana. Góðu heilli
eru margir áhugamenn. En því miður er
skortur á sérlærðum starfskröftum og hús-
næði, sérstaklega fyrir bráða móttöku og
göngudeild. Vonir standa til, að nokkuð ræt-
ist úr húsnæðisskortinum á næstu árum með
tilkomu Geðdeildar Landsspítalans.
Brýna nauðsyn ber til að sérmennta fleiri
lækna, hjúkrunarfræðinga, félagsráðgjafa og
sálfræðinga til þess að annast meðferð
drykkjusjúkra, og raunar annarra geðsjúkl-
inga líka, og til vísindalegra rannsókna á
þessum sjúkdómum. Hér er mikið verk að
vinna og mikið í húfi fyrir einstaklingana og
þjóðfélagið að vel takist til.
Tómas Helgason.