Læknablaðið - 01.10.1977, Síða 58

218
LÆKNABLAÐIÐ
á aðeins 9-14 tilfellum.4 13 Nokkur athygl-
isverð atrfði komu í ljós í uppgjörinu frá
Karolinska sjúkrahúsinu.7 í fyrsta lagi, að
það virtust aðallega vera 2 aldurshópar
barna, sem fá þetta, þ. e. sveinbörn undir
1 árs aldri (35%) og sveinbörn 10-15 ára
(45%). Þessir hópar voru ólíkir bæði
m. t. t. hugsanlegrar orsakar og meðferð-
ar (sbr. Tafla nr. I). Hjá sveinbörnum
ræktaðist úr þvagi í nær helmingi tilfella,
en í eldri hópnum í einungis 17% tilfelia.
Hjá öllum aldursflokkum ræktaðist úr
þvagi í samtals þriðjungi tilfella. í flest-
um hinna tilvikanna var orsökin algjör-
lega ókunn. Þriðjungur allra tilfella hafði
hita yfir 38 stig C og einkenni voru bólga,
roði og verkur í pung. Við þreifingu voru
eymslin greinilega bundin við hjáeista-
lykkjuna hjá eldri drengjunum, en hjá
yngri drengjunum var mjög erfitt að meta
slíkt og er það ástæðan fyrir því, að ráð-
lagt er að kanna í skurðaðgerð öll ung-
börn með þessi einkenni, til að útiloka
snúning á eistanu, en slíkt á yfirleitt að
vera óþarfi hjá eldri drengjum. í Karo-
linska voru öll ungbörn nema eitt könnuð
við skurðaðgerð, en einungis þurfti að
kanna einn dreng við skurðaðgerð í hópr.-
um 10-15 ára.7 Horfur hjá drengjum með
eistalyppubólgu af óþekktum orsökum eru
yfirleitt mjög góðar. Mjög fáir fá rýrnun
á eista (atrophia testis), sem er talsvert
algengt hjá fullorðnum með sama sjúk-
dóm. Ekki eru allir á eitt sáttir um orsakir
fyrir bráðri eistalyppubólgu. í sumum
uppgjörum er talið að allt að 75% tilfella
standi í sambandi við þvagfærasýkingar,
en aðrir halda því fram, að svo sé alls
ekki, þar sem bakteríur komist ekki upp
sæðisganginn (vas deferens), en það hef-
ur verið margsannað. Undantekning frá
þessu eru þó ungabörn með þrengsli í þvag-
rás (strictura urethrae), en í tveimur at-
hugunum sem gerðar hafa verið kom í
ljós, að rúmlega 10% sveinbarna með
þrengsli í þvagrás fá bakflæði upp i sæðis-
gang (vas deferens).1- í greinum er skýrt
frá þremur ungum drengjum, sem ha'a
fengið eistalyppubólgu og hafa hafi; stað-
fest bakflæði, sem hefur sést á röntgen-
mynd upp í sæðisgang, í sambandi við
þrengsli í þvagrás.12 Því hefur einnig ver-
ið haldið fram að mikil og langvarandi
líkamsáreynsla geti leitt til þvagflæðis
upp í sæðisgang og valdið eistalyppubólgu
af framandi efnum (kemiskt), en helstu
röksemdir fyrir því að bólgan sé ekki
orsökuð af bakteríum eða veirum, eru
að sárasjaldan ræktast frá henni. Flcistir
fallast þó á, að samband sé á milli þvag-
færasýkingar og eistalyppubólgu4 r'714
og er þá talið að sýkingin berist eftiv
sogæðabrautum frá þvagfærum eða
blöðruhálskirtli, en einnig er talið að sý.k-
ingin geti borist með blóðinu frá fjarlæg-
um sýkingum. Sumir vilja leggja áherslu
á lekanda-sýkingu og aðrir á berkla. Hvað
sem öðru líður, er í flestum athugunum
stór hópur tilfella (45-95%) þar sem or-
sökin er óþekkt* 15 og bólgan verður ekki
sett í samband við neitt sérstakt. Reynt
hefur verið að rækta veiruna, en það hef-
ur ekki tekist. Tíðni þvagfærasýkinga í
börnum með bráða hjáeistalykkjubólgu í
þeim fáu athugunum, sem gerðar hafa
verið, sést í töflu nr. II.
Age: 1 year 1-10 years 10-15 years
Percentage of cases -35% -20% -45%
Percentage of cases which underwent ex- plorative operation. -95% 50% 5%
Percentage of cases with urinary infection. -50% ~ 17%
TABLE I. — Age distribution, percent- underlying cause of 48 cases of acute epi-
age of cases which underwent operation didymiíis in boys under 15 years at Karo-
and the role of urinary infection as an linska sjukhuset Stockholm.1