Læknablaðið - 15.12.1983, Blaðsíða 23

LÆKNABLADID
337
Fjöldi
Kvenna
Fjöldi
Rekkjunauta
Mynd 2. Fjöldi rekkjunauta kvenna med lekanda.
gengnum 2 mánuðum hjá 92 konum (91 %).
Meðalfjöldi rekkjunauta var 1.8 á konu (sjá
mynd 2). Konurnar gáfu upp fjölda karla frá
einum og upp í níu. Samkvæmt spjaldskrá
Kynsjúkdómadeildar Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur náðist til 78 karla (47.9 %) til
skoðunar og sýnitöku. Af peim voru 24
(30.76 %) með lekanda.
Ekki náðist til 70 karla (42.9 %), og voru
helstu ástæðurnar:
Ófullnægjandi upplýsingar um nafn, heim-
ilisfang, síma o.s.frv.
Neituðu tengslum við konuna og/eða neit-
uðu að koma.
Voru útlendingar eða bjuggu erlendis.
Voru sjómenn eða búsettir úti á landi.
Sögðust fara annað í meðferð.
í spjaldskránni fundust engar upplýsingar um
15 tilnefndra karla (9.2 %).
UMRÆÐA
Lekandi er greinilega talsvert útbreiddur sjúk-
dómur hérlendis. Landlæknir hefur bent á
fjölgun skráðra lekandatilfella undanfarin ár,
en óvíst er, hvort um raunverulega aukningu á
tíðni er að ræða, þar sem erfitt er að meta
áhrif bættrar skráningar og greiningartækni
(2). Athyglisvert er að þótt 32 % aukning hafi
orðið á fjölda kvenna sem ræktað var frá á
árunum 1978-1980, hélst hlutfall jákvæðra
sýna óbreytt (sjá töflu II), að óbreyttum
ábendingum fyrir sýnatökum.
Af þessu uppgjöri er að sjálfsögðu ekki
hægt að ráða hversu útbreiddur sjúkdómurinn
er meðal íslenskra kvenna, þar sem um valið
úrtak er að ræða. Ýmsar lærdómsríkar álykt-
anir má þó draga af því.
Ekki kemur á óvart að um helmingur kvenn-
anna með lekanda höfðu bráða eggjaleiðara-
bólgu. Milli 10 og 17 % kvenna, sem smitast af
lekanda, fá eggjaleiðarabólgu (1, 4, 5). Sam-
kvæmt þessu voru a.m.k. 330 konur með ein-
kennalausan lekanda hér á þessum árum. Þess-
ar tölur eru örugglega of lágar, þar sem vitað
er, að konur með eggjaleiðarabólgu voru með-
höndlaðar á öðrum sjúkrahúsum og sumar jafn-
vel í heimahúsum. Til þess að hin raunveru-
lega tíðni lekanda komi betur í ljós, er nauðsyn-
legt að sýni séu tekin og ræktun gerð hjá öll-
um konum með grun um eggjaleiðarabólgu,
áður en meðferð er hafin.
Meðal þeirra kvenna, sem sóttu um fóstur-
eyðingu á þessum árum, voru 2.98 % með
einkennalausa lekandasýkingu. Þetta er svipað
hlutfall og í Noregi (2.3 %) (6). Æskilegt væri
að kanna útbreiðslu lekanda hjá þunguðum
konum hér á landi, en bandarískar rannsóknir
benda til að tíðnin þar sé á bilinu 1-7.5%.
Fósturhimnubólga (chorioamnionitis), ótíma-
bær vatnsmissir og fyrirburafæðingar eru al-
gengari hjá þessum konum en hjá ósýktum (7).
Lekandi hjá konum er lúmskur sjúkdómur,
sérstaklega vegna þess að hann veldur oft
bólgum í slímhúð eggjaleiðaranna (endo-sal-
pingitis), sem gefa lítil eða engin einkenni en
valda varanlegum skemmdum á eggjaleiðara
og ófrjósemi.
Ýmsar aðferðir aðrar en ræktanir hafa
verið reyndar til að greina lekanda hjá konum,
en ekki reynst nógu áreiðanlegar. í framtíðinni
mun bætt meðferð sýna ásamt fljótvirkari
ræktunaraðferðum, bæta og auðvelda grein-
inguna (8).
Ræktað var frá leghálsi, þvagrás og
endaþarmi í nær öllum tilfellum. Áhöld hafa
verið um, hvort nauðsynlegt sé að taka sýni frá
endaþarmi. Hjá okkur ræktaðist lekandi frá
endaþarmi í 18.4 % tilfella og í 1 skipti (8.9 %)
ræktaðist einungis þaðan. Þetta er í samræmi