Læknablaðið - 15.05.1988, Blaðsíða 10

174
LÆKNABLAÐIÐ
vindlingareyksins (24). Hartz og samverkamenn
(25) bentu hins vegar á að nikótín yki áreynslu
hjartavöðvans með því að hækka blóðþrýsting og
auka hjartsláttarhraða. Einnig töldu þeir að
karboxýrauði (carboxyhemoglobin) minnkaði
hæfni hjartans til að svara álagi með því að draga
úr súrefnisflæði til hjartavöðvans og þar með úr
samdráttarhæfni vöðvans. í þriðja lagi bentu þeir
á að karboxýrauði yki tilhneigingu til
segamyndunar í blóði með því að auka samloðun
blóðflagna og örva myndun rauðra blóðkorna. í
fjórða lagi auka reykingar tilhneigingu til
hj artsláttartruflana.
Áhrif reykinganna eru þannig margþætt en í
samanburði við aðra áhættuþætti virðast hin
blóðsegahvetjandi áhrif vega þyngst, sem skýrir
m.a. allríka tilhneigingu til stíflumyndunar þrátt
fyrir eðlilegar kransæðar.
Aðeins 2 sjúklingar af 29 höfðu sögu um
háþrýsting. Þótt ekki sé til góður
samanburðarhópur drögum við þá ályktun að
háþrýstingur sé ekki stórvægilegur áhættuþáttur
hjá ungum sjúklingum með brátt hjartadrep.
Þetta er í samræmi við aðrar rannsóknir (3, 4, 15,
17, 20). Sennilegt er að tímalengd háþrýstings
skipti sköpum varðandi tengsl háþrýstings og
kransæðasjúkdóma.
Meðalgildi s-kólesteróls í sjúklingahópnum var
ekki marktækt hærra en meðalgildi hjá 34 ára
karlmönnum í tilviljanaúrtaki Hjartaverndar
1978. Þessar niðurstöður eru frábrugðnar
allnokkrum erlendum rannsóknarniðurstöðum
þar sem hækkað s-kólesteról hefur reynst
marktækur áhættuþáttur hjá ungum sjúklingum
með brátt hjartadrep (3, 4, 17, 19, 20). Á hinn
bóginn skal á það bent að meðalkólesterólgildi
upp á 6,32 mmól/1 telst ekki lágt (25) og er miklu
hærra en í þeim löndum þar sem
kransæðasjúkdómar eru sjaldgæfir. Reyndar ber
að geta þess að mjög varasamt er að bera saman
þessa tvo hópa þar sem mæliaðferðir voru ekki
þær sömu.
S-þríglýseríðar reyndust marktækt hækkaðir í
sjúklingahópnum borið saman við tilviljanaúrtak
Hjartaverndar 1978. Nokkrir höfundar hafa sýnt
fram á samband hækkaðra s-þríglýseríða og
bráðs hjartadreps hjá ungum einstaklingum (3,
14). Offita reyndist ekki marktækur áhættuþáttur
í okkar sjúklingahópi. Svipuð var niðurstaða
Bergstrand og samverkamanna (4) í Gautaborg.
Aðrir athugendur hafa komist að þeirri
niðurstöðu að offita sé marktækur áhættuþáttur
en þó oftast tengd öðrum áhættuþáttum eins og
háþrýstingi og hækkuðum s-þríglýseríðum (19,
20, 26).
Hækkaður blóðsykur og sykursýki voru sjaldgæf
meðal okkar sjúklinga og aðrar rannsóknir hafa
heldur ekki sýnt fram á náin tengsl hækkaðs
blóðsykurs og kransæðasjúkdóma í ungu fólki.
Rúmlega helmingur okkar sjúklinga átti foreldri
eða systkin með sögu um kransæðasjúkdóm.
Ættarsaga er viðurkenndur sterkur áhættuþáttur
hjá sjúklingum sem fengið hafa
kransæðasjúkdóm undir fertugsaldri (15, 17-20),
þótt enn sé óljóst hvaða erfðaþættir eru þarna að
verki.
Könnun á útbreiðslu kransæðaþrengslanna leiddi
í ljós að þrengsli í einni kransæð voru algengust,
oftast í fremri sleglakvísl. Samræmist þetta
flestum öðrum rannsóknum (2, 4, 17, 19) þótt
Matthew og samstarfsmenn (18) hafi lýst hæstri
tíðni þriggja æða sjúkdóms hjá ungum
sjúklingum með brátt hjartadrep. í hinum
islenska sjúklingahópi var hlutfallslega hærri
tíðni þriggja æða sjúkdóms meðal þeirra
sjúklinga sem létust áður en þeir komust á
sjúkrahús en hjá þeim sem voru innlagðir (mynd
5). Þeir tveir sjúklingar sem höfðu þrengsli í
vinstri höfuðstofni létust báðir áður en þeir
komust á sjúkrahús.
Meginniðurstöður þessarar rannsóknar voru því
eftirfarandi: Brátt hjartadrep hjá íslendingum 40
ára og yngri er fyrst og fremst sjúkdómur
karlmanna. Nýgengi meðal karlmanna 20-39 ára
var 0,16 tilfelli á hverja 1.000 karla á ári og 6,1%
dauðsfalla á þessum aldri orsakast af bráðu
hjartadrepi. Kransæðaþrengsli eru yfirleitt ekki
útbreidd og algengast er að þrengslin séu bundin
við eina æð, oftast fremri sleglakvísl. Auk
ættarsögu voru reykingar langmikilvægasti
áhættuþátturinn og allir að einum undanskildum
voru stórreykingamenn. Kransæðaþrengsli og
kransæðastífla eru hrörnunarsjúkdómar og gætir
í vaxandi mæli við hækkandi aldur. Reykingar
stórauka líkurnar á því að þessir kvillar berji að
dyrum á tiltölulega ungum aldri og kalla þannig
yfir fólk ótímabæra hrörnun á kostnað æsku og
manndómsára.
SUMMARY
The most common cause of death in Iceland like in other
western societies is cardiovascular disease. To determine
the age corrected incidence of myocardial infarction
among men below age 40 during the years 1980-1984 we
screened admissions to all major hospitals as well as