Læknablaðið - 15.05.1988, Blaðsíða 47

LÆKNABLAÐIÐ
209
rannsóknarstöð. Rockefeller- sjóður kostaði þá
byggingu og gaf Háskólanum. Snemma kom þó
upp ágreiningur um hver ætti að fara með
yfirstjórn þessarar stofnunar. Hermann Jónasson
ráðherra vildi að hún heyrði undir
atvinnumálaráðuneytið eins og Atvinnudeild
Háskólans, sem var reist fyrir happdrættisfé. Það
vildi Björn Sigurðsson ekki. Hann vildi að
stofnunin heyrði undir Háskólann og væri deild
úr honum. Það urðu átök um þetta, en það var
náttúrlega alveg klárt hvernig gjöfin var. Það
hefði ekki orðið nein bygging ef stofnunin hefði
orðið hluti af atvinnudeildinni, en hún heyrði
ekki undir Háskólann. Það gekk vel að koma
húsinu upp því að ekki skorti fjármuni! Þetta var
byggt í einni lotu. Guðjón Samúelsson og
skrifstofa húsameistara ríkisins sáu um
byggingarframkvæmdir.
Var þessi gjöf miðuð við að Björn Sigurðsson
stýrði stofnuninni?
Já. Margar af þessum Rockefeller-gjöfum voru
miðaðar við að ákveðnir menn tækju við forstöðu
stofnunarinnar. Krogh fékk til dæmis sitt
Fysiologiska Institut í Kaupmannahöfn kostað af
Rockefeller og það var bundið við nafn. Það urðu
að vera hæfir menn sem stæðu fyrir slikum
stofnunum. Á þeim tíma byggði Rockefeller þó
nokkuð margar stofnanir og ekki allt fyrir
fátæklinga. Háskólabyggingin í London var til
dæmis kostuð af Rockefeller-stofnuninni. Keldur
voru vel búnar tækjum og öðru, til dæmis
bókum. Það hefði náttúrlega orðið allt annað ef
íslenska ríkið hefði átt að standa fyrir því.
Þetta hefur verið óvenjulegur heiður svona
ungum manni eins og Birni?
Já, já, það var það. Við höfðum hér mjög
vandasaman búfjársjúkdóm, mæðiveikina, sem
var byrjað að rannsaka svo að það var full þörf á
slíkri stofnun. Björn hefur getað sannfært þá um
það, enda hefur hún þjónað sínu hlutverki vel.
Er þér nokkuð minnisstætt sem kom upp í
sambandi við bygginguna?
Það kom viðbótarstyrkur frá Rockefeller til að
klára framkvæmdir. Þá vildi byggingameistarinn
sem byggði húsið meina að hann ætti að fá hluta
af því. En við vorum nú ekki alveg á því að það
kæmi honum nokkurn hlut við! Það urðu
blaðamál út úr því áður en lauk.
Þú áttir sœti í Stjórnarnefnd Ríkisspítalanna?
Já. Vilmundur landlæknir hafði lengi verið þar
formaður og líklega var það ríkisstjórnin sem
skipaði þessa upphaflegu nefnd. I henni var
Magnús Pétursson bæjarlæknir og þegar hann dó
1959 vildi Vilmundur að ég tæki sæti hans. í
nefndinni voru fyrir auk Vilmundar þeir Guðgeir
Jónsson bókbindari, ísleifur Árnason prófessor
og Árni Benediktsson starfsmaður
Mjólkursamsölunnar. Vilmundur var fljótur að
afgreiða mál. Maður gerði lítið annað en að
hlusta. Hann var búinn að skipuleggja hvernig
málin skyldu afgreidd svo að það var ekki
vandasamt að sitja í þessari nefnd.
Þið hafið hlýtt sœmilega?
Já, já.
Minnistu sérstakra vandamála?
Já. Það var steyptur upp heilmikill kassi sem
viðbót við Landspitalann. Aðeins hluti þessa húss
var tekinn fljótlega í notkun, en mikill hluti
byggingarinnar var óinnréttaður. Þarna kom
náttúrlega upp mikil togstreita milli lækna
spítalans um hver ætti að fá hvað og hvernig þetta
ætti að vera. Þar var ekkert samkomulag. Það er
vitanlega ekki heppilegt að steypa upp svona
stofnun og hafa ekki lagt það niður fyrir sér hvað
eigi að vera hvar og svo ekki meira röfl með það.
Það fór gasalegur tími í að ræða hinar og þessar
uppástungur. Samstaða var aldrei og þar otaði
hver sínum tota.
Var starfsemin raunverulega teiknuð inn í þetta
eftir á, eftir að búið var að steypa upp
beinagrindina?
Já. Það var aðeins hluti sem var strax tekinn í
notkun. Hitt var ónotað og um það stóð alltaf
slagur. Það var helsta vandamál á
stjórnarnefndarfundum að klára þessa byggingu.
Þetta tók langan tíma, ég man ekki hvað mörg ár.
Þegar menn geta ekki komið sér saman þá
stoppar allt.
Þú hefur verið með þremur formönnum?
Já. Fyrst var Vilmundur, svo Sigurður Sigurðsson
landlæknir og seinast Páll Sigurðsson
ráðuneytisstjóri.
Viltu segja okkur nokkuð að lokum?
Ég held að við getum mikið lært af sögu
læknisfræðinnar. Sjúkdómar eru flestir
menningarsjúkdómar í raun. Heilbrigði er þegar
jafnvægi ríkir milli umhverfis og innri krafta
líkamans. Sjúkdómur verður þegar þetta
jafnvægi raskast það mikið að aðlögunarkraftur
líkamans nægir ekki til að koma í veg fyrir
vanlíðan. Menning skapast af samskiptum