Læknablaðið - 15.05.1988, Blaðsíða 44

206
LÆKNABLAÐIÐ
heldur öllu í því horfi sem það var. Þetta er
vitanlega mjög óhagkvæmt, búið að endurbyggja
annan helminginn en ekkert hægt að gera í
hinum, bara að bíða eftir að hann losni einhvern
tímann. Það felst mikill tvíverknaður í þessu og
það er dýrt, en það sem búið er að gera er að
mínum dómi með mestu prýði. Þar hefur ágætur
arkitekt, Þorsteinn Gunnarsson, og prýðilegir
fagmenn verið að verki, allir orðnir vanir þessum
gömlu byggingum.
Eru upprunalegar teikningar Nesstofu til?
Nei, en hún var tvívegis tekin út og svo kemur
þriðja lýsingin 1772 þegar skipt er á milli
apótekara og landlæknis. Öllum málum er
nákvæmlega lýst, m.a. stærð og fjölda glugga, en
þeir voru eitt af því sem búið var að breyta. Það
var búið að setja stærri rúður í staðinn fyrir
smárúður. Auk þess voru komnir gluggar sem
ekki voru í upphafi. Nú hefur verið fyllt upp í
gluggann í þeim hluta sem búið er að gera við, en
í hinum endanum er ennþá gluggi sem á ekki að
vera. Þegar stofunni er lýst við skiptinguna milli
apótekara og landlæknis kemur í ljós, að Bjarni
hefur sjálfur kostað innréttingu apóteksins og
fleira. Hann skrifar þvi kóngi eða kansellíinu og
biður um að fá þetta endurgreitt. Bjarni hefur
upphaflega innréttað apótekið fyrir eigin reikning
af því honum fannst það ekki nógu veglegt. Þá
fær maður að vita hver hafði málað apótekið.
Það var danskur teiknari, Helt að nafni, sem kom
með König, og var hér til að rannsaka gróður og
teikna myndir. Þær áttu síðar að koma í Flora
Danica sem þá var nýbyrjað að vinna að. Ég held
það hafi tekið 150 ár að klára hana. Hún er ein 52
bindi og orðin dýr núna. Kóngur útbýtti m.a.
eintökum til landa sinna, til skólastofnana, amta
og víðar. íslendingar fengu upphaflega fjögur
eintök af þessari flóru. Eitt fékk landlæknir,
bæði biskupsdæmin og svo stiftamtmaður það
fjórða. Auk þess kom svo síðar eintak sem
félagsskapur Magnúsar Stephensen í Viðey fékk.
Helt málaði apótekið og etiketturnar á
skúffurnar. Hann hafði starfað hjá Cappel í
apóteki á Friðriksspítala, en þar hafði Bjarni
Pálsson numið sín apótekarafræði. Auk þess að
mála skúffurnar málaði Helt tvö skilirí yfir
dyrunum í apótekinu, sem lýst er í síðari
úttektinni 1767.
Eru þau týnd?
Já, en hins vegar var þeim vel lýst. Það er
meiningin að láta mála þau við tækifæri eftir því
sem maður gæti hugsað sér að þau hefðu verið.
Það sem málað er á skúffurnar er tekið eftir
skúffum í gamla Friðriksapóteki, en hluti af því
er til í safninu við Breiðgötu í Kaupmannahöfn.
Það tekur sig ljómandi vel út núna.
Þótti yfirvöldum svo rúmt um landlœkni þarna
að það vceri hægt að setja apótekarann þar niður
líka?
Það var mannmargt í Nesi, en það bjuggu ekki
allir í Nesstofu. Gamli bærinn var látinn standa
og dyttað að honum með spýtnabraki sem þeir
fengu frá Bessastöðum. Þegar Bessastaðastofa
var reist skömmu eftir Nesstofu var timburhúsið
þar rifið og Bjarni fékk timbrið. Hann notaði það
til að hressa upp á gamla bæinn og hafði þar
síðan sjúklinga. Það var eins konar spítali.
Var honum falið það?
Honum var falið að lækna fátæklinga fyrir ekkert
og láta þeim í té lyf. Viss hluti af peningum
apóteksins var ætlaður til frímeðala. En ekkert til
sjúkrahússhaldsins.
Bjó apótekarinn í Nesstofu?
Já. Bjarni fær útlærðan apótekara, Björn
Jónsson, 1768 og hann fékk stofuna sem ég
minntist á áðan. Hann var þá ógiftur. Inn af
apótekinu, milli þess og laboratorisins, var lítið
herbergi, svona vel fyrir eitt rúm. Þar hafði
svonefndur lyfjalærlingur sitt svefnherbergi.
Ljósmóðirin, frú Magnússen, bjó í Nesstofu frá
upphafi. Hún hafði herbergi uppi á lofti en þar
voru innréttuð tvö herbergi í hvorum enda. í
endanum þar sem útbyggingin er hafði Bjarni
herbergi fyrir áhöld sín, m.a. rafmagnsvél sem
átti víst að vera fyrir hann sjálfan til lækninga. í
hinu herberginu voru nemendur hans í
læknisfræði. í hinum endanum hafði ljósmóðirin
annað herbergið, en í hinu var fólk á Bjarna
vegum. íbúð Bjarna var í þeim hluta hússins sem
ekki er byrjað að gera upp.
Eru framkvæmdir í gangi í Nesstofu?
Þetta snikkaravesen er mikið til búið, en það
stendur til að flytja eitthvað af munum þangað.
Það hefur verið athugað í Reykjavíkurapóteki
hvað sé þar af munum frá Nesi. Þar eru þrjár
perutréskrukkur sem vafalítið hafa verið í Nesi og
kannski einstaka hlutir aðrir. En það er samt
sáralítið, svo það verður vandi að fylla þessar
hillur. í herberginu inn af apótekinu var
meiningin að setja upp þá muni sem vissulega eru
frá tímum Nesstofu. Þar á að útbúa
sýningarskápa fyrir þá muni sem tengjast
læknaskólanum. Elsti hluturinn þar er vafalaust