Læknablaðið - 15.09.1990, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 325-8
325
Sigurður Heiðdal, Tryggvi Ásmundsson, Hrafnkell Helgason
ÍSLENSKIR BÆNDUR FÁ RÖNTGENTEIKN UM
LUNGNAÞEMBU ÁN ÞESS AÐ REYKJA
INNGANGUR
Því hefur lengi verið veitt athygli að á
Vífilsstaðaspítala hafa komið bændur með
lungnaþembu á háu stigi án þess að hafa
nokkum tíma reykt. Alþekkt eru hinsvegar
tengsl lungnaþembu og tóbaksreykinga.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
fylgni röntgeneinkenna um lungnaþembu
og tóbaksreykinga hjá fólki er stundað hefur
búskap og bera saman við samskonar hóp sem
ekki hefur unnið við búskap.
Einnig var gerður samanburður á
lungnastarfsemi þessara hópa.
AÐFERÐ
Könnunin var afturvirk. Teknar voru
fram röntgenmyndir af lungum allra
sjúklinga er lögðust inn á Vífilsstaðaspítala
á árunum 1975-1984 og útskrifuðust
með sjúkdómsgreininguna lungnaþemba,
langvinn berkjubólga, astmi, heymæði og/eða
örvefsmyndun í lungum. Tveir höfunda
(TA,HH) dæmdu myndimar óháð hvor öðrum
og notuðu aðferð Sutinen et al (1) til að
greina hvort um lungnaþembu væri að ræða.
Röntgeneinkenni sem farið var eftir til að
ákvarða hvort viðkomandi hefði lungnaþembu
voru þessi:
1) Lág og flöt þindarstaða á mynd sem tekin
er aftan frá.
2) Blöðmr eða æðarýrð á mynd sem tekin er
aftan frá.
3) Aukið bil aftan brjóstbeins (>2,5 cm) á
hliðarmynd.
4) Lág og flöt þindarstaða á hliðarmynd.
Til þess að teljast hafa lungnaþembu þurfti
hver sjúklingur að hafa að minnsta kosti tvö
Frá lyflækningadeild Landspítala og Vífilsstaöaspítala.
Fyrirspurnir bréfaskipti: Siguröur Heiödal.
ofangreindra einkenna jákvæð. Aðeins í ellefu
tilvikum bar dómum á myndum ekki saman.
Þetta var rætt og komist að samkomulagi um
hvemig flokka skyldi myndimar. Einnig var
heildarlungnarýmd (Total Lung Capacity,
TLC) mæld eftir röntgenmyndum með
planímetríu eftir aðferð Harris et al (2), og
viðmiðunargildi fyrir heildarlungnarýmd
ákvörðuð samkvæmt aðferð Goldman og
Becklake (3).
Aflað var upplýsinga úr sjúkraskrám um
atvinnusögu, reykingasögu og öndunarpróf
þessara lungnaþembusjúklinga. Þar sem
upplýsingar í sjúkraskrám reyndust ónógar,
var hringt í viðkomandi sjúklinga eða nána
aðstandendur ef sjúklingar voru látnir.
Varðandi reykingasögu vora eftirfarandi
skilgreiningar notaðar:
1) Reykir. Hefur reykt að minnsta kosti einn
vindling á dag eða tilsvarandi magn af öðram
tóbaksvörum í eitt ár og reykir innan eins
mánaðar fyrir dagsetningu sjúkraskrár.
2) Hefur reykt. Sá sem hefur reykt að minnsta
kosti eins og að ofan getur, en hætti meira en
einum mánuði fyrir dagsetningu sjúkraskrár.
3) Aldrei reykt. Sá sem uppfyllir hvoragt
ofangreindra skilyrða.
Varðandi atvinnusögu vora þeir taldir stunda
eða hafa stundað búskap sem störfuðu við
landbúnað sem aðalstarf við innlögn eða
höfðu unnið slík störft í að minnsta kosti tíu
ár eftir tvítugt.
Blásturspróf var framkvæmt með Vitalograph.
Valin voru gildi við seinustu útskrift þar sem
sjúklingar voru í besta mögulega ástandi.
Athuganir á, hvort fólki, sem stundað
hafði búskap, væri hættara við að fá
röntgeneinkenni um lungnaþembu, en fólki,