Læknablaðið - 15.09.1990, Side 49

LÆKNABLAÐIÐ
367
á froskaeggjum, en Vogt var óheppinn, því
hann skar burtu dorsala eða bakhlutann
úr gastrúlunni og implanteraði honum á
aðra gastrúlu. Vogt implanteraði dorsalt en
Spemann hafði implanterað honum ventralt og
það gerði gæfumuninn því dorsala frumuvörin
yfirgnæfði implantið, en ventralt náði það því
ekki svo þar kom nýtt fóstur, ný organisation.
Það er oft tilviljun sem ræður, annars var Vogt
kominn langt með sínar tilraunir. Hann hafði
implanterað litarefni, sem litaði frumumar og
séð hvemig hægt var að fylgjast með hvar þær
lentu. Hann var mjög kunnur maður.
- Var hann að fást við þessar rannsóknir
meðan þú varst þarna ?
Já, hann var með ágætar myndir af
salamöndru fóstri, sem vom teknar með vissu
millibili, allan sólarhringinn með Zeitraffer
vél. Þetta var andskoti illústratívt.
- Hve lengi varstu þarna ?
Eg var þama í ár og svo fór ég til Hafnar og
var þar á fýsíólógísku institúti hjá Lundsgaard,
sem hafði tekið við af Henriques. Hann fékk
reyndar marga heiðursprísa.
- Þú hefur verið hjá mikils metnum
verðlaunahöfum.
Þeir urðu það við kynnin af mér, segir
Jón og hlær við. Nei, Lundsgaard
var í vöðvafýsíólógíu í sambandi við
mjólkursýmframleiðsluna, vann við ensím sem
tengdust energí metabólisma vöðvanna.
- Tókst þú þátt í þessari vinnu ?
Nei, rannsóknunum var lokið. Ég var aðallega
við rannsóknir á permeabíliteti rauðra
blóðkoma.
- Varstu á launum frá Háskólanum í
þessari námsferð ?
Ég fékk styrk úr sjóði Guðmundar heitins
Magnússonar og Katrínar konu hans.
Guðmundur dó 1924 og þá vom hjónin búin
að ákveða, að eigur þeirra rynnu í sjóð til
að styrkja tilvonandi kennara í læknisfræði.
Á þessum tíma var þetta ágætur sjóður og
gat kostað fleiri en einn í einu, því Kristinn
Stefánsson fékk styrk úr sjóðnum líka og
vorum við báðir á sama tíma erlendis. Maður
lifði ekki neinu lúxuslífi, en með skynsemi var
vel hægt að lifa á styrknum og ég hafði ekki
annað en hann.
- Var afkoman betri en meðan þú varst í
þínu fyrra sérnámi ?
Það var náttúrlega öðruvísi og betra og maður
sá um sig sjálfur. Dansk-islandsk fond greiddi
nokkmm íslenskum kandídötum laun meðan
þeir voru í sémámi í Danmörku. Þetta vom
ekki mikil laun, en menn höfðu aðstöðu á
spítalanum og gátu borðað þar, að minnsta
kosti vakthafandi kandídatinn.
En ég hafði knappan tíma til undirbúnings,
tæp tvö ár. Ég fór í lok árs 1935 og hafði
ekki nema árið 1936, fór svo heim rétt
eftir áramótin 1937. Sumarið 1937 fór ég
stuttan tíma til Edinborgar og London, var
á fýsíólógíu deildum, meira til að kynnast
fyrirkomulagi en að vinna. Þetta vom ekki
nema tveir mánuðir á hvorum stað.
- Komstu síðan og tókst við kennslu í
febrúar 1937 ?
Bíðum við, ég tek ekki við fyrr en í febrúar.
Þáverandi kennslumálaráðherra, Haraldur
Guðmundsson, vildi endilega fá Lárus aftur
heim og vildi þess vegna bara setja mig í
starfið, en ég sagði nei. Það kom náttúrlega
ekki til mála að Láms kæmi aftur, enda hefði
ég aldrei farið út, ef það hefði staðið til. En
þetta var allt pólitík. Dungal var deildarforseti
og hann og ráðherrann áttu í deilum, svo þetta
var ekki mjög þægileg aðkoma.
- Það hefur tafið fyrir að þú tækir við
starfi ?
Þetta varð til þess að ég tók ekki við um
áramótin, heldur var skipaður í febrúar, þegar
ég byrjaði að kenna. Ég veit ekki hvort maður
á að vera að rifja þetta upp.
- Það er gaman að heyra hvernig pólitíkin
var í þá daga.
Hún var ekkert frábmgðin því sem nú er.
- En byrjaðir þú strax á því að byggja upp
rannsóknaaðstöðu ?
Já, ég gerði það eiginlega alveg strax.
Þegar ég tók við í febrúar 1937, þá fékk ég
rannsóknaaðstöðu. Eina aðstaðan var í húsi
Halldórs Friðrikssonar, í húsi Liknar við
hliðina á Alþingishúsinu. Það er komið upp
í Árbæjarsafn núna. Þar hafði áður verið