Læknablaðið - 15.01.1991, Side 28

20
LÆKNABLAÐIÐ
eða kannabisplöntum. Leysiefnið er síðan látið
gufa upp. Við það fæst grænleit þykkfljótandi
kvoða, sem inniheldur oft mikið magn
kannabínóíða*.
Frá árinu 1969 hefur rannsóknastofa í
lyfjafræði, Háskóla Islands, annast allar
rannsóknir á ávana- og fíkniefnasýnum fyrir
lögreglu- og dómsyfirvöld í landinu (1). í
árslok 1988 voru sýni þessi orðin 1399. Ef
undan er skilið áfengi, voru flest þessara
sýna kannabis. Verður hér á eftir greint frá
niðurstöðum rannsókna á kannabissýnum á
þessu tímabili og þeim rannsóknaraðferðum,
sem notaðar voru.
EFNIVIÐUR
Á tímabilinu 1969-1988 bárust til rannsóknar
samtals 404 sýni, er talin voru kannabis. Mátti
flokka þau eftir útliti í köggla eða duft (290
sýni), plöntuhluta (68 sýni) og olíu eða kvoðu
(18 sýni). Auk þess voru 28 sýni, sem ekki
urðu þannig flokkuð, svo sem kannabisfræ
og ýmsir hlutir tengdir kannabisneyslu
(reykjarpípur o.fl.). Langflest sýnanna komu
frá embætti lögreglustjórans í Reykjavík.
AÐFERÐIR
Fram til ársins 1973 voru kannabissýni
rannsökuð með smásjárskoðun og litarprófi
(fúrfúralprófi) eins og áður hefur verið
lýst (2). Var þá bætt við gasgreiningu á
súlu til greiningar á tetrahýdrókannabínóli,
kannabínóli og kannabídíóli. Um svipað
leyti var fúrfúralprófið lagt niður, en annað
litarpróf með Fast Blue B salti (3,3 dímetoxí-
dífenýl-4,4-bisdíazóníumklóríð) (2) leysti
það af hólmi. í árslok 1976 var síðan farið
að ákvarða magn tetrahýdrókannabínóls í
sýnunum með gasgreiningu á súlu. Notuð var
aðferð, sem lýst var af Fairbaim og Liebmann
árið 1972 (3). Hefur hún tekið allmiklum
breytingum í okkar höndum frá því fyrst var
farið að nota hana og þykir því rétt, að lýsa
henni nánar hér á eftir. Að lokum var árið
1983 bætt við blettagreiningu á þynnu (4)
til frekari sannkennslis á framangreindum
kannabínóíðum. Eru þessar þrjár aðferðir,
smásjárskoðun, blettagreining á þynnu
og gasgreining nú notaðar til greiningar á
kannabisi í rannsóknastofunni. Litarprófið
(með Fast Blue B salti) er ekki lengur
notað sérstaklega, en hefur verið fellt inn í
blettagreininguna.
Magnsákvörðun á tetrahýdrókannabínóli með
gasgreiningu á súlu. Maríhúanasýni og hörð
og myldin hasssýni vom mulin fínt í mortéli
fyrir úrhlutun. Síðan voru vegin 100 mg af
duftinu (50 mg fyrir hasssýni) og sett í 12 ml
skilvinduglas með skrúftappa. Bætt var út í 10
ml af klóróformi og glasið látið velta í veltivél
(ca. 50 snún./mín.) í 30 mínútur. Blandan
var skilin í skilvindu og klóróformhlutanum
hellt í 25 ml mælikolbu. Úrhlutunin var
endurtekin öðm sinni með sama magni af
klóróformi og klóróformhlutanum hellt í
mælikolbuna eins og áður. Að lokum var
kolban fyllt að mælistrikinu með klóróformi.
Hassolía og hasssýni, sem voru of vaxkennd
til þess að þau yrðu mulin í mortéli, sbr. að
framan, voru í staðinn leyst upp í klóróformi.
Klóróformlausnin var því næst þynnt þar
til hún innihélt 2 mg hass/ml eða 1 mg
hassolíu/ml.
í oddmjó skilvinduglös vom mældir
nákvæmlega 0,5 ml af klóróformlausnum
sýnanna. Þeir voru síðan inngufaðir í
glösunum við 40-50° í köfnunarefnisstraumi.
Leif eftir inngufun var leyst í nákvæmlega
0,5 ml af etanóli (Merck 983), sem innihélt
0,5 mg/ml af metýltestósteróni. Að lokum
var svo 1 /xl af þessari lausn sprautað
í gasgreininn. í gasgreininn var einnig
sprautað samanburðarlausnum, sem innihéldu
þekkt magn af tetrahýdrókannabínóli (75,
150 og 300 /ig/ml) og metýltestósteróni.
Metýlstestósterón var hér notað sem
viðmiðunarefni (intemal standard) til þess að
auka nákvæmni aðferðarinnar.
Gasgreinirinn, sem notaður var til
mælinganna, er af gerðinni Beckman GC-45
með logaskynjara (flame ionization detector).
Súlan í greininum var 1,2 m að lengd og
2 mm að innanmáli, fyllt með 3% OV-17
á Gas Chrom Q 100/120. Hitastig í súlu
var haft 265°, en 300° í önd greinisins og
logaskynjara. Burðargas var köfnunarefni
(Alfax N52). Var flæði þess venjulega haft
25 ml/mín.
Dæmigerður gasgreiningarferill fyrir
kannabissýni er sýndur á mynd 2. Til þess