Læknablaðið - 15.01.1991, Síða 36

28
LÆKNABLAÐIÐ
með tilliti til Campylobacter sýkla. Sýni úr
verslunum og verksmiðjum voru 4933 og voru
49 (1%) jákvæð.
í nýlegri rannsókn (28) á tíðni Campylobacter
sýkla í 1146 sýnum af hráu kjötmeti úr
verslunum í Bretlandi fengust eftirfarandi
niðurstöður: Campylobacter sýklar voru
einangraðir úr 55% sýna af alifuglakjöti, 18%
sýna af svínakjöti, 24% sýna af nautakjöti og
15% sýna af lambakjöti.
I úttekt þeirri, er hér er greint frá,
einangruðust Campylobacter sýklar ekki úr
þeim 34 sýnum af nautahakki er rannsökuð
voru. Tumbull og Rose (27) rannsökuðu
2015 nautahakkssýni og af þeim reyndust
21 eða 1% vera jákvæð. Samkvæmt
athugun Stem o.fl. (29) reyndust 4% af 360
nautahakkssýnum jákvæð með tilliti til C.
jejuni/coli.
Erlendis hefur tíðni C. jejuni/coli í sýnum
af kjúklingum sem tekin eru í sláturhúsum,
reynst vera allt að 100% (3, 17, 30-32).
C. jejunilcoli einangrast úr saursýnum
kjúklinga í sumum hópum meðan á eldi
stendur en ekki öðrum hópum (16, 33). Smit
kemur venjulega upp nokkrum dögum eftir
klak og breiðist það fljótt um kjúklingahópinn
(16). Ekki er talið að neysluvatn sem berst
í húsin sé smitleið. Tilbúið hænsnafóður
inniheldur of lítið vatn til þess að það geti
verið smitleið, þar sem C. jejunilcoli þola
illa þurrk (16, 33, 34). Sé aðgangur nagdýra,
katta, hunda og villtra fugla í eldishús ekki
hindraður geta þeir borið smit í húsin (16,
35). Ennfremur geta sýklamir borist milli
kjúklingahópa sem aldir eru hver á eftir
öðrum í sömu húsum sé sótthreinsun húsanna
ábótavant (33).
C. jejuni/coli berast inn í alifuglasláturhús
í þörmum kjúklinga. Eins og fyrr sagði er
mikil hætta á saurmengun slátrunarrásar
í alifuglasláturhúsum. Vinnsla kjúklinga í
alifuglasláturhúsum er í meginatriðum þessi:
Aflífun og blóðgun þeirra, fiðurlosun í vélum
eftir hitun í 59-62°C heitu vatni í 90-180
sekúndur. Við fjarlægingu innyfla er beitt
vélum og/eða höndum. Kjúklingamir eru síðan
skolaðir og kældir í vatni sem heimilt er að
klórblanda og eru loks frystir, venjulega innan
tveggja klukkustunda frá slátrun (36). Við
fiðurlosun í vélum þrýstist saur úr innyflum
og mengar slátrunarrásina. Ennfremur er hætta
á saurmengun rásar þegar innyfli eru tekin úr.
Eftir því sem á daginn líður eykst saurmengun
og ef rás er ekki þrifin vel í lok vinnudags
geta kjúklingar, sem slátrað er næsta dag og
ekki bera sýkilinn, mengast (17, 37).
C. jejuni/coli em næmir fyrir þeim klórstyrk
sem notaður er í neysluvatn samkvæmt
viðurkenndum aðferðum sem beitt er til að
eyða saurkólígerlum (38). Klórblöndun vatns
sem notað er við kælingu og þvott kjúklinga
í kerjum sláturhúsa er ekki áhrifarík aðferð
til að minnka C. jejuni/coli mengun vegna
þess að uppsöfnun lífrænna efna t.d. blóðs
í kerjunum hindrar stórlega virkni klórsins.
Mælt er með notkun að minnsta kosti 50ppm
klórs við kælingu alifugla (32, 39).
Tíðni C. jejuni/coli var 100% í þeim sýnum
sem tekin voru í sláturhúsum 2, 3 og 5.
Meðan á úttektinni stóð var 50ppm klór notað
í vinnsluvatni sláturhúss 5 en klór var ekki í
vinnsluvatni sláturhúsa 2 og 3.
Einangmn C. jejuni/coli úr kjúklingum
sem teknir vom úr frystiborði verslana í
þessari rannsókn er ennfremur í samræmi
við erlendar athuganir (40-42). Svedhem o.fl.
(41) einangruðu C. jejuni/coli úr sex frystum
kjúklingum af tíu (60%) sem þeir rannsökuðu.
Ennfremur keyptu þeir aðra sjö frosna
kjúklinga og geymdu þá áfram í frysti í þrjá
mánuði fyrir rannsókn. C. jejunilcoli stofnar
einangruðust úr sex kjúklinganna (86%) að
geymslutímabilinu loknu. í úttekt þeirri er
hér er greint frá hafði einn kjúklingur, sem
C. coli einangraðist úr, verið frosinn í tíu
mánuði áður en hann var rannsakaður og tveir
kjúklingar er C. jejuni stofnar einangruðust
úr höfðu verið í frysti í sjö og átta mánuði.
Sýklunum fækkar á yfirborði kjúklinganna við
frystingu og geymslu í frysti en þar sem fjöldi
sýklanna er svo mikill á yfirborði þeirra, við
enda slátrunarrásar, einangrast sýklamir úr
þeim jafnvel eftir nokkurra mánaða geymslu í
frysti (31, 39, 41).
Eins og greint hefur verið frá em
Campylobacter sýklar í hópi algengustu
þarmasýkingavalda víða um heim. Þótt
hluti sýkinganna stafi af beinni smitun milli
dýra og manna og fjöldasýkingar megi oft
rekja til neyslu ógerilsneyddrar mjólkur
og saurmengaðs vatns, getur meðhöndlun
og neysla hrás og illa matreidds kjötmetis