Læknablaðið - 15.01.1992, Síða 21

LÆKNABLAÐIÐ
19
(27). Stærð kirtilæxlanna var 0.8-3.8 cm.
Upplýsingar um þyngd kirtilæxla var að
finna í níu tilfellum og var þyngdin 0.36-
5.0 g. Hjá 30 sjúklingum var um að ræða
eitt einstakt kirtilæxli, en í einu tilfelli komu
fyrir tvö kirtilæxli samtímis. í 29 tilfellum
var vefjagerð samsett úr meginfrumum,
rauðfrumum (oxyphil) og bleikfrumum
(transitional oxyphil), í tveimur tilfellum voru
kirtilæxlin af rauðfrumugerð. Vefjaaukatilfellin
tvö, sem greindust á tímabilinu, voru að
mestu leyti uppbyggð af meginfrumum, allir
kalkkirtlamir voru stækkaðir og var stærsti
kirtillinn í öðru tilfellinu 2.0 sm, í hinu 1.0
sm.
UMRÆÐA
Samanburður einkenna við aðra hópa er
óáreiðanlegur vegna smæðar hópsins. í annan
stað eru mörg einkennanna skráð samkvæmt
huglægu mati sjúklings og læknis og einnig
ber að nefna óvissa færslu sjúkraskrár.
Skilgreining geðrænna vandamála er rúm hér
og kann það að skýra háa tíðni geðvandamála
(7,10,28).
Löng saga sjö nýmasteinasjúklinga af 10
og staðfest eðlilegt sermiskalk í þessum
nýmasteinaköstum vekur spumingu um hvort
verðandi kalkvakaóhófssjúklingar myndi
nýmasteina oftar en aðrir áður en sermiskalk
þeirra er komið yfir eðlileg mörk. I sænskri
rannsókn á 82 sjúklingum með »kalkvakaóhóf
og eðlilegt sermiskalk« hefur komið fram
að meir en helmingur sjúklinganna hafði
slitrótta hækkun á sermiskalki, en yfir
80% hafði endurtekna nýmasteinamyndun
sem aðaleinkenni. Hækkaðan kalkvaka í
sermi höfðu 40% sjúklinganna og nærri 3/4
reyndust við aðgerð hafa æxli eða vefjaauka
í kölkungum (29). Þannig er ekki ólíklegt
að hluta okkar sjúklinga með nýmasteina
hefði mátt fanga í greiningametið talsvert
fyrr með kalkvakamælingu og endurteknum
kalkmælingum.
Fylgnistuðull sermiskalks og kalkvaka er
hér lágur þó p-gildið sé inarktækt. Engin
fylgni er milli stærðar æxlis og sermiskalks
né æxlisstærðar og kalkvaka í sermi. Það er
sama niðurstaða og aðrir hafa fengið (30).
Sermisgildi hjálpa því ekki skurðlæknum til
ákvörðunar hvort óhætt sé að hætta leit að
öðrum afbrigðilegum kirtlum þegar einn er
fundinn.
Tafla III. Kynskipting og vefjagreining sjúklinga með
kalkvakaóhóf á árunum /985-1989.
Sýni frá N Konur N (%) Karlar N (%) Kirtil- æxli N (%) Vefja- auki N (%)
Borgarspítala 31 25 (81) 6 (19) 29 (93) 2 (7)
FSA 3 2 1 3 0
Öörum
sjúkrahúsum 30 27 (90) 3 (10) 23 (77) 7 (23)
Samtals 64 54 (84) 10 (16) 55 (86) 9 (14)
Fundvísi eða næmi ómskoðunar á æxli í
kölkungum á hálsi er lágt í þessari könnun
eða um 21%. í nýlegum rannsóknum hefur
næmið verið metið 21.4-76% (31-35). Skýring
gæti fólgist í fæð tilfella okkar, bæði vegna
tilviljunar og að reynsla verður aldrei mikil
af sömu ástæðum. I ljósi þess, að um það bil
90% æxla finnast við fyrstu aðgerð (6,10),
er gagnsemi ómskoðunar fyrir aðgerð ekki
mikil, þegar það er einnig haft í huga að einn
óeðlilegur kirtill útilokar ekki að annar sé
sjúkur. Önnur algeng ástæða misheppnaðrar
aðgerðar er að fleiri en eitt æxli eru til staðar
frá byrjun (36) og því verður tæpast hjá því
komist að leita uppi alla fjóra kirtlana við
aðgerðina.
Hlutfall kirtilæxla hjá sjúklingum
Borgarspítalans er hærra en gerist í landinu
öllu. Skýrist það af því að sjúklingar sem
háðir eru nýrnaskilju eru meðhöndlaðir á
Landspítala, en þeir eru flestir með vefjaauka
í kölkungum. Tíðni góðkynja kirtilæxla er í
mörgum rannsóknum 74-88% (6,7,10-13) og
er því á Borgarspítalanum með því hæsta sem
gerist.
Fylgikvillar aðgerðar eru fátíðir og er það í
góðu samræmi við margar aðrar rannsóknir
(6-13).
Sermiskalk nær lægsta gildi á þriðja degi eftir
aðgerð (11). Lengri vistun á sjúkrahúsi en
þrír dagar ætti því ekki að vera nauðsynleg
hafi engin einkenni um kalkskort komið
fram. I könnun okkar er meðal legutími 6.6
dagar eftir aðgerð. Háttur og tíðni fylgikvilla
aðgerðar hjá okkur bendir til að stytta megi
legutímann verulega.
Frumárangur hvað varðar sermiskalk
sjúklinganna er fyllilega sambærilegur
við það sem næst hjá sérhæfðum
innkirtlaskurðlæknum (6).