Læknablaðið - 15.01.1992, Síða 43

LÆKNABLAÐIÐ
39
Sverrir Bergmann
VINNUFYRIRKOMULAG OG
KJARASAMNINGAR
Inngangur: Vinnufyrirkomulag er hluti
kjara. Nánari geta tengslin ekki verið, en
þau er því miður oft með óheppilegu móti
og ekki því sem nauðsynlegt væri til þess
að ná þeim markmiðum, sem ég mun gera
grein fyrir í erindi þessu og sem hugmyndir
mínar um vinnufyrirkomulag eru grundvöllur
að. Þetta tvennt, skipulag og kjör, svo
samtvinnað og nánast eitt, er ein mikilvægasta
undirstaða þess, sem kalla má raunhæfan
þjálfunarmöguleika allra og þó sérstaklega
ungra lækna hér á landi. Þetta á bæði við
um þjálfun ungra aðstoðarlækna á svonefndu
kandídatsári og sfðar sérþjálfun og sérmenntun
eldri og reyndari lækna.
Viðhorf:Tím'um stendur ekki kyrr og viðhorfin
breytast. Það sent eitt sinn var gott og
gilt víkur fyrir nýju og þótt ekki séu allar
breytingar til bóta, gildir það þó um sumar
þeirra.
Fjölskylduviðhorfin eru önnur. Hið santa á
við um nýtingu tímans, sem hefur svo áhrif
á hugmyndimar um það, hvemig vinna er
innt af hendi og í hve miklum mæli hún
er látin í té. Vegna breyttra viðhorfa og
annars gildismats í lífinu á vinnufyrirkomulag
hjá ungum læknum meðal annars eftir að
breytast. Varla verður lengi talið nauðsynlegt
að viðhalda því vinnufyrirkomulagi sem nú
er hjá ungum læknum til þess að þeir fái
það sem kallað hefur verið eðlileg þjálfun
og þroski í læknisstarfinu. Augljóslega er
ekki gefið, að menn læri mest á óeðlilegum
vinnutíma eða að það sé þroskavænlegast
að mæta erfiðum vanda og þurfa að taka
flóknar ákvarðanir við verstu skilyrði. Einatt
er hér annað en stundum og okkur öllum
eru takmörk sett hvað sem uppeldi og ögun
viðkemur. Engri rýrð er varpað á einbúann í
héraðinu eða örþreyttan aðstoðarlækni, þótt
þeir séu báðir færðir inn í nútímann. Svo er
náttúrulega sá annað mál en þó um leið hið
sama, er aðstoðar leitar og hennar þarfnast.
Það gleymist stundum.
Menntun:Ekki þarf að fara mörgum
orðum um það, að hér er vel menntuð
læknastétt og þrátt fyrir fámenni okkar
höfum við góða möguleika til þess að
annast fyrstu framhaldsmenntun lækna
eða kandídatsmenntun. Einnig verður að
ætla, að þótt við sækjum áfram sérmenntun
til góðra erlendra stofnana og viðhöldum
henni, getum við auðveldlega flutt eitthvað
af sérmenntun og viðhaldsmenntun lækna
inn í landið. Mikilvægt er auðvitað, að slík
sérmenntun sé skipulögð. Hún má ekki vera
nafnið eitt. Hún hlýtur að byggjast á stöðluðu
fyrirkomulagi sem tryggir, að læknar fái
nauðsynlega þjálfun. Við verðum auðvitað
einnig að gæta okkar á því að falla ekki í
þá gryfju, að við þurfum ekkert að sækja út
fyrir landsteinana í sérmenntun og símenntun.
Það viðhorf er háskalegt. Hins vegar væri
það verulegur léttir, ef eitthvað væri hægt að
taka af löngu sérnámi hér heima og raunar
væru læknar þá betur undir það búnir að
hefja enn frekara nám á erlendri grund. Það
ætti ekki aðeins að vera kappsmál lækna,
að svona væri að málum staðið, heldur
einnig heilbrigðisyfirvalda, því þetta skref
myndi tryggja betur mönnun til þess að mæta
nauðsynlegri læknisþörf í heilbrigðiskerfinu.
SA:/pM/ag:Skipulagsmál ættu að vera áhugaefni
allra. Þau eru kannski mikilvægari í hugum
kvenna. Konur þurfa ef til vill að skipuleggja
sinn tíma enn betur en karlar. Fram hjá því
verður ekki gengið, að viss verkaskipting
verður milli kynjanna, þótt þau hafi nálgast
hvort annað, og hún hefur í för með sér,
að konur þurfa þrátt fyrir allt að hafa meira
svigrúm með tilliti til vinnu utan heimilis og
því nánara skipulag heldur en karlmaðurinn.
Aldrei má svo gleyma því, að konur gegna
mikilvægu hlutverki sem leiðir af sér, að þær
eru óhjákvæmilega frá vinnu utan heimilis. Þá
ber að líta á þá staðreynd, að almennt séð er
minna hægt að leggja á konur af líkamlegu
erfiði heldur en á karlmann. Víst er þetta
ekki algilt og réttlætir auðvitað ekki óeðlilegt
vinnuálag á hið svonefnda sterka kyn.
Svo mörg orð um alkunn sannindi; um
viðhorfin til þess að geta notið fjölbreytni
lífsins og til þess að taka lífshlaupið út úr einu
saman brauðstritinu; um þjálfun og menntun,
sem er eftir þeirri siðfræði nútímans, að hún
þurfi ekki að byggjast einvörðungu á óeðlilegu
álagi og viðurkenningu á þvf, að við lærum
meira ef við getum gengið til vinnu okkar
með tiltölulega réttu ráði og stundað hana
skipulega, þannig að saman fari þjónusta sem
og viðhald og aukning menntunar. Alkunnu