Læknablaðið

Ukioqatigiit

Læknablaðið - 15.02.1999, Qupperneq 7

Læknablaðið - 15.02.1999, Qupperneq 7
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85: 107-8 107 Ritstjórnargrein Vísindin og ákvarðanir í forvarnarmálum Fyrir nokkrum árum var vakin athygli á því í leiðara Læknablaðsins að í forvarnarlækning- um er ekki alltaf nóg að sýnt sé vísindalega fram á að ákveðinn lífsstíll, neysluvenjur eða umhverfismengun geti leitt til heilsutjóns (1). Til þess að forvörn nái árangri er einnig nauð- synlegt að læknar, aðar heilbrigðisstéttir, al- menningur og stjórnmálamenn séu ekki leidd í villu af einhverjum sem telur hagsmunum sín- um ógnað. Öflugir hagsmunaaðilar hafa varið stöðu sína á miskunnarlausan og ósvífinn hátt og hvorki eirt lífi né heilsu fólks sem málið hefur varðað. í leiðara Læknablaðsins var tekið dæmi af bandarískum tóbaksframleiðendum (1), en flett hafði verið ofan af óprúttnum vinnu- brögðum þeirra, meðal annars í JAMA, blaði bandaríska læknafélagsins (2). En tóbaksframleiðendur eru enn við sama heygarðshornið eins og nýleg dæmi frá Bret- landi bera vitni um. Þar hafa þeir höfðað mál til að reyna að fá breytt skýrslu um heilsufars- hættur tóbaks sem samin hefur verið af Vís- indanefnd um tóbak og heilsufar, en nefndin er ráðgjafi í tóbaksmálum fyrir stjórnvöld í Bretlandi (3). Fjórir stórir breskir tóbaksfram- leiðendur kvörtuðu meðal annars yfir því að fá ekki að njóta andmælaréttar þegar Vísindanefnd- in taldi sig geta sýnt fram á tengsl óbeinna reykinga við lungnakrabbamein og hjartasjúk- dóma og lagði því til að reykingabann yrði gert víðtækara en nú er á opinberum stöðum (3). Nú hefur leynd verið létt af enn fleiri skjölum sem varða breska tóbaksframleiðendur (4) og er hægt að kynna sér þau á vefsíðum tóbaksand- stæðinga (www.ash.org.uk). Ekki koma þar í ljós ný tíðindi. Vísindamenn á vegum tóbaks- iðnaðarins vissu þegar árið 1950 að reykingar valda krabbameini, en því hefur’alltaf verið neitað af talsmönnum tóbaksiðnaðarins. Tób- aksframleiðendum var líka kunnugt um að nikótín í sígarettureyk væri vanabindandi og væri þeim því trygging fyrir stöðugri neyslu tóbaks. Þá kemur einnig fram að ráðgjafar tóbaksiðnaðarins töldu að áhrifin af að skipta yfir í sígarettur með minna tjöruinnihaldi gæti aukið, ekki minnkað, heilsufarshættur reyk- inga. Af breska dæminu kemur fram að heilbrigð- isyfirvöld þar hafa sér til ráðgjafar vísinda- nefnd sem á að ráðleggja þeim um tóbaksmál. Það er vísindamanna að meta þekkingu um heilbrigðismál og koma með tillögur um við- brögð, en pólítískt kjörinna fulltrúa er að taka endanlega ákvarðanir um aðgerðir. Ráðlegg- ingar vísindamanna til stjórnvalda geta því ekki verið vísindi í sjálfu sér en eiga að vera í samræmi við niðurstöður vísindanna. I lýðræð- isríkjum eru það síðan kjósendur sem meta hvernig kjörnir fulltrúar þeirra bregðast við þekktum og augljósum heilsufarshættum og hvernig og hvort þeir hafa reynt að bægja slík- um hættum frá almenningi, ekki síst þeim sem minna mega sín og eiga erfitt með að verja sig, svo sem börn og ungmenni. Þetta samspil vísinda og stjórnvaldsákvarð- ana í forvarnarmálum á að sjálfsögðu við um fleira en tóbaksvandann. Fyrir skömmu kom út hjá Oxford University Press bókin Setting the limits eftir sænska heimspekinginn Sven Ove Flansson sem fjallar um hvernig tekist hefur að ákvarða mengunarmörk fyrir vinnustaði (5). Hann bendir jafnframt á leiðir til að bæta ákvarðanir um setningu markanna (5). Hansson leggur mikla áherslu á að opin umræða sé nauðsynleg um þau hagsmunaátök sem eiga sér stað þegar takmarka á mengun sem menn verða fyrir. Umfjöllun Hanssons gefur almenna leið- beiningu til þeirra sem fjalla um forvarnirnar en höfðar einnig til þeirra sem vinna við klín- ískar lækningar. Spurningar hafa verið settar fram um það, hvemig hægt sé að samræma að leitast annars vegar við að vemda heilsu fólks en ganga hins vegar út frá þeim fjárhagslegu, tæknilegu og stjórnmálalegu takmörkunum sem fyrir hendi eru. Hér er bent á hliðstæður í klínískri læknisfræði. Klínísk læknisfræði er
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Læknablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.