Læknablaðið

Ukioqatigiit

Læknablaðið - 15.02.1999, Qupperneq 33

Læknablaðið - 15.02.1999, Qupperneq 33
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85 127 milli vanlíðunar (distress/bother) vegna getu- leysisins og þess að hvaða marki getuleysið hafði áhrif á almenn lífsgæði (10). Þó að þetta hljómi ef til vill ekki eins og nein ný sannindi er athyglisvert að ekki hafa allar rannsóknar- niðurstöður verið samhljóða um þetta samband (11,12). Ein skýring sem bent hefur verið á til að útskýra þennan skort á sambandi milli van- líðunar og lífsgæða er að hefðbundnar aðferðir til að meta lífsgæði kunni að vera illa til þess fallnar að meta áhrif einstakra einkenna á al- menna vellíðan (12). I sænsku rannsóknunum var stuðst við nýja þriggja þrepa nálgun á lífs- gæðamati (3,13). I stað hefðbundinna lífsgæða- prófa sem byggja á útreikningum meðalgilda margra einkenna var hvert einkenni skoðað fyrir sig og athugað að hve miklu leyti það hrjáði sjúklinginn. Að lokum var sambandið milli vanlíðunar og almennra lífsgæða skoðað. Hvað á að greiða með skattpeningum? I dag stöndum við frammi fyrir nýju „vanda- máli“. Sífellt fleiri lyf og læknisaðgerðir koma á markaðinn sem geta verið afgerandi fyrir lífs- gæði tiltölulega þröngs hóps en geta aukið lífs- gæðin örlítið fyrir mjög marga. Dæmi um slíkt eru töflur sem auka limstífni (og hugsanlega lrka kynlífsnautn bæði hjá körlum og konum), megrunarlyf og lýtalækningar. Fáum dettur í hug að samfélaginu beri að greiða niður and- litslyftingar fyrir alla en flestir eru vonandi sammála því að rétt sé að greiða niður lýtaað- gerðir sem miða að því að reyna að lagfæra verulega útlitsgalla eða endurbyggja brjóst kvenna sem farið hafa í krabbameinsaðgerð. Eins kemur líklega fáum til hugar að krefja samfélagið um niðurgreidd lyf til að ná af sér þessum fimm aukakílóum, en flest ættum við að geta verið sammála um að greiða niður slfk lyf fyrir mann sem hefur í mörg ár barist við að reyna að ná af sér 50 aukakílóum. Að sama skapi er vafasamt að samfélagið greiði niður lyf á borð við Viagra fyrir karla eða konur sem vilja nota lyfið til að auka samfaranautn sína eða ná aftur þessari steinhörðu limstífni sem er aðeins farin að dala, þó ennþá sé ekkert því til fyrirstöðu að hafa samfarir. Hins vegar er það afar undarlegt ef samfélagið greiðir ekki niður lyf og hjálpartæki fyrir karla sem verða getu- lausir eftir krabbameinsaðgerðir, vegna sykur- sýki eða mænuskaða. Ekki er svo að skilja að allir getulausir karl- menn sem komnir eru yfir sextugt muni not- færa sér niðurgreidd lyf við getuleysi þó þau standi til boða. I sænsku rannsóknunum sem vitnað er til í þessari grein skiptust aldraðir getulausir karlmenn í tvo hópa. Annars vegar voru þeir sem virtist standa nokkuð á sama um getuleysi sitt og hins vegar hinir sem liðu vegna þess. Þessir hópar voru nokkurn veginn jafn stórir. Þær raddir heyrast gjarnan í umræðunni um niðurgreiðslu meðferða vegna getuleysis að hver sem er geti logið til um ástandið til að fá meðferðina niðurgreidda. Umfang vandans er þó ekki eins stórt og sumir ætla, því með þeirri greiningartækni sem nú er fyrir hendi og virkri samvinnu þeirra sem hafa sérhæft sig í grein- ingu getuleysis er hægt að greina hafrana frá sauðunum. Fáir ef nokkrir karlar sem ekki eru raunverulega getulausir koma til með að leggja sig undir smásjá sérfróðra aðila í þeim tilgangi einum að spara peninga, að því gefnu að lyfið sé öllum aðgengilegt á markaðsverði. Til þess er málið of viðkvæmt. En sé einhver vafi á ferðinni eru til leiðir til að úrskurða í málinu (5,7,8). Niðurstaða Ljóst er að varla er mögulegt að greiða niður dýr lyf eins og Viagra fyrir alla sem hugsanlega hefðu áhuga á að nota það til að auka kynlífs- nautn eða bæta aðeins frammistöðu sína í kyn- lífi. Hins vegar er Ijóst að hópur karla sem orð- inn er getulaus, meðal annars vegna sjúkdóma, meðferða eða slysfara, hlýtur að eiga rétt á nið- urgreiddri meðferð. Lausnin er fólgin í þróun skilvirkrar greiningartækni. Getuleysi sem or- sakast af skurðaðgerð gegn krabbameini í blöðruhálskirtli hefur líklega svipuð áhrif á sálræna líðan margar karla og brottnám brjósts vegna brjóstakrabbameinsaðgerðar hefur á lífs- gæði margra kvenna. Ef við erum sammála um að greiða niður lýtalæknismeðferð til að byggja upp brjóst er tæplega siðferðilega rökrétt að neita að greiða niður meðferð sem dregur úr neikvæðum áhrifum aukaverkana meðferðar við krabbameini í blöðruhálskirtli, eða eykur lífsgæði karla sem verða getulausir í kjölfar sjúkdóma eða slysa. HEIMILDIR 1. Helgason ÁR, Adolfsson J, Dickman P, Arver S, Fredrikson M, Göthberg M, Steineck G. Sexual desire, erection, orgasm and ejaculatory functions and their importance to
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Læknablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.