Sagnir - 01.04.1985, Blaðsíða 38

MORGUNBLAÐIÐ OG NASISMINN
Brúnstakkar. íslenskir þjódernissinnar fylkja liöi fyrirskrúðgönguna 1. mai 1935.
gegn sjúkdómum, eins fer meö
hvert þjóðfélag, sem á lífsþrótt og
framtíðarelju. Kommúnisminn
rússneski, stjetta haturspólitík
sósíaldemókrata og svikaflækja
Hriflunganna eru sjúkdómar, sem
þjáð hafa þjóðina á undanförnum
árum.5
Stjórnarliðið fékk oft óþvegn-
ar kveðjur í Morgunblaöinu.
,,Rauðka“ var jafnmikið glapræði
þótt kommúnistar stæðu utan
hennar. Þegar upp var staðið ,,lykt-
aði hún af vinstri villunni“. En nú var
komin ný kjarkmikil hreyfing sem
fleiri en Morgunblaöið áttu að hafa
boðið velkomna. ,,Æska landsins
og hin uppvaxandi kynslóð, hefir
tekið hinni vaknandi þjóðernishreyf-
ingu með mesta fögnuði."6
Þótt fyrirmynd hreyfingarinnar
væri erlend kom það ekki að sök.
Unga kynslóðin átti ekki að vera að
glepjast á innfluttri stefnu. Þjóðern-
iskenndin hefði alltaf búið í þjóðinni.
Erfiðara reyndist að afsaka haka-
krossinn. Samt var þáð reynt á
barnslegan hátt:
En hvernig svo sem starfsemi
íslenskra þjóðernissinna verður
háttað í framtíðinni, og hvort sem
þeir bera það sem einskonar
auglýsingu fyrir Eimskipafélag
íslands eða til þess að benda á
stjórnmálaskyldleika sinn við er-
lendan flokk manna, þá er eitt
víst, að Þjóðernishreyfing íslend-
inga, sú hreyfing sem að því mið-
ar, að verjast kommúnistískum
sjúkdómum og erlendum niður-
drepsáhrifum er sprottin úr al-
íslenskum jarðvegi - af innlendri
nauðsyn.7
Efnahagskreppan á fjórða ára-
tugnum skerpti allsstaðar flokkalín-
ur í stjórnmálum. Heima á Fróni
kom þetta einnig vel í Ijós. Fylgi
íslenskra kommúnista á þessum
árum var allmikið, en þeir voru samt
örverpið í íslenskum stjórnmálum
uns Þjóðernishreyfingin var stofn-
uð. Fylgi hennarvaralltaf óverulegt.
En athyglisvert er að Morgunblað-
ið skyldi leggja blessun sína yfir
hana. Hafa ritstjórarnir tvímæla-
laust séð í henni harðsnúið baráttu-
tæki gegn kommúnistum. Hafi Sjálf-
stæðisflokkurinn ígrundað að
stofna einhverskonar baráttusveitir,
þá var það ekki lengur nauðsynlegt.
Ástæðan var fyrst og fremst sú að
sjálfstæðisstefnan og þjóðernis-
stefnan áttu sér sömu markmið, að
koma kommúnistum á kné eða
amk. að halda þeim í skefjum.
Ári síðar var enn óbreytt viðhorf
hjá Morgunblaðinu gagnvart þjóð-
ernissinnum. Eftir frídag verkalýðs-
ins, 1. maí 1934 var mjög lofsamleg
frétt um fánalið þeirra:
Fánalið Þjóðernissinna fórgöngu
um bæinn í gær. Voru fjelagar í
einkennisbúningum og um 120
talsins. Var þetta langglæsileg-
asta fylkingin, - Gekk hún undir
íslenskum fána og tveimur Þórs-
hamarsfánum. Staðnæmdist
fylkingin hjá barnaskóla Mið-
bæjar og voru þar haldnar nokkr-
ar ræður. Safnaðist þangað múg-
ur og margmenni - langt um fleira
heldur en að kommúnistum og
jafnaðarmönnum.8
Þetta átti eftir að breytast.
Hvenær það var er ekki hægt að
greina nákvæmlega í blaðinu. Full
vinslit blaðsins við þjóðernissinna
voru amk. Ijós árið 1936. Þá voru
skrif blaðsins orðin mjög andvíg
flokki þjóðernissinna. í einni for-
ystugreininni sem bar yfirskriftina
„Nasablástur nazistanna“ var farið
álíka fjandsamlegum orðum um
hreyfinguna og notuð voru um
kommúnista:
Fult útlit er á, að flokkurinn, sem
kennir sig við íslenskt þjóðerni,
fari veg allrar veraldar hvað úr
hverju. Má um það segja, að farið
hafi fje betra. Þeir fáu vitibornu
menn, sem upphaflega Ijetu
glæpast á þessu flokksskrípi, eru
flestir eða allir skildir við hann fyrir
fult og alt. Eftir er fátt nema þess
háttar fólk, sem enginn sæmileg-
ur stjórnmálaflokkur vill vita af
innan sinna vjebanda, samskon-
ar dreggjar eins og þær sem ann-
ars lenda í kommúnistahópnum.9
Fyrri samstaða gegn sameigin-
legum andstæðingi var liðin. Þegar
best lét höfðu þjóðernissinnar og
sjálfstæðismenn boðið fram sam-
eiginlegan lista í bæjarstjórnar-
kosningunum 1934. Stefnubreyting
gagnvart Þýskalandi var hins vegar
engin. Morgunblaðið var aðeins
að gera upp sakirnar við íslensku
hreyfinguna. Þriggja ára reynsla af
félagsskap þeirra sýndi að íslend-
ingar voru ekki ginnkeyptir fyrir
þessari stefnu. Hreyfingin var alltaf
36 SAGNIR