Sagnir - 01.04.1985, Blaðsíða 26

Sagnir - 01.04.1985, Blaðsíða 26
FÉLAGSHYGGJA OG FRELSISÁST Garðar Gíslason stórkaupmaður. Hann deildi mjög á samvinnuhreyfinguna og sagöi hana njóta ýmissa lögbund- inna sérréttinda. hornanna á milli og úr er að verða hið hættulegasta fjárglæfraspiI.“15 Skrif þessi urðu til þess að höfðað var mál á hendur Morgunblaöinu og farið fram á 200 þúsund krónur í skaðabætur. Forsendan var sú að skrifin spilltu fyrir lánstrausti Sam- bandsins. Á sáttafundi tókst sam- komulag um að ritstjóri Morgun- blaösins tæki ummælin til baka og bæðist afsökunar á þeim, en í stað- inn féll Sambandið frá skaðabóta- kröfunni.16 Þessi átök stóðu fram yfir lands- kjör í júlí 1922, en þá lognuðust þau út af. „Verzlunarólagið“ Haustið 1922 gaf Björn Kristjáns- son, kaupmaður og alþingismaður og fyrrum bankastjóri og ráðherra, út bækling er hann nefndi Verzlun- arólagiö. í bæklingnufn gagnrýndi Björn mjög samvinnubreyfinguna og Sambandið, sem hann taldi rót- ina að verslunarólaginu. Takmark samvinnumanna væri að útrýma allri kaupmannastétt úr landinu og því takmarki átti að ná með stofnun Tímans, Sambands íslenskra sam- vinnufélaga og Samvinnuskólans. Björn beindi spjótum sínum eink- um að Sambandinu og samábyrgð samvinnufélaga. í fyrsta lagi hefði Sambandið notað samábyrgðina til að smala kaupfélögunum undir sinn hatt. Þau hefðu tekið lán og notað tryggingar í stað þess að afla veltu- fjár. Sama hátt hefði Sambandið haft en til þess að það gæti gengið varð að veita stjórn þess svo víð- tækt vald, að stjórnir kaupfélaganna væru svo til réttlausar heima fyrir. Sambandið hefði lánað kaupfélög- um utan þess og bundið þau þannig á skuldaklafa. Einnig hefði aðstoð Landsbankans komið til, en hann hefði sýnt tregðu á að lána kaupfé- lögum er stóðu utan Sambandsins. í öðru lagi hefði sjálfskuldar- ábyrgðin og skuldasöfnun Sam- bandsins og kaupfélaganna haft þau áhrif á stöðu félagsmannanna, að þeir hefðu afsalað sér öllu fjár- hagslegu frelsi, etv. fyrir lífstíð.17 Fólk gæti ekki sagt sig úr stórskuld- ugum félögum, því úrsegjanda ber að borga skuldirnar, að minsta kosti að sínu leyti, og það mun hann sjaldnast geta gert. Hann verður því að öllum líkindum að vera í félaginu á meðan það eða hann lifir, þó honum sé það þvernauð- ugt. .. Þegar nú Sambandið sjálft skuldar svo miljónum skiftir, þeg- ar það skuldar minst á árinu, þá er augljóst að löglega getur enginn félagsmaður sagt sig úr Sam- bandinu né kaupfélögunum.18 í þriðja lagi gagnrýndi Björn úr- ræði Sambandsins vegna erfiðleika áranna 1920-1922. Reynt hefði verið að nota landssjóð sem forða- búr og til ótakmarkaðra lána í gegn- um Landsverslun. Sambandið hefði látið Landsverslun gefa kvittun fyrir skuldum, sem það hefði ekki greitt fyrr en síðar. Með réttu hefði því hluti skulda þess verið gjaldfallinn um tíma. Þá hefði Sambandið tekið að innheimta skuldir félagsmanna á allharðneskjulegan hátt og skorað á kaupfélagsstjóra að skuldbinda kaupfélagsmenn til að láta Sam- bandinu í té allar framleiðsluvörur sínar. Vænlegast til að vinna bug á verslunarólaginu taldi Björn að leggja niður Sambandið og reka kaupfélögin án samábyrgðar.19 Björn hafði þann hátt á dreifingu Verzlunarólagsins að senda það ókeypis í pósti út um land. Jónas Jónsson frá Hriflu sagði að bæk- lingurinn hefði verið sendur í sér- stöku bréfi stíluðu á bændur í Borg- arfirði og að sýslumaður Borgfirð- inga hefði sést með blíðu brosi dreifa ritinu meðal bænda. Björn sendi einnig samvinnumönnum bækling- inn, ma. Jónasi og Tryggva Þór- hallssyni, og var ritið líka til sölu í bókaverslunum. Bæklingurinn mun hafa borist inn á flest sveitaheimili landsins og viða í þéttbýli.20 Samvinnumenn svara fyrir sig Enda þótt bæklingur Björns væri prentaður í sömu prentsmiðju og Tíminn höfðu Tímamenn ekki haft neinar spurnir af framtaki Björns. Fyrstu fregnirnar af Verzlunarólag- inu bárust til herbúða samvinnu- Björn Kristjánsson, kaupmaður og al- þingismaður og fyrrum bankastjóri og ráðherra. Bæklingurinn, sem hann gaf út og nefndi Verzlunarólagið, olli miklu fjaörafoki í rööum samvinnu- manna. 24 SAGNIR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Sagnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.