Sagnir - 01.04.1985, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ OG NASISMINN
var oröið hernaðarlegt stórveldi
sem lét engan lengur segja sér fyrir
verkum. Sovétríkin voru vinasnautt
stórveldi sem reyndi eftir megni að
bæta sambúðina við Bretland og
Frakkland og gengu ma. í Þjóða-
bandalagið til þess. Viðleitni þeirra
bar takmarkaðan árangur. Banda-
n'kin fylgdu enn einangrunarstefnu
sinni. Bretland og Frakkland virtust
enn ætla að halda áfram undanláts-
stefnu sinni gagnvart æ herskárri
utanríkisstefnu Hitlers.
Vegna ótryggs ástands í Evrópu
fór Morgunbladid að huga að
hugsanlegri stöðu Norðurlandanna
í væntanlegum átökum. Urðu nokk-
ur skrif um þetta í blaðinu. Sagði þar
ma.:
Menningarlíf Norðurlanda er úti-
lokað úr löndunum í suðri og
austri, vegna þeirra róttæku bylt-
inga sem þar hafa orðið. í norðr-
inu mætum viðóbyggðum íshafs-
ins. Leiðirnar eru aðeins opnar í
vesturátt, leiðirnar til Hollands,
Belgíu, Frakklands, Englands og
Ameríku.16
Skömmu fyrir miðjan marsmánuð
1938 var Austurríki innlimað í
Fýskaland. Helstu mótaðiljar Hitlers
1 þeim leik voru ítalir. Sátu þeir hjá
þegar þýski herinn fór yfir austur-
rísku landamærin.
Skammur tími leið uns Hitler fór
aö setja fram kröfur um innlimun
Súdetahéraðanna í Tékkóslóvakíu.
Magnaðist deilan þegar kom fram á
haustið. Evrópa riðaði á barmi styrj-
aldar. Hvatti Morgunblaöiö lands-
raenn að búast við hinu versta.
Breiðir álar Atlantshafsins mundu
ekki girða fyrir ýmis óþægindi styrj-
aldar. Samt værum við nokkuð vel
Sett. Hér við landið væru auðugustu
fiskimið heims. Öflugur kaupskipa-
f°ti gæti síðan annað aðflutningum
a lifsnauðsynjum.17
Eftir nokkurra daga samninga-
umleitanir Nevilles Chamberlains,
forsætisráðherra Breta tókst á síð-
ustu stundu samkomulag um kröfur
Hitlers. Kunni Morgunblaöiö hon-
um bestu þakkir fyrir. Hann hefði
reyndar bjargað heimsfriðnum. Um
Hitler var fjallað af virðingu, en án
allrar samúðar. Hana fengu Bretar
óskipta. Um leið hvarf allur kvíðbogi
vegna styrjaldarhættunnar. Næstu
daga hrósaði Morgunblaöiö
Chamberlain hvað eftir annað fyrir
afrekið og sagði ma.: ,,... verður
það fyrst og fremst forsætisráð-
herra Breta Mr. Chamberlain, sem
lárviðarsveiginn fær. Hann hefur þá
getið sjer ódauðlegt nafn í veraldar-
sögunni“.18
Enn höfðu menn ekki réttilega
áttað sig á Hitler. Hátíðlegar yfirlýs-
ingar hans um að ekki yrði um frek-
ari landakröfur að ræða blekktu
enn. í þessum efnum fylgdi Morg-
unblaöiö beint í fótspor Chamber-
lains, trúnni á friðarvilja Hitlers. Ekki
voru öll íslensku blöðin jafn hrifin af
frammistöðu Breta eins og fram
kom í skrifum þeirra. Taldi Morgun-
blaöiö öll slík skrif óábyrga mark-
leysu:
Blað kommúnista hefir birt hinar
fjandsamlegustu greinar um
Chamberlain forsætisráðherra
Breta. Allir vita eftir hvaða ,,línu“
farið er í því blaði, og þessvegna
undrast menn þetta ekki fremur
en annað ábyrgðarlaust tal þeirra
sem að blaðinu standa.19
Eins og fyrr sagði voru skrif
Morgunblaösins gagnvart Þýska-
landi vegna Tékkóslóvakíudeilunn-
ar laus við allan fjandskap. Ekkert
var gert til að gera hlut þess betri
eða verri. Að því er best verður séð
var blaðinu ekkert í mun að lasta þá,
amk. ekki í þessu máli. Því hafði
nefnilega tekist að finna sökudólg-
inn. Og það var ekki Hitler. Hann bjó
austur við Volgubakka:
Eftir ósigurinn á Spáni beindust
hugir einræðisherranna í Moskva
um stund óskiptir að Tékkóslóv-
akíu. Þeir hugsuðu sjer að nota
mætti þessa viðkvæmu deilu til
þess að koma af stað heimsófriði
- og þá vitanlega ,,í þágu friðar-
ins“. - Áttu nú stórveldin, Bret-
land og Frakkland að ráða til fulls
niðurlögum fasistaríkjanna, en
upp úr rústunum myndi svo skap-
ast grundvöllur undir hina vænt-
anlegu og langþráðu heimsbylt-
ingu bolsivismans.20
Enn þorði Morgunblaöiö ekki að
setja Þýskaland á sama bás og
Sovétríkin. Gagnrýnustu skrifin í
garð Hitlersstjórnarinnar virðast
SAGNIR 39