Sagnir - 01.06.2007, Side 44

Svíahatur íslendinga á
miööldum
Goðsögn eða veruleiki?
Guðmundur M. H.
Beck er fæddur 1950.
Hann lauk BA prófi I
íslenzku árið 2005 og
er nú á síðasta ári IBA
námi í sagnfræði.
Það skal fyrst nefnt til sögu að nokkuð sterkt er að orði kveðið
að leita að hatri milli þjóða eða milli ibúa einstaka landsvceða á
fornurn bókum islenzkum. Hitt er vist að menn hafa þótzt skynja
að „nórœnirmenn hafi litið niður á sumt fólk af öðrum löndum,
svo sem Vestmenn.2 Uppruni manna er í elztu sögum íslenzkum
yfirleitt miðaður við landsvœði eða héruð t.d. víkverskur, þrcenzkur,
suðureyskur eða austfirzkur. Hér skal reynt að finna þess stað hvort
þeir sem rituðu fornar sögur á bókfell hér á landi á miðöldum hafi
litið niður á Svía og ef svo hefur verið þá hvers vegna. Guðni Jónsson
nefnir það i neðanmálsgrein i útgáfu sinni á Grettis sögu, að ýmsir
misindismenn í Islendinga sögum séu taldir cettaðir frá Sviþjóð.3
Höfundur þessarar ritgerðar mun að mestu styðjast við útgáfur Hins
islenzka fornritafélags á fornsögunum og efnisskrárþeirra við leitina
að hinum scensku mönnum.
Fyrst verður fyrir að finna hvar Sviþjóð var i huga íslenzkra
sagnaritara á miðöldum eða hvort það land var til sem eitthvert skýrt
afmarkaðfyrirbrigði. Það ergrundvöllurþess að átta sig áþvíhvaðan
scenskir rnenn voru kynjaðir. Þá verður gluggað í þau rit frá fyrsta
liluta 12. aldar sem talin eru runnin frá Ara fróða, íslendingabók og
Landnámabók. íþriðja kafla verða skoðaðar sögur þar sem finna má
heimildir um Svía sem eina þjóð, þ.e.a.s. fólk sem búsetu hefur á því
tiltekna landsvceði Sviþjóð. Að lokum eru svo tíndar til frásagnir af
einstökum mönnum sem sagðir eru kynjaðir frá Sviþjóð.
Hverjir voru Svíar?
Þegar gluggað er í íslendinga sögur verður lesandanum strax ljóst að þar
birtist talsvert önnur mynd af landaskipan á Norðurlöndum heldur en
við eigum að venjast sem búum við núverandi ríkjaskipan. A þeim tíma,
þegar Island byggðist af þeim mönnum sem mæltu á danska tungu, voru
mörg sjálfstæð konungdæmi og jarlsdæmi á Norðurlöndum, sífelldar
breytingar á valdhöfúm og innbyrðis átök þeirra á millum, einkum eftir
að víkingatíminn hófst og skipin urðu fleiri og stærri.
40 - Sagnir