Sagnir - 01.06.2007, Side 80

„íslenzkar Gramóphón-plötur“
Upphaf hljóðritunar og saga 78 snúninga
plötunnaró íslandi 1910-1958
9
Ómar Ragnarsson, Svavar Gestsson og Albert
Guðmundsson í S.G. hljómplötum á Austurvelli.
yfir íslenzkar hljómplötur 1907-1955. Þetta staðfestir sænski
hljómplötuskrárritarinn, Karleric Liiiedai, i einu rita sinna um
skandinaviskar hljóðritanir. Þar segir liann orðrétt:
The first national discograpliy in the world, Skra yfir
íslenzkar hljómplötur 1907-1955, was published by
Jón R. Kjartansson, a private collector in Reykjavík.
LJnfortunately the project has not been carried on.
Hljómplötuskrá Jóns hefur lengi verið ein aðalheimildin um íslenskar
hljóðritanir. Þetta stórkostlega framtak Jóns er eðlilega barn sins
tíma en einhvers staðar varð að byrja.
íslendingar og hljóðritunartœknin
Málvjel eða hljóðrita (grafófón, áður nefnt fónógraf)
hefir konsúll Guðbr. Finnbogason (W. Fischersverslun)
flutt hingað til lands með sjer í vor fyrstur manna.
Fyrsti hljóðritinn eða vaxhólkatækið kom hingað til lands 1897 og var
það Guðbrandur Finnbogason, konsúll, sem flutti hann inn. Er talað
um hann sem grafófón en þeir voru ffamleiddir af ameríska Columbia-
félaginu og er ritað graphophone en uppfinningamaður hljóðritans,
Thomas A. Edison, og aðrir kölluðu fyrirbærið yfirleitt phonograph.
Fréttin af þessum fyrsta grafófón hérlendis birtist í Isafold 15. maí
1897. Þar var grafófóninum lýst á eftirfarandi hátt:
76 - Sagnir
Ólafur Þór Þorsteinsson
er fæddur 1974. Hann
lauk BA prófi í
sagnfræði frá HÍ árið
2006 og er nú að ljúka
kennsluréttindanámi.
Hann hefur einnig
lokið 8. stigi i einsöng
frá Söngskólanum í
Reykjavík.
Fyrstu 48 árin var útgáfuform hljóðrita hér á landi 78 snúninga
platan og var hún meginviðfangsefni BA ritgerðar minnar. Þar
reyitdi ég að varpa Ijósi á komu hljóðritunartœkninnar tii landsins
og greina frá framgangi og sögu 78 snúninga plötunnar á Islandi
sem var við lýði frá 1910 til 1958. Tiltölulega lítið hefur verið um
skipulegar rannsóknir á hljóðritunarsögu Islendinga og er mörgum
spurningum ósvaraó og margt óljóst i þeim efnum. Skrif manna
varðandi hljóðritunarsöguna liafa verið misvísandi og ekki alltaf
borið saman. I því efni má sérstaklega nefna upplýsingar varðandi
útgáfuár hljómplatna. Þvi tel ég þörf á rannsóknum til að reisa
traustar vörður á leið um íslenska liljóðritunarsögu.
Islendingar urðu fyrstir þjóða til að gefa út lieildarskrá yfir
hljómplötur árió 1955, þegar Jón R. Kjartansson gaf út Skrá