Sagnir - 01.06.2007, Side 88

Ljós, skuggar og lítið fólk
Úr Skemmtimcnntunarherbergi. Barn með alvæpni.
Undir flúorperum eða beinu ljósi hefði áferð þessara gripa flast út og
þeir ekki notið sín sem skyldi.
Grunnsýning Þjóðminjasathsins er að stærstum hluta vitsmunaleg
upplifún, þar sem leitast er við að skýra og ffæða, en þó kalla vissir
þættir hennar á tilfinningatengsl. Kumlin í upphafi sýningarinnar kalla
fram sterkar tilfinningar, sömuleiðis andakt Miðaldakirkjunnar, sem fyrr
segir, og einnig baðstofan frá Skörðum á efri hæðinni, sem mætti kannski
segja að sé hin eina eiginlega „leikmynd” sýningarinnar, þó að hér sé
um raunverulega baðstofú að ræða. Hún er að vísu lokuð inngangs, þar
sem hún inniheldur safnagripi en ekki sýningargripi, en gestum gefst
þó kostur á að skoða hana frá tveimur sjónarhomum þar sem þeir geta
bæði litið inn um dymar og svo guðað á baðstofugluggann andspænis
dyrunum eins og nátttröll. Hins vegar, þegar maður lítur inn um
gluggann, koma í ljós ein af fáum tæknilegum mistökum sýningarinnar,
því áhorfandinn horfir beint ffaman í ljósgjafa baðstofúnnar, þ.e.
„striplite” pemr sem em festar á bitana og vísa allar í átt að glugganum.
Þetta er leiðinlegur stílbijótur við annars ágæta uppstillingu.
Að lokum, í þessum hluta umijöllunarinnar, vil ég nefna
margmiðlunarskjáina, sem em víðsvegar um safhið. Þessi tegund
nútímamiðlunar er nokkuð vel heppnuð og einnig leiðandi. Þetta er
afbragðsleið til þess að koma miklum upplýsingum fyrir á afmörkuðu
svæði og er auk þess leiðandi, því skjáimir hvetja gesti beinlínis til að
skoða viðfangsefnið betur, kafa dýpra.
Símtækin með „röddum fortíðar” er einnig sniðug og áhrifarík leið
til að kynna fortíðina fyrir fólki, og þó að sýningin sé í hugsun nokkuð
hefðbundin9 þá örlar fyrir dálitlum póstmódemisma í þessum símtölum.
Þau nýtast einnig bömum sérlega vel, eins og komið verður að á eftir.
Böm
Að fara með böm á safn eins og Þjóðminjasafnið getur verið vandaverk,
því fátt er það á gmnnsýningunni sem er beinlínis ætlað þeim. Böm, og
þá sérstaklega þau yngri, eiga stundum dálítið erfitt með fortíðina, þessa
abstrakt hugsun um eitthvað 1200 ára ferli (eins og í tilfelli Islands) og
fyrir þeim flokkast þetta yfirleitt undir eina skilgreiningu, þ.e. „í gamla
daga.”
Það em þó til ýmsar aðferðir til að segja þeim frá þessari tíð, þó svo
að sjálft söguferlið sé látið liggja á milli hluta, og eitthvað er um það á
gmnnsýningu Þjóðminjasafnsins.
Aneðrihæðinniemt.d.tvölítilherbergisemkallast„Skemmtimenntun”
og em sérstaklega ætluð bömum. Þar geta bömin fengið að snerta á
eftirlíkingum gripa,10 prófa fatnað eins og böm gengu í til foma, púsla
sérhönnuð púsluspil sem tengjast íslandssögunni, hlusta á sögu, prófa
að hamra á gamalli ritvél (ágætt fyrir tölvukynslóðina) og ýmislegt
fleira.
Þó svo að þessi herbergi minni á vídeóhoms stórmarkaðarins, séu
geymslustaður fyrir bömin á meðan foreldrar sinna öðmm verkum, er
samt greinilega ætlast til þess að foreldrar eða forráðamenn taki þátt í
þessari upplifun með bömunum, og sem slíkt er þetta ágætis viðleitni
af hálfú safnsins, því safninu er þröngt sniðinn stakkurinn hvað rými
áhrærir.
Böm skilja líka fleira en bara leikfong, flest þeirra
skilja líka önnur böm. Það er komið til móts við þetta í
fortíðarröddum símtækjanna í gmnnsýningunni, því að
hvert tæki inniheldur einnig rödd bams, sem segir fiá
sínu lífi og högum á tilteknu tímabili sögunnar. Þetta
er afar virðingarvert ffamtak safnsins og ef einhvers er
að sakna þá er það að heyra ekki fleiri bamsraddir úr
fortíðinni.
Þetta með sjónarmið bama og viðleitni gagnvart þeim er nefnt hér
sérstaklega því Þjóðminjasafnið er tvímælalaust mjög mikilvægt þegar
kemur að því að útskýra söguna fyrir bömum. Að skynja fortíðina með
því að sjá foma gripi og uppstillingar tengdum þeim er afar áhrifaríkt og
getur markað djúp spor í vitund bama. Og hér er ekki verið að koma á
framfæri einhvers konar þjóðemisvitund," eða að skilja hvað það er að
vera Islendingur, heldur einfaldlega að skilja það að eitthvað var til og
kom á undan pabba og mömmu, afa og ömmu.
Hvað bamastarf áhrærir stendur Þjóðminjasafnið hvað sterkast
að vígi þegar kemur að safnakennslunni, en þar er unnið mikið og
fjölþætt starf, með grunnsýninguna eða hluta hennar sem leiðarstef.12
Ef ætti að setja út á safnakennsluna á einhvem hátt, mætti nefna hversu
hefðbundin hún er og áhættulaus. Hins vegar má á móti nefna að þessi
kennsla helst í hendur við þá sögukennslu sem fer fram í grunnskólum
og fyrstu framhaldsskólabekkjum landsins.
En að virkja safn eins og Þjóðminjasafnið í þágu menntunar, og þá
sérstaklega menntunar bama, er mjög mikilvægt. David Anderson hjá
Victoría andAlberí safninu í London kemst svo að orði:
Tækifæri til menntunar á söfnum em mörg og
fjölbreytt, enda tel ég að safhaumhverfið bjóði upp á
nánast óendanlega möguleika sem enn em víða ónýttir.
A síðari ámm hafa menn þó gefið söfnum aukinn
gaum og meðal annars hafa söfh fengið aukið vægi í
kennslufræði. ...Við vitum að það er afar áhrifaríkt að
mennta böm með upplifun á menningu. Hvers vegna
geram við þaö þá ekki? Hvers vegna er það ráðandi
í opinberri stefnu að böm eigi einvörðungu kost að
heimsækja menningarstofnanir en ekki taka virkan þátt
í því sem þar fer fram?13
84 - Sagnir