Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.03.1965, Síða 36

í Grasagarðinum á Akureyri. Ylirleitt virðast fjallaplönturnar þrífast
vel í garðinum, enda þótt þess verði oft vart, að þær þurfi nokkurn
tíma, stundum mörg ár ,til að laga sig að hinum nýju kringumstæð-
um. Þannig blómgaðist fjallabláklukkan í garðinum ekki fyrr en á
þriðja ári frá því hún var tekin. Þá verður oft vart mikillar óreglu í
blómgun fjallaplantna í garðinum, þær blómgast sumar tvisvar eða
þrisvar á sumri.
Líklegast er þó að útbreiðsla ljallaplantnanna, sé fyrst og fremst
loftslagsbundin. Loftslag og veðurfar háfjallanna er á margan liátt
mjög frábrugðið loftslagi og veðurfari dalanna (sbr. kaflann um breyt-
ingar hæðarmarkanna), svo frábrugðið að líkja má því við mismun í
loftslagi einstakra landshluta og jafnvel landa. Þetta virðist staðfestast
af lækkun neðri markanna lijá ýmsum fjallategundum út til hafsins,
sem bezt kemur fram hjá jöklasóleyjunni.
Þær plöntur, sem hafa lágmörk neðan við 750 m h., vaxa flestar
niður undir sjávarmál á útskögunum, og einnig í ýmsum öðrum
hlutum landsins, eins og t.d. á Vestfjörðum. Flestar þeirra hafa mun
víðari útbreiðslu en háfjallaplönturnar, og eru sumar hverjar með al-
gengustu plöntum landsins.
Útbreiðsla þeirra er efalaust fyrst og fremst loftslagsbundin, sem
bezt kemur lram í hinni miklu lækkun neðri markanna hjá þeim.
Nokkrar eru meira að segja, augljóslega bundnar við einn þátt veður-
farsins, eins og snjóþunga og legutíma snjósins (snjódældaplöntur).
Af þessum orsökum eru mörk þeirra sumra heldur óglögg, og geta
þær því fundizt alllangt neðan sinna eiginlegu marka, ef staðbundin
skilyrði eru svipuð og ofan markanna. Þannig finnst burnirótin (Sed-
um roseum) stundum í giljum í innsveitum, þar sem skuggsælt er og
rakasælt, t. d. í nánd við fossa. Flestar steinbrjótstegundirnar eru með
þessu marki brenndar, en þar eru mörkin svo óglögg, að ekki þótti
fært að telja þær með þeim plijntum, sem hafa eiginleg lágmörk. Má
þar nefna t. d. snæsteinbrjót (Saxifraga nivalis), mosasteinbrjót (S.
hypnoides) og vetrarblóm (S. oppositifolia). I þessu sambandi mætti
enn nefna grasvíðirinn (Salix herbacea), sem er sárasjaldgæfur á lág-
lendi, neðan 250 m í innsveitunum. Þrjár síðasttöldu tegundirnar í
listanum eru og líklegar til að vaxa neðar en hér er talið, einkum í
giljum og á áreyrum.
Loks er rétt að minnast á þrjár tegundir, sem sennilega liafa neðri
mörk, enda þótt við höfum ekki kannað þau svo viðhlítandi sé, vegna
þess hve erfitt er að greina þessar tegundir frá öðrum náskyldum. Er
þar um að ræða Erigeron uniflorus (fjallakobba), Empetrum herma-
32 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði