Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Síða 108

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013108
Um lifandi og daUÐa ÞeKKingU
Og þá miðast hæfni í fyrsta hæfniþrepinu m.a. við að:
Nemandi geti hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
• auðga og þroska samskiptahæfni sína
• mynda sér skoðun á forsendum gagnrýninnar hugsunar
• tjá viðhorf sín á rökstuddan hátt
• setja sig í spor fólks með ólíkan bakgrunn og viðhorf á ýmsum stöðum og tímum
• vega og meta efnisleg og siðferðileg verðmæti
• efla eigin sjálfsmynd og nýta styrkleika sína á skapandi hátt
• bera virðingu fyrir mannréttindum
• gera sér grein fyrir ábyrgð sinni gagnvart samfélagi og komandi kynslóðum
• taka þátt í lýðræðislegri samræðu og samstarfi. (Anton Már Gylfason o.fl., 2012,
bls. 2)
Á þessum tveimur sviðum stendur Heimspeki fyrir þig að einhverju leyti best að vígi.
Segja má að nálgun og efnistök höfunda séu nútímaleg, fersk og aðgengileg. Heim-
spekisaga er hins vegar þung og mörgum nemendum finnst hún torlesin. Í Heimspeki
fyrir þig er þó einnig lagður grunnur að þekkingarmyndun sem hefur snertiflöt við
fyrsta hæfniþrep samfélagsgreina í framhaldsskólum. Og með lifandi kennslu hins
virka kennara má fylla upp í hugsanlegar eyður í fræðilegri úrvinnslu á hugtökum
og hugmyndafræði, en slík aðlögun námsefnis er einmitt nauðsynlegur þáttur lifandi
kennslu.
Í nafnaskrá Heimspekisögu er hlutur kvenna ansi rýr. Höfundar eru meðvitaðir um
það og geta þess sérstaklega:
Að vísu hefur verið minnst á nokkrar konur á þessum blöðum (sbr. Hypatíu, Hilde-
gard von Bingen, Harriet Taylor og Rósu Luxemburg) en þessir fulltrúar „hins kyns-
ins“ eru fáir og langt á milli þeirra. Það er karlaskekkja í heimspekisögunni allri,
auk menningarskekkjunnar og stéttaskekkjunnar. Þetta ójafna kynjahlutfall er vís-
bending um ákveðna togstreitu sem kvenfrelsishreyfingin hefur fjallað um og reynt
að hafa áhrif á. (GS og NG, 1999, bls. 572)
Sérhver kennari, sem tekur undir með höfundum Heimspekisögu, ætti láta sig þessa
togstreitu varða og freista þess að fylla upp í eyðurnar með kennslu sinni, sem fyrir
vikið yrði innihaldsríkari og meira lifandi.
Þegar hér er komið sögu ætti að vera ljóst orðið að Tími heimspekinnar í framhaldsskól-
anum er ekki beinlínis kennarahandbók, en hún er mikilvæg hverjum þeim sem fýsir
að móta skólastarf og menntastefnu á forsendum heimspekikennslu. Í hæfniþrepum
2 og 3 eflast tök nemenda á sviðum þekkingar, leikni og hæfni. Á meðan hæfniþrep
1 snerist um að nemandinn hefði á sínu valdi almenna þekkingu, leikni og hæfni á
sviðum námsgreinarinnar er færni nemandans í þeim markvissari í hæfniþrepi 2 og
telst orðin sérhæfð í hæfniþrepi 3. Með því að feta þessa braut temur nemandinn
sér markvisst skapandi hugsun, og í framhaldinu sjálfstæða hugsun. Kristín Hildur
Sætran fjallar um kennslufræðileg verðmæti heimspekinnar og segir hana falla vel
að kenningum Zevins um mikilvægi margbreytilegrar kennslu (KHS, 2010, bls.