Morgunblaðið - 30.05.2012, Side 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 2012
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Til athugunar er í sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytinu að herða á
umhverfisreglum fyrir laxeldi í sjó
til að draga úr líkum á því að laxalús
verði viðlíka skaðvaldur hér og í
Noregi og víðar. Það yrði gert með
því að skilgreina eldissvæðin og fyr-
irskipa algera hvíld áður en ný kyn-
slóð er tekin í eldi.
Laxalús veldur norskum laxeldis-
mönnum miklum búsifjum. „Það er
greinilega búið að ákveða að staldra
við, þangað til búið er að leysa þessi
laxalúsarvandamál,“ segir Ingimar
Jóhannsson, sérfræðingur í sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðuneytinu,
sem nýlega sótti ráðstefnu um fisk-
eldi í Noregi og hlýddi þar meðal
annars á Kristene Gramsted, að-
stoðarráðherra í sjávarúvegsráðu-
neytinu. Norðmenn framleiða nú um
1,2 milljónir tonna af laxi á ári.
Laxalúsin er með bitklær og veld-
ur sárum þegar hún leggst á laxinn.
Það dregur úr viðnámi og þrótti
fisksins og hann verður útsettur fyr-
ir öðrum sjúkdómum. Við þessu er
brugðist með því að baða laxinn upp
úr sterkum efnum. Það veldur einn-
ig streitu því dæla þarf laxinum um
borð í bát og til baka í kvína.
Þegar laxalús grasserar í laxeldi
er hætta á að seiði af villtum laxa-
stofnum fái lúsina á leið sinni til
sjávar og ef þau fá of margar lýs þá
drepast þau í hafi. Þannig hefur lús-
in slæm áhrif á viðgang náttúru-
legra laxastofna.
Miklum fjármunum er varið í
rannsóknir á vörnum gegn laxalús í
Noregi. Valdimar Ingi Gunnarsson
sjávarútvegsfræðingur segir að til-
raunir hafi verið gerðar með bólu-
setningar. Einnig náttúrulegar
varnir, svo sem að ala fisk sem étur
lúsina af laxinum. Hann segir að hér
á landi væri hugsanlegt að nota
hrognkelsi í þeim tilgangi.
Besta aðferðin er talin vera að
skipuleggja eldið þannig að lúsin
geti ekki borist frá lúsuga fiskinum
til nýrra kynslóða. Til þess að það
gangi þarf að vera langt á milli
stöðva og hvíla allar stöðvar á svæð-
inu áður en seiði eru sett í kvíarnar á
nýjan leik. Norðmenn hafa verið að
reyna þetta en erfiðara er að end-
urskipuleggja eldi í fullsetnum
fjörðum en þegar það er gert í upp-
hafi.
Bitist um Arnarfjörð
Fjarðalax sem er með lang-
umfangsmesta laxeldið hér á landi
og önnur fyrirtæki sem eru með stór
áform um laxeldi í sjókvíum leggja
áherslu á þetta skipulag. Fjarðalax
er með stöðvar í þremur fjörðum á
Vestfjörðum og eftir slátrun í hverj-
um firði er svæðið hvílt í ár.
Fleiri fyrirtæki hafa áhuga á að
koma sér fyrir, til dæmis í Arnar-
firði, og hefur það valdið árekstrum.
Stjórnendur Fjarðalax telja að aðr-
ar stöðvar séu settar niður of nálægt
stöð fyrirtækisins í Fossfirði. Þar er
einkum um að ræða einstaklinga
sem tengjast Arnarlaxi en þeir hafa
fengið rekstrarleyfi fyrir tveimur
stöðvum. Önnur er í Geirþjófsfirði,
innfirði Arnarfjarðar, og hin er út
með Arnarfirði en í beinni straum-
stefnu við stöð Fjarðalax, að sögn
Höskuldar Steinarssonar, fram-
kvæmdastjóra Fjarðalax.
Víkingur Gunnarsson, einn af að-
standendum Arnarlax, segir áætlað
að setja lítið magn laxaseiða út í
sumar til að kanna aðstæður á þess-
um stöðum. Ef vel gangi í vetur eru
uppi hugmyndir um að auka
eldið á næsta ári. Víkingur
segir að ákveðnar reglur
gildi um fjarlægð á milli
stöðva og vitaskuld verði
farið eftir þeim. Þá standi
ekki annað til en að vinna
með öðrum aðilum innan
sama svæðis að hvíld þess.
Fjarðalax byrjar að slátra
úr kvíum sínum í Arnar-
firði í haust og lýkur því
næsta vor og er áformað
að setja nýja kynslóð í
eldi vorið 2014. Höskuldur bendir á
að fiskeldissvæðið í Arnarfirði fái
ekki hvíld í rúm fimm ár ef Arnarlax
fái leyfi til að setja út 10 þúsund
laxaseiði í sumar. Raunveruleg
hætta sé á að laxalús komi upp í eld-
inu og berist á milli.
Í nýrri reglugerð um fiskeldi er
miðað við að ekki minna en 5 kíló-
metrar séu á milli eldisstöðva og að
eldissvæðin skuli hvíld í þrjá mánuði
eftir slátrun. Þá er dýralækni fisk-
sjúkdóma veitt heimild til að sam-
ræma hvíld stöðva eða svæða hjá
samliggjandi stöðvum. Gísli Jóns-
son, dýralæknir fisksjúkdóma,
leggst ekki gegn sleppingu 10 þús-
und seiða í kvíar á stöðum sem Arn-
arlaxmenn hafa leyfi fyrir. Hann
segir að þetta sé það lítið magn í
gríðarstórum firði að það hafi engin
áhrif á það eldi sem fyrir er í Foss-
firði. Mikil aukning kalli hins vegar
á samstillingu eldisins svo svæðið fái
nauðsynlega hvíld.
Fá hærra verð
Fjarðalax grundvallar starfsemi
sína á því að framleiða náttúrulega
alinn lax og hefur vottun fyrir því og
vinnur jafnframt að því að fá vottun
fyrir lífræna framleiðslu. Miklu
betra verð fæst fyrir afurðina með
því móti. Fyrirtæki sem þurfa að
baða lax vegna laxalúsar missa þetta
forskot.
Lagðir hafa verið nærri tveir
milljarðar í uppbygginguna og mikl-
ir hagsmunir í húfi. Höskuldur telur
að þær reglur sem nú gilda séu ekki
nægjanlegar og að þessi uppbygg-
ing geti verið í hættu ef stjórnvöld
standi ekki við sitt. „Þetta snýst
ekki um að útiloka aðra, heldur að
tryggja okkar öryggi,“ segir Hösk-
uldur.
„Ég tel að stífar umhverfisreglur
séu forsenda þess að hægt sé að
stunda laxeldi hér við land á arðbær-
an hátt,“ segir Ingimar Jóhannsson.
Hann segir að verið sé að skoða
þessi mál í ráðuneytinu. Hertar
reglur myndu þá væntanlega ganga
út á að það að skilgreina eldissvæðin
og fyrirskipa hvíld á svæðunum.
Eldismenn reyna að verjast laxalús
 Talin þörf á harðari umhverfisreglum til að tryggja grundvöll laxeldis á Íslandi  Laxalús er mik-
ill skaðvaldur í laxeldi og laxveiðiám í Noregi  Kynslóðaskipt eldi og hvíld er talin besta vörnin
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Slátrun Fiskeldi er ný stóriðja á Vestfjörðum. Fjarðalax er að ljúka slátrun
úr kvíum Tálknafjarðar og setur út seiði í Patreksfirði í næsta mánuði.
„Við höfum blessunarlega verið
lausir við laxalús í fiskeldinu. Sú
lús sem aðallega sést hér er
fiskilús sem er saklausara af-
brigði,“ segir Gísli Jónsson,
dýralæknir fisksjúkdóma, en tek-
ur um leið fram að sífellt þurfi að
vera á varðbergi gagnvart þessu
sníkjudýri.
Sérstök vöktun hefur verið á
laxalús á laxi í sjókvíum, sér-
staklega á meðan verulegt lax-
eldi var á Austurlandi. Gísli segir
að þar sem lýs hafa á annað borð
fundist hafi fiskilúsin verið alls-
ráðandi. Laxalús hafi aðeins sést
í undantekningartilvikum. Gísli
getur þess að í þau tuttugu ár
sem hann hefur starfað að þess-
um málum hafi aldrei komið til
álita að baða vegna laxalúsar
eða grípa til annarra slíkra að-
gerða.
„Skilyrðin eru þannig hér við
land að laxalús virðist eiga erfitt
uppdráttar í fiskeldinu en það
getur breyst með hlýnum sjáv-
ar,“ segir Gísli. Fiskeldissér-
fræðingur sem rætt var við
bætir því við að með auknu
umfangi laxeldis aukist
hættan á að laxalús nái fót-
festu. Laxeldi í sjókvíum
hefur verið bannað á
stórum svæðum, með-
al annars við Suður-
og Vesturland og
Norðurland til að
vernda laxveiðiár.
Gísli segir að það
hjálpi vitaskuld í
baráttunni við
laxalúsina.
Blessunar-
lega lausir
við lúsina
VAKTA LAXALÚS Í ELDI
Stórlaxar úr
Tálknafirði.
Jóhannes Guðmunds-
son skipstjóri er látinn,
69 ára að aldri.
Hann fæddist 15.
september 1942 og
hefði því orðið 70 ára í
haust ef hann hefði lif-
að. Jóhannes lést síð-
astliðinn föstudag á
heimili sínu í Pattaya á
Taílandi.
Jóhannes útskrif-
aðist ungur frá Stýri-
mannaskólanum og
starfaði við sjóinn
lengst af starfsævinni.
Hann vann um árabil
við kennslu í nútímafiskveiðum á
vegum Sameinuðu þjóðanna í Jemen
og Sádi-Arabíu. Hann sigldi fiski-
skipinu Feng til Græn-
höfðaeyja á sínum tíma
og kenndi innfæddum
fiskveiðar. Eftir að Jó-
hannes flutti heim
gegndi hann starfi
hafnarvarðar í Kópa-
vogshöfn í nokkur ár.
Einnig rak hann um
tíma innflutnings-
fyrirtæki á sviði veið-
arfæra.
Þá vann hann mikið
og ötult starf alla sína
tíð hjá Knattspyrnu-
félaginu Víkingi.
Jóhannes lætur eftir
sig eiginkonu, Rungnapha Prohsa-
ket, og fimm uppkomin börn, barna-
börn og langafabarn.
Andlát
Jóhannes Guðmundsson
Um sextíu ökumenn voru teknir fyrir
hraðakstur víðsvegar á höfuðborgar-
svæðinu um hvítasunnuhelgina en í
grófustu brotunum var ekið á 50-60 km
hraða umfram leyfðan hámarkshraða.
Þrír þessara ökumanna voru ölvaðir
eða undir áhrifum fíkniefna en alls
voru 19 teknir fyrir ölvunarakstur í
umdæminu og 13 fyrir að aka undir
áhrifum fíkniefna, samkvæmt tilkynn-
ingu sem lögreglan á höfuðborgar-
svæðinu sendi frá sér í gær.
60 ökumenn í hraðakstri um hvítasunnuna
Hraðamælingar Lögreglan náði
nokkrum í radarinn um helgina.
60 ára og eldri
Frábær félagsskapur, aðhald og stuðningur
Betri heilsa borgar sig!
Faxafeni 14 · Sími 560 1010 · heilsuborg.is
Hópþjálfun tvisvar í viku
með einföldum æfingum.
Ótakmarkaður aðgangur að tækjasal
-Lokað námskeið (4 vikur)
-Hefst 11. júní
-Mán og mið kl. 11-12
-Verð kr. 9.900,-
Skráning á mottaka@heilsuborg.is
eða í síma 560 1010
Komdu og prófaðu!
”Það er svo gott að koma í Heilsuborg.
Hér er manni heilsað og það er vel tekið
á móti manni. Ég vissi ekki hverju ég ætti
von á og hvort ég ætti eitthvað erindi í
Heilsuborg en strax eftir fyrsta tímann var
ég ákveðin í að halda áfram.”
-Margrét Eiríksdóttir