SunnudagsMogginn - 16.09.2012, Blaðsíða 22

22 16. september 2012
Gerð hefur verið og birt ný könnun þarsem leitað var svars við því, hvað fólk íEvrópu og Ísrael myndi kjósa, mættiþað taka þátt í forsetakosningum í
Bandaríkjunum. Obama forseti vann þessar
„kosningar“ með miklum yfirburðum. Hvergi
voru þó yfirburðirnir eins stórbrotnir og á Íslandi.
Hver er skýringin?
Ekki gengur þessi nýbirta niðurstaða gegn því sem
áður var vel þekkt, þótt „úrslitin“ hafi ekki verið
svo afgerandi áður. Forsetaefni demókrata hafa
oftast nær haft miklu meira fylgi en repúblikanar á
þessum slóðum. Hvernig skyldi standa á því? Það
ætti ekki að hafa neitt með lífsskoðun að gera. Því
sé horft til þingkosninga þá hafa þeir sem teljast
vera hægra megin við miðjuna verið mun fjöl-
mennari í Evrópu en hinir upp á síðkastið, þótt
munurinn á meginflokkum til hægri og vinstri
virðist sífellt verða minni. Nokkru munar auðvitað
í stefnumálum fyrir hverjar kosningar, en sá mun-
ur hverfur niður í nánast ekki neitt fljótlega eftir
þær. Hægrimenn unnu mikinn sigur yfir „hrun-
flokknum“ sósíalistum á Spáni, en lítið er eftir af
þeim vinsældum og enn minna af pólitískum mun
á milli flokkanna. Hollande vann Sarkozy í Frakk-
landi og lagði áherslu á andstöðu við niður-
skurðaráform hans, en segist nú stefna að mesta
niðurskurði sem sést hafi í Frakklandi og er tekinn
að læðast og jafnvel hlaupa frá helstu loforðum
sínum. Svo ekki er það skýr pólitískur munur sem
leiðir til þessarar niðurstöðu á fylgi við bandaríska
forsetaframbjóðendur í fyrrnefndri könnun.
Slagsíðan
Víðast hvar í Evrópu hallast fjölmiðlungar til
vinstri, eins og kunnugt er, en áhrif slíkra á innan-
landsumræðu takmarkast við það, að þar sér fólk
veruleikann smám saman í gegnum áróðurinn.
Sama verður ekki sagt um erlendar fréttir. Þannig
er BBC þekkt fyrir að hafa í áratugi verið vilhallt til
vinstri, en er þó eins og hvítskúraður engill hjá
fréttastofu Samfylkingarinnar á RÚV. Lengi hefur
verið reynt að telja fólki í Evrópu trú um að for-
setaframbjóðendur demókrata séu jafnan miklu
gáfaðri en þeir á hinum vængnum. Þetta er svo
sem gert í Bandaríkjunum líka, en þar getur for-
setinn talað yfir fjölmiðlana kjósi hann það og
kunni hann það. Þess vegna misheppnaðist slíkur
áróður gagnvart Ronald Reagan, sem nú er jafnan
kynntur sem „The Great Communicator“ (topp-
tengillinn) og þekkt er að flestir forsetaframbjóð-
endur úr báðum flokkum vilja fá þá einkunn að
þeir minni dálítið á hann.
Þegar Al Gore tók við keflinu af Clinton var hann
dreginn upp sem afburðagáfaður við hlið bjálfans
Bush yngri. Fullyrðingar Gores um að hann hefði
fundið upp internetið voru þó fljótlega saltaðar. Í
seinni hálfleik var Kerry milljóneri sagður líka
miklu gáfaðri en George W. En þegar námsárangur
þessara tveggja úr sömu eða sambærilegum há-
skólum var skoðaður var athygli fjölmiðlanna
fljótlega beint annað. Mismæli Bush yngri og sum
ummæli sem virtust beinlínis kjánaleg voru upp
um alla skjái í Bandaríkjunum og endurbirt í fjöl-
miðlum um alla Evrópu. Eitt sinn er bréfritari var
staddur vestanhafs hringdi forsetinn óvænt.
Tækifærið var notað til að lýsa ánægju með viðtal
við hann í sjónvarpi kvöldið áður, sem hefði verið
skýrt og skorinort og boðskapurinn því komist vel
til skila. „Þakka þér fyrir,“ sagði forsetinn góðlát-
lega, „en þér að segja er ég ekki talinn neinn
Shakespeare hérna megin hafs.“ Og vissulega var
töluverður efniviður í ýmsum viðtölum sem sjálf-
sagt var að gramsa í og gera góð skil. En nú vill svo
til að það er ekki til minni efniviður af sömu sort
og stundum stórundarlegur úr munni núverandi
forseta og þarf ekki að grafa djúpt eftir honum, en
hann fær enga útbreiðslu öfugt við svipaðar afurð-
ir Bush. Það segir sína sögu. Á síðustu áratugum
hafa engir Bandaríkjaforsetar reynst jafn heilla-
drjúgir Evrópu og Reagan og Bush eldri, en leið-
togar kommúnismans koðnuðu niður í keppninni
við þá og frú Thatcher og sovétið með sínu gúlagi
var úr sögunni. Svo vel hafði enginn spáð.
Íslensk sérstaða
Í fyrrnefndri könnun kom fram að 98 prósent ís-
lenskra kjósenda myndu greiða Obama atkvæði
sitt hefðu þeir atkvæðisrétt vestra. Það er fylgi sem
Stalín gerði sig stundum ánægðan með, þótt hann
næði vissulega einu sinni 113% árangri, sem var
vel af sér vikið. Ef eitthvað er að marka þessar töl-
ur virðast Íslendingar vera jafn barnslega hrifnir af
Obama og frændur þeirra Norðmenn sem gerðu
sig að kjánum með því að veita forsetanum frið-
arverðlaun fyrir það eitt að sigra John McCain í
kosningum. Meira að segja Obama sjálfum þótti
þetta óþægilegt, ef ekki beinlínis hlægilegt. En öf-
ugt við suma Íslendinga og umræðustjóra þeirra þá
hafa Bandaríkjamenn ekki óviðráðanlega minni-
máttarkennd gagnvart því sem „útlendingar“
segja. Þess vegna mun framangreind könnun ekki
hafa teljandi áhrif á kosningarnar þar. En það er á
hinn bóginn tekið eftir framgöngu frambjóðend-
anna sjálfra erlendis og því varð ferðalag Romneys
til Evrópu (og Ísraels) honum ekki til framdráttar.
Larry King gefur álit
Tæpir tveir mánuðir eru nú til kosninganna vestra
og er mjótt á munum, þótt flestar kannanir sýni
Obama forseta aðeins ofan við strik. Óróleikinn í
Mið-Austurlöndum og vaxandi andúð á Banda-
ríkjamönnum er forsetanum þó ekki hjálpleg og
þó einkum vaxandi tortryggni Ísraelsmanna í hans
garð. En í fyrrnefndri könnun kom fram að ein-
göngu í Ísrael hafði Romney betur en Obama. Ísr-
aelsmenn gruna forsetann um græsku og óttast að
hann verði þeim enn lakari liðsmaður eftir kosn-
ingar en áður. Bandarískir gyðingar hafa löngum
verið traustir stuðningsmenn demókrata og öfl-
ugur fjárhagslegur bakhjarl þeirra. Skoðanakann-
anir sýna að þannig sé það einnig í kosningunum
sem í hönd fara, en þó hafi sá stuðningur minnkað
þannig að marktækt er. Verði sú sveifla meiri gæti
munað um hana.
Sjónvarpsmaðurinn Larry King, sem hefur verið
framarlega í umfjöllun um forsetakosningar í
Bandaríkjunum í hálfa öld, var nýlega spurður
álits á stöðunni þar nú. Þætti King ekki sér-
kennilegt að forsetinn sýndist eiga þokkalega
möguleika á endurkjöri þrátt fyrir mjög dapurlegt
gengi í efnahags- og atvinnumálum þjóðarinnar,
var spurt. Það þykir jú staðreynd að Bandaríkja-
menn kjósi fyrst og síðast út frá þessum þáttum.
King tók undir það sjónarmið sem fólst í spurn-
ingunni. En hann bætti því við að fólki almennt
væri fremur vel til forsetans (they like him). Ef að-
stæður í kosningum væru þær sem þær eru nú og
frambjóðendurnir væru Carter og Reagan myndu
repúblikanar mala þær. En munurinn væri sá að
Obama væri enginn Carter og Romney væri eng-
inn Reagan. Og Larry King bætti því við að þrátt
fyrir stöðu efnahagslífsins væri enginn vafi í sínum
huga að frambjóðandi eins og Bill Cinton myndi
þrátt fyrir slíka stöðu einnig hafa haft auðveldan
sigur. Sannfæringarkraftur hans, en einkum þó
hæfileiki Clintons til að ná til fólks væri einstakur.
Bréfritari fékk fjölmörg tækifæri til þess að fylgjast
með einmitt þessum þætti í návígi, innan þykkra
veggja og getur fullyrt að King fer í þessu ekki með
neinar ýkjur.
Larry King benti einnig á að frambjóðandi repú-
blikana hefði enn ekki náð almennri velviljaðri
persónulegri tengingu við kjósendur. Tækifæri
Romneys fælust því nú einkum í tvennu: Að hafa
Reykjavíkurbréf 14.09.12
Met Stalíns í hættu því 98 pró-
sent Íslendinga styðja Obama
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sólarupprás við
Elliðavatn að
morgni föstudags.