SunnudagsMogginn - 16.09.2012, Blaðsíða 23

16. september 2012 23
Getur þú útskýrt fyrir mér af hverju ríkið veitir þeim fyrirtækjum og einstaklingumskattaafslátt sem ráðast í framkvæmdir á húseignum sínum?“ Þannig hljóðaði spurn-ingin sem baunað var á mig af ábúðarfullum manni í tækjasalnum klukkan sjö aðmorgni. Mér sýndist ljóst á öllu að hann hefði legið andvaka um nóttina yfir spurning-
unni.
Og stóð svo sem ekki á svari. Hugsunin er eins og allir vita sú að fá fólk til að taka til hendinni, ýta
undir framkvæmdir og koma þannig hjólum atvinnulífsins af stað.
En næsta spurning sneri að því, og nú lagði hinn ábúðarfulli maður áherslu á orð sín, hvers vegna
ríkið væri þá að hækka skatta á ferðaþjónustuna. Eins og komið er inn á í vikuspegli í Sunnudags-
mogganum í dag, þá stendur til að hækka skatta á hótel- og gistiþjónustu úr 7% í 25,5% og áætlað er
að sú breyting skili 2,6 milljörðum króna.
Auðvitað var með þessum ísmeygilega og bíræfna hætti vakin athygli á því, að svo virðist sem
hugsunin sé skökk hjá stjórnvöldum. Á sama tíma og ein atvinnugrein er örvuð með skattalækk-
unum, sem ljóst er á öllu að hefur virkað vel, þá eru hækkaðir skattar svo um munar á ferðaþjón-
ustuna, og er hún þó einn helsti vaxtarsproti atvinnulífsins.
Viðtalið við Baltasar Kormák í Sunnudagsmogganum er annar angi af þessu máli. Það er ótrúlegt
að fylgjast með uppganginum í íslenskri kvikmyndagerð. Og engin tilviljun að hingað hafa streymt
stórstjörnur í sumar til þess að leika í hverri stórmyndinni á fætur annarri. Ástæðan fyrir uppgang-
inum er nefnilega öðrum þræði sú að skattaumhverfið hér á landi er hagfellt slíkri framleiðslu. Í
viðtalinu segir Baltasar frá stórum verkefnum sem er til skoðunar að ráðast í hér á landi, undir-
strikar að kvikmyndagerð sé iðnaður og bætir við: „Það er verið að gera kostnaðaráætlun til að at-
huga hvort Ísland standist samanburð við önnur lönd.“
Allt hangir þetta á sömu spýtu. Það er góð landkynning að Ben Stiller hangi á kaffihúsi og tísti um
lífið á Höfn í Hornafirði og eins að íslenskt mannlíf og náttúra rati í erlendar stórmyndir. Eins er
þjónustan mikil við allan þann stóra hóp sem stendur að slíkum myndum. Ef skattar yrðu hækkaðir
á kvikmyndagerð er næsta víst að stórmyndirnar rötuðu annað. Það yrði mikið áfall fyrir ferðaþjón-
ustuna og íslenskt menningarlíf.
Skattahækkanir hafa áhrif á ákvarðanir og hegðun fólks. Ruðningsáhrifin eru mikil. Og stjórnvöld
verða að fara gætilega er þau seilast í vasa fyrirtækja og einstaklinga – og bera virðingu fyrir þeim
sem standa með þeim hætti undir rekstri ríkisins. Eins og dæmin sanna er aldrei að vita hvaða áhrif
skattahækkanir hafa í för með sér. En reynslan af þeim skattalækkunum sem nefndar eru hér að of-
an er góð.
Pétur Blöndal pebl@mbl.is
Stiller, skattar og
kvikmyndagerð
Rabb
„Ég tel að aðrir flokkar og framboð í land-
inu eigi að sameinast um að bjóða Sjálf-
stæðisflokknum upp á fjögur ár í viðbót,
hið minnsta, til endurhæfingar og sjálfs-
skoðunar.“
Steingrímur J. Sigfússon í málfundarræðu á Alþingi
í vikunni.
„Sjálfstæðisflokkurinn má ekki
verða Teboðshreyfing Íslands.“
Sagði Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir í viðtali í
Klinkinu í vikunni.
„Ég hef zero tolerance fyrir
svona kjaftæði, Þorgerður
Katrín“
Sagði Jóhannes Þór Skúlason, að-
stoðarmaður Sigmundar Davíðs
Gunnlaugssonar.
„Það hefur valdið kon-
ungsfjölskyldunni miklum
vonbrigðum að frönsk út-
gáfa og ljósmyndari hafi
ráðist inn í einkalíf þeirra
með svo grófum og óréttlæt-
anlegi hætti.“
Yfirlýsing ungu hjónanna Vilhjálms prins og Kate her-
togaynju af Cambridge eftir að franskt blað birti myndir
af Kate berbrjósta að sóla sig.
„Ekki gott. Tekur heila eilífð að komast
í stólinn. En ég er umvafinn kvenfólki“
Guðlaugur Þór Þórðarson eftir skipan sæta á Alþingi.
„Það má líka minna á að það eru
þónokkrir nýir skattar sem kallaðir
hafa verið „tímabundnir“. En ég
hef ekki heyrt eitt einasta orð, frá
því ágæta fólki sem ræður för í
ríkisfjármálunum, við hvaða
aðstæður þeir ættu að falla
niður.“
Kristján Þór Júlíusson um skattahækk-
anir ríkisstjórnarinnar.
„Meirihlutinn í borginni
verður að fara að átta sig á
því að verk George Orwell
„1984“ er ekki handbók um
vandaða stjórnsýslu og ber
því ekki að nota sem slíka.“
Marta Guðjónsdóttir á fundi borgar-
stjórnar Reykjavíkur.
Ummæli vikunnar
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Stofnað 1913
Útgefandi: Óskar Magnússon
Ritstjórar: Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal
betur í kappræðum frambjóðendanna og með því
að kynna trúverðugar lausnir á efnahagsvand-
anum. Það fyrra er erfiður hjalli yfir að komast,
því Obama kann sitthvað fyrir sér og hefur forskot
í velvilja eins og áður var nefnt. Hið síðara er
vandmeðfarið, svo ekki sé meira sagt. Vilji menn
kynna trúverðuga stefnubreytingu í efnahags-
málum verður hún að vera vel útfærð. En í slíkri
útfærslu felst veruleg hætta á að frambjóðand-
anum sé fljótlega snúið úr sókn í vörn. Það komi
því í hans hlut að verja og útskýra flóknar leiðir í
efnahagsmálum, en forsetinn, sem ábyrgðina ber,
komist óvænt í var.
Íslenska dæmisagan
Lítum okkur nær. Haustið 1979 sýndu skoð-
anakannanir að Sjálfstæðisflokkurinn stefndi í
mesta kosningasigur sögu sinnar eftir árssetu
vinstristjórnar sem logaði í illindum og þótti vera
með allt niðrum sig í efnahagsmálum. For-
ystumenn Sjálfstæðisflokksins fengu Jónas H. Ha-
ralz, hagfræðing, til að semja fyrir sig efnahags-
áætlun. Það gerði hann með ágætum, svo sem
vænta mátti. Flokkurinn greip þessa efnahags-
áætlun feginshendi og gerði lítt breytta að stefnu-
skrá sinni undir heitinu „Leiftursókn gegn verð-
bólgu“. Andstæðingarnir hófu þegar mikinn
hræðsluáróður, sneru út úr stefnunni á alla lund
og settu flokkinn í vörn. Þingmenn og frambjóð-
endur höfðu lítt eða ekki komið nálægt stefnu-
mörkuninni og þekktu ekki einu sinni vel til rök-
semdafærslna hennar eða grundvallar. Þegar þeir
fundu vaxandi andbyr tóku þeir margir til fótanna
og sumir afneituðu stóryrtri stefnu flokksins síns
heima í héraði. Það kunni ekki góðri lukku að
stýra. Útkoman í kosningunum varð því afleit fyr-
ir flokkinn, þótt hann ynni örlítið á eftir sögulegt
tap árinu fyrr.
Leiftursóknarplaggið hefur af þessum ástæðum
haft óorð á sér síðan. Það er þó fjarri því að vera
sanngjarnt. En það reyndist vissulega einkar
óheppilegt sem kosningastefnuskrá. Meginstefin
úr leiftursóknarplagginu voru síðar framkvæmd af
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks
undir forystu Steingríms Hermannssonar á ár-
unum 1983-1987. Það var þó hvorki nefnt í kosn-
ingabaráttunni sem á undan fór, ekki í stjórn-
arsáttmála né þegar tillögur ríkisstjórnarinnar
voru kynntar og síðan framkvæmdar. Þessi ís-
lenska saga, sem okkur einum er kunn, sýnir að
Romney verður að fara varlega þegar hann reynir
að nýta sér efnahagslegar ógöngur Bandaríkjanna
til að snúa straumnum sér í hag. En öfugt við Sjálf-
stæðisflokkinn árið 1979 neyðist hann til að reyna.
Atbeini seðlabankastjórans
Það hjálpar honum ekki, að Bernanke, seðla-
bankastjóri, hefur tilkynnt mikið seðlaprent-
unarátak og takmarkalitla dælingu fjár, sem engin
innstæða er fyrir, inn í hagkerfið næstu mánuði og
„eins lengi og þarf“ til að draga úr atvinnuleysi.
Sumir repúblikanar fullyrða að með þessu sé
Bernanke að leitast við að tryggja endurkjör
Obama, þar sem Romney hefur lýst því yfir að
hann muni ekki endurráða seðlabankastjórann við
lok skipunartímabils hans. Aðrir segja þetta ekki
sanngjarna ásökun, enda sé líklegra að Bernanke
sé með þessum hætti að leitast við að sanna eigin
kenningar, því seðlabankastjórinn sé í hópi helstu
þekkingarmanna um heimskreppuna 1930. Haldi
Bernanke hinni auknu seðlaprentun áfram „svo
lengi sem þarf“ telja flestir skýrendur að veruleg
hætta sé á miklum verðbólgukipp. En margir
hinna sömu fullyrða einnig að Bernanke telji slík-
an kipp beinlínis æskilegan við núverandi að-
stæður. Nauðsynlegt sé að láta verðbólguna
grynnka á himinháum skuldum landsins, sem
enginn geti ráðið við án hjálpar verðbólgunnar.
Seðlabankinn muni svo hafa afl til að ná verð-
bólgukippnum niður aftur þegar þess þarf. Það er
önnur saga.
En eftir því var tekið að við tilkynningu banka-
stjórans veiktist dollarinn samstundis og gullverð
hækkaði. Hin „ósýnilega hönd“ markaðarins virt-
ist tafarlaust vera að skrifa verðbólguspá sína á
vegginn.