Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.09.2012, Blaðsíða 10

Úttekt
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. 09. 2012
Í það minnsta þrír orkudrykkir á markaði innihalda 320 mg á hvern lítraaf koffíni en það er meira en tvöfalt hámark þess magns sem reglugerðárið 2007 sagði til um. Til samanburðar var koffínmagn um 175 mg/l í
einum þessara drykkja árið 2005 þegar matvælasvið Umhverfisstofnunar
gerði síðustu könnun á koffíninnihaldi gos- og orkudrykkja.
Reglur settar 2007 en afnumdar ári síðar
Örvandi áhrif koffíns hafa lengi verið þekkt. Á vef Lýðheilsustöðvar kemur
fram að koffín getur valdið ýmsum aukaverkunum, svo sem hjartsláttar-
truflunum, kvíða, svefnleysi, höfuðverkjum. Jafnframt hefur það áhrif á
öndun, meltingu og þvagmyndun.
Almennt þykir hófleg neysla á efninu ekki skaðleg, en hins vegar greinir
marga á um hvað þyki óhófleg neysla. Þannig eru engar reglur um leyfilegt
magn koffíns í orku- og gosdrykkjum hér á landi.
Árið 2007 voru settar reglur sem bönnuðu magn koffíns í drykkjarvörum
umfram 150 mg á hvern lítra en það bann var afnumið árið 2008. Þess í
stað var gert skylt að merkja vörurnar ,,inniheldur mikið magn af koffíni,“
ef koffíninnihald fer yfir 150 mg/l.
Strangari reglur í Noregi og Danmörku
Ástæða þess að horfið var frá reglum um hámark koffíns í orkudrykkjum
má rekja til álits sem Vísindanefndar Evrópusambandsins um matvæli
sendi frá sér um koffín og önnur efni í orkudrykkjum árið 2007. Í álitinu
kom fram að neysla orkudrykkja ætti að vera fullorðnum skaðlaus en bent
er á mögulega skaðsemi fyrir börn og barnshafandi konur.
Í framhaldinu var ákveðið að rýmka reglur um koffínmagn í orku-
drykkjum. Á evrópska efnahagssvæðinu er frjálst flæði vöru og þjónustu
meginreglan. Ríki sem vilja setja strangari reglur þurfa að sýna fram á að
það sé nauðsynlegt til að tryggja almannahagsmuni. Slíkt hefur verið gert í
Noregi og Danmörku þar sem sækja þarf um sérstakt leyfi fyrir drykki
sem innihalda meira koffín en 150mg/l. Sú leið hefur ekki verið farin á
Íslandi.
Samkvæmt tilmælum Lýðheilsustöðvar ættu fullorðnir ekki að neyta
meira en 400 mg á dag. Í einum 200 ml kaffibolla eru um 100 mg af koffíni.
Ekki er mælt með því að börn og unglingar neyti meira en 2,5 mg fyrir
hvert kíló líkamsþyngdar af koffíni á dag. Þannig ætti unglingur sem er 50
kíló ekki að neyta meira en 125 mg af koffíni á dag. Ekkert aldurstakmark
er á þeim sem mega kaupa orkudrykki.
Morgunblaðið/Ómar
Ekkert hámark á koffíninnihaldi
NOKKUR DÆMI ERU UM AÐ KOFFÍNINNIHALD HAFI AUKIST
MIKIÐ Í ORKUDRYKKJUM, EINKUM SÍÐAN TAKMÖRKUNUM
VAR AFLÉTT 2008. DÆMI ERU UM ORKUDRYKKI SEM INNI-
HALDA UM 80 MG AF KOFFÍNI Í HVERRI 250 ML DÓS. BÖRN
OG UNGLINGAR ERU SÉRSTAKLEGA VIÐKVÆM FYRIR KOFFÍNI
Viðar Guðjónsson vidar@mbl.is
Koffínmagn í drykkjum (mg í lítra)
320
Listinn er ekki tæmandi og fleiri orkudrykkir eru á markaði sem innihalda koffín.
320 320
200
135 128 120 111 97 96
18
Mæling 1999
Mæling 2005
Mæling 2012
*Nýtt á markaði
172
153 141 142
125 114
100
18
110 120 142 120
115
100 97
18
Magic,
blátt
Burn* Red
bull*
Orka,
blá
Mountain
Dew
Coca
Cola
diet
Pepsi
Max
Pepsi Coca
Cola
Coca
Cola
light*
Kakó-
mjólk
Til viðmiðunar eru um 500 mg
af koffíni í lítra af venjulegu kaffi.
eða eða
50 kg unglingur sem drekkur
tvær 250 ml dósir af
ofangreindum orkudrykkjum
er kominn yfir hámark
þess koffínmagns sem
Lýðheilsustofnun mælist
til að hann drekki á dag.
Ekki hefur verið gerð rannsókn á koffínneyslu síðan árið
2002, en þá sýndi rannsókn Matvælasviðs Umhverfis-
stofnunar að fjórðungur unglinga neytti of mikils koffíns.
Þar sem koffín er ekki aðeins
fyrir hendi í drykkjarvörum,
heldur einnig lyfjum, fæðubót-
arefnum og snyrtivörum getur
verið flókið að meta heild-
arkoffínneyslu.
Matvælasvið Umhverf-
isstofnunar gerði könnun á
koffíndrykkjum sem fullorðnir,
börn og unglingar innbyrtu árið
2002. Þar kom fram að með-
alkoffínneysla fullorðinna var
235 mg á dag og fá þeir um
86% alls koffíns úr kaffi.
Strákar neyta meira koffíns
Jafnframt var könnuð koff-
ínneysla hjá strákum og stelp-
um á aldrinum 15-19 ára.
Könnunin sýndi að strákar
neyttu að meðaltali 76,66 mg á
dag en stúlkur einungis 26,97
mg.
Strákar fengu koffín aðallega
úr gosdrykkjum en aðeins 2%
koffíns komu úr orkudrykkjum.
Síðan þá hefur framboð slíkra
drykkja aukist og magn koffíns í
þeim einnig.Um 90% koff-
ínneyslu stúlkna voru úr gos-
drykkjum. Hér með er þó ekki
öll sagan sögð. Í könnuninni
kemur jafnframt fram að fjórð-
ungur 17 ára unglinga, sem
drekka kóladrykki, neytir
meira koffíns en gefið er upp
sem hámarksdagskammtur
miðað við líkamsþyngd.
Matvælastofnun sér nú um
rannsóknir ádrykkjarvörum.
Þar fengust þær upplýsingar að
fjárskortur væri ástæða þess
að svo langt væri síðan koff-
ínneysla Íslendinga hefði verið
könnuð. Hins vegar vildi stofn-
unin gjarnan hefja rannsókn á
koffínneyslu ef hún fengi fjár-
magn til.
FÉ SKORTIR TIL RANNSÓKNA Á KOFFÍNNEYSLU
Fá efni sem almenningur hefur
óheftan aðgang að eru meira
rannsökuð en kaffi. Bæði hafa
þær sýnt jákvæð eða neikvæð
áhrif þess á líkamsstarfsemi. Mis-
vísandi niðurstöður helgast af því
að gjarnan eru rannsakendur að
einblína á afmarkaða þætti lík-
amsstarfseminnar. Þannig hafa
verið gerðar rannsóknir á
tengslum kaffis við krabbamein,
elliglöp, hjartasjúkdóma, þunganir
og fleira. Sýnt þykir að fólk er
misviðkvæmt fyrir áhrifum kaffis
og jafnvel er talið að erfðir og
efnaskipti hafi áhrif á það hvernig
líkaminn vinnur úr efninu.
Meðal annars hafa verið gerðar
rannsóknir á tengslum kaffineyslu
við athyglisbrest (ADHD). Ein
hefur sýnt jákvæð áhrif á athygl-
isskyn fólks. Aðrar þykja benda til
þess að langtíma kaffineysla hafi
slæm áhrif á skammtímaminni.
KAFFIÁHRIFIN