Morgunblaðið - 09.02.2013, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 2013
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Ég held að menn hafi veigrað sér við
að horfast í augu við þennan vanda
vegna þess hvað hann er stór. Ég velti
því fyrir mér hvort það kunni að vera
skýringin á þessu,“ segir Árni Gunn-
arsson, fyrrverandi alþingismaður,
um þær miklu
áskoranir sem
hann telur bíða
þjóðarinnar vegna
mikillar fjölgunar
eldri borgara á
næstu áratugum.
Árni er formað-
ur starfshóps sem
velferðarráðherra
skipaði í apríl 2011
til þess að endur-
skoða almanna-
tryggingalögin. Í þeirri vinnu var
horft til málefna aldraðra og kveðst
Árni ekki vita til þess að nein áætlun
eða stefnumótun til lengri tíma hafi
verið unnin í stjórnkerfinu til að taka
á þessum fyrirséða vanda.
Lífeyristöku verði seinkað
Árni bendir á að Hagstofa Íslands
spái því að meðalaldur íslenskra karla
verði 86,6 ár árið 2050 og 88 ár hjá
konum. Bæði kynin muni því að jafn-
aði lifa í tuttugu ár eftir að núverandi
eftirlaunaaldur hefst við 67 ára aldur.
Það er mikil breyting frá því sem var
þegar lífeyriskerfin voru mótuð og
segir Árni hægt að fara ýmsar leiðir
til að mæta því.
„Í fyrsta lagi er hægt að seinka líf-
eyristöku með því að lengja starfsald-
ur og stuðla að sveigjanlegum starfs-
lokum. Í öðru lagi er unnt að draga úr
fjölda öryrkja í þessum hópi með
áherslu á starfsendurhæfingu og
starfsgetumat.
Í þriðja lagi er það aðlögun lífeyris-
réttinda að breyttum lífslíkum og hag-
vexti. Það er hugsanlegt að rætt verði
um rýrnun lífeyrisréttinda. Í fjórða
lagi er það hækkun iðgjalda til lífeyr-
iskerfanna eða skattahækkanir. Aðr-
ar leiðir eru í raun ekki mjög færar.
Þetta er veruleikinn sem við stöndum
frammi fyrir og stjórnvöld verða að
gjöra svo vel að skoða þessi mál.
Þetta eru hlutir sem verður að taka
afstöðu til og mér segir svo hugur að
það verði fyrst byrjað á því að seinka
lífeyristöku, að lengja starfsaldurinn.
Það er í góðu lagi. Ef menn eru frískir
og hafa áhuga á að vinna á að leyfa
þeim það eins lengi og þeir vilja. Það
er að mínu mati grundvallaratriði.“
Eykur útgjöld ríkissjóðs
Spurður hvaða áhrif breytt aldurs-
samsetning þjóðarinnar muni hafa á
rekstur ríkissjóðs segir Árni ljóst að
útgjöldin muni aukast.
„Svigrúm ríkisins til að sinna sömu
verkefnum og í dag mun dragast gríð-
arlega saman á næstu árum, m.a.
vegna þessarar þróunar. Það er ekki
nokkur spurning. Það er ekki aðeins
vegna aukinna útgjalda vegna lífeyr-
istrygginga heldur koma þar einnig
til aukin útgjöld vegna nýbygginga og
annarrar þjónustu við eldri borgara.
Þetta eru gríðarlega dýrir málaflokk-
ar. Hvert hjúkrunarrými kostar mik-
ið fé. Menn verða að gera upp við sig
hvert á að sækja þessa fjármuni. Á að
sækja þá með aukinni skattheimtu?“
spyr Árni sem hvetur til þess að sett-
ur verði á fót starfshópur sérfræðinga
sem meti áhrifin af öldrun samfélags-
ins. Þau muni verða „veruleg“.
„Það má fara ýmsar leiðir í þessum
efnum en aðalatriðið er að við förum
að viðurkenna það hvaða vandi er
okkur á höndum.“
Mun fjölga tífalt meira
Hagstofa Íslands gerir mann-
fjöldaspá og er hún sýnd á grafinu hér
til hliðar fyrir tímabilið frá 2013 til
2060. Kemur þar m.a. fram að 10.416
einstaklingar munu bætast í hóp fólks
sem er tvítugt eða yngra en 102.604
einstaklingar í hóp fólks sem er 21 árs
til 110 ára, eða nærri tífalt fleiri. Þá
mun hlutfall 67 ára og eldri af íbúa-
fjöldanum ríflega tvöfaldast. Má í
þessu samhengi benda á að fólk kem-
ur orðið sífellt eldra inn á vinnumark-
að vegna lengri skólagöngu.
Morgunblaðið/RAX
Í góðum gír Baldur E. Jensson, heimilismaður á Grund, bregður á leik. Krafa er uppi um fjölgun hjúkrunarrýma.
Þjóðin mun eldast hratt á öldinni
 Formaður starfshóps velferðarráðherra segir enga áætlun um aðgerðir vegna fjölgunar eldri borgara
 Hækkun lífeyrisaldurs einn möguleiki  Mikil útgjöld til eldri borgara muni skerða svigrúm ríkisins
Eldri borgurum mun fjölga mikið á öldinni
Miðspá Hagstofu Íslands um mannfjölda eftir kyni og aldri 2013-2060
450.000
400.000
350.000
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0
2013 2020 2030 2040 2050 2060
Fólksfjöldi alls
Fólksfjöldi
21 árs og eldri
Fólksfjöldi
20 ára og yngri
322.086
435.106
228.020
(70,79%)
330.624
(75,99%)
94.066
(29,21%)
104.482
(24,01%)
Heimild: Hagstofa Íslands
Hlutfall 67 ára og eldri af mannfjölda
0-66 ára 67 ára og eldri
2013 2020 2030 2040 2050 2060
10,31
%
12,18
%
15,81
%
18,30
%
20,01
%
21,48
%
Árni
Gunnarsson
Að sögn Árna kom í fyrra út svonefnd hvítbók frá
Evrópusambandinu vegna fjölgunar eldri borgara.
„Þar er talað um þetta sem eitt alvarlegasta efna-
hagsvandamál sem blasir við Evrópu. Fram kemur að
Evrópubúum sem eru 60 ára og eldri muni senn fjölga
um tvær milljónir á ári en það er tvöföldun frá tíma-
bilinu frá 1990 og fram á fyrstu ár þessarar aldar.
Segir þar einnig að áríðandi sé að þróa alhliða stefnu
til að koma á lífeyriskerfum sem taka mið af þessum
öru þjóðfélagsbreytingum. Bent er á ýmsar leiðir en
flestar hafa þær nokkra annmarka enda málið flókið.“
Má í þessu samhengi rifja upp frétt í Morgunblaðinu
31. mars í fyrra en þar segir að í samanburði við ESB-
ríkin 27 verði hlutfall aldraðra lægst á Íslandi 2060.
Eitt alvarlegasta efnahagsmálið
HVÍTBÓK ESB UM FJÖLGUN ALDRAÐRA
Fánaborg Frá höfuðstöðvum Evrópusambandsins í Brussel.
Reuters
...alveg með’etta
Fylgir Morgunblaðinu alla fimmtudaga
Kaffi á könnunni og næg bílastæði
b ó k a b ú ð
f o r l a g s i n s
OPIÐ ALLA VIRKA DAGA
kl. 10–18
OG LAUGARDAGA
kl. 10–14
Fiskislóð 39
– Lifið heil
www.lyfja.is
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/L
Y
F
60
81
6
08
/1
2
Gildir til 28. febrúar
Lægra
verð
í Lyfju
15%
afsláttur
Nicotinell
Tropical Fruit
204 stk. 4 mg: 7.642 kr.
204 stk. 2 mg: 5.524 kr.
24 stk. 2 mg: 798 kr.