Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.03.2013, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.3. 2013
E
lísabet Ronaldsdóttir
var í hópi kvenna sem
mættu á nýliðna
Edduhátíð í jakkaföt-
um til að vekja athygli
á rýrum hlut kvenna í kvikmynd-
um og sjónvarpi. Engin kona var
tilnefnd sem leikstjóri ársins og
engin kona var tilnefnd sem sjón-
varpsmaður ársins. Einungis
þrjár konur fengu tilnefningu sem
bestu leikkonur í aðalhlutverki og
aukahlutverki. Elísabet hlaut
Edduna á hátíðinni sem klippari
fyrir Djúpið. Áður hefur hún
hlotið verðlaunin fyrir klippingu á
myndunum Reykjavík Rotterdam
og teiknimyndinni Hetjur Valhall-
ar.
Spurð um tilefni aðgerða
kvennanna segir Elísabet: „Ég er
ein af stofnendum WIFT á Ís-
landi sem eru samtök kvenna í
kvikmyndum og sjónvarpi. Okkur
finnst konur ekki vera nægilega
sýnilegar í kvikmyndagerð, sýn
þeirra og sögur fær ekki það
pláss sem okkur finnst þær verð-
skulda. Við ræddum okkar á milli
hvernig við gætum vakið athygli
á þessu á skemmtilegan hátt. Við
megum nefnilega ekki gleyma því
að konur eru þrátt fyrir allt ótrú-
lega færar að fóta sig í kerfi sem
er hannað kringum þarfir karla
og margar tilnefndar til Eddu-
verðlauna þetta kvöld á uppskeru-
hátíð kvikmynda- og sjónvarps-
gerðarinnar. Þá datt mér í hug
að við myndum allar mæta í
jakkafötum til að sýna hvað eins-
leitnin verður mikil ef við erum öll
eins. Þegar sýn helmings mann-
kyns er útilokuð frá kvikmynda-
gerð, sem er mjög öflugur miðill,
þá er hættan sú að kvikmynda-
heimurinn verði einsleitur og
staðni.“
Hvernig tóku karlarnir á hátíð-
inni þessu framtaki?
„Flestir voru mjög ánægðir með
þessa aðgerð okkar. Svo er alltaf
einstaka maður sem fer í vörn
sem ég tel að byggist á misskiln-
ingi. Femínísk barátta er ekki
barátta gegn körlum heldur bar-
átta með konum. Ég hef staðið í
femínískri baráttu í nokkuð langan
tíma og iðulega heyrist sú skoðun
að það sé kvenna að breyta
ástandinu, það sé ekki á ábyrgð
karla. En ef konur taka skrefið og
gera eitthvað sjálfar til að vekja
athygli á málefnum sem varða
þær og jafnvel krefjast aðgerða þá
er það oft tekið sem árás á karl-
menn sem það er alls ekki.
Við eigum okkur kvikmyndasögu
og ef þetta ástand í ár væri eins-
dæmi þá hefði ekki verið farið út í
aðgerðir. En vandamálið er að
þetta er ekki undantekning heldur
viðvarandi ástand. Karlmenn í
kvikmyndagerð eru ekki vanda-
málið heldur skortur á konum.
Ábyrgðin á því að breyta þessu er
ekki karla eða kvenna heldur sam-
eiginleg ábyrgð okkar allra.“
Sama sagan aftur og aftur
Hvað er til ráða?
„Ef vandamálið væri einfalt þá
myndum við leysa það í dag. Það
er góð byrjun að horfast í augu
við það að þetta er alvarlegt
vandamál sem okkur ber að leysa
þótt það kosti okkur vinnu og geti
verið sársaukafullt. Ég veit að
margir líta á mig og segja: Hvað
er þú að bægslast, þér gengur
ágætlega. Já, mér gengur ágæt-
lega. Ég hef heldur engan metnað
til að verða kvikmyndaleikstjóri og
hef dundað við að skrifa en aldrei
skilað af mér handriti. Þegar ég
bendi á að það halli á konur í
kvikmyndagerð er það ekki af því
að ég vilji koma sjálfri mér að.
En vegna þess að mér þykir sér-
lega vænt um sjónvarps- og kvik-
myndagerð þá skiptir mig máli að
í framtíðinni verði staða kvenna
ekki sú sem hún er í dag. Ein af
ástæðum þess að ég er stolt af
því að vinna við kvikmyndagerð er
að ég trúi því að hún eigi að vera
framsækin og koma með nýjar
víddir. Ef kvikmyndagerð festist í
því fari sem hún er í núna þar
sem fjallað er nær eingöngu um
karlmenn út frá sýn karlmanna þá
er hætta á því að sama sagan sé
sögð aftur og aftur með örlítið
breyttum áherslum. Það er ekki
boðlegt.
Einhverjir töldu þessar aðgerðir
okkar kvennanna vera árás á
Kvikmyndamiðstöð, sem þær voru
alls ekki. Kvikmyndamiðstöð er
mjög jákvæð gagnvart kven-
handritshöfundum og kvenleik-
stjórum og gerir sér grein fyrir
mikilvægi þess að sögur kvenna
séu sagðar. Eftir þessi mótmæli
okkar heyrði ég fólk segja: Konur
sækja ekki um framleiðslustyrki til
Kvikmyndamiðstöðvar. Þetta er
miklu flóknara mál því það eru
ekki höfundar og leikstjórar sem
sækja um slíka styrki heldur fram-
leiðslufyrirtæki sem hefur ákveðið
að veðja á einstaklinginn og hæfi-
leika hans. Þetta er erfið leið og
þar eru margir þröskuldar bæði
fyrir karla og konur en það er
kristaltært að þröskuldarnir eru
hærri fyrir konur. Það þarf hug-
arfarsbreytingu. Ég vil að framleið-
andi sem fær í hendur handrit frá
konu lesi það vandlega og hugsi
sig um tvisvar áður en hann lætur
sér detta í hug að hafna því og
íhugi á sama hátt hvort það geti
borgað sig að veðja á kvenkyns
leikstjóra í verkefni. Geri það fyrir
kvikmyndagerðina. Og þjóðin á það
skilið.
Það er ekki óalgengt þegar leit-
að er fjármögnunar að þess sé
krafist að sögupersóna sem er
komin yfir miðjan aldur og kven-
kyns sé gerð tvítug þar sem það
sé vænlegra til vinsælda sam-
kvæmt markaðskönnunum. Svo
sjáum við danska sakamálaþáttinn
Glæpinn þar sem aðalkvenpersónan
er sannarlega ekki tvítug en samt
gengur þátturinn svona líka ljóm-
andi vel. Danir hafa verið að brjóta
kynjamúrinn í gegnum sjónvarps-
Barátta með
konum
ELÍSABET RONALDSDÓTTIR KLIPPARI VAR Í
HÓPI KVENNA Á EDDUHÁTÍÐ SEM VÖKTU
ATHYGLI Á RÝRUM HLUT KVENNA Í ÍS-
LENSKRI KVIKMYNDAGERÐ. ELÍSABET
RÆÐIR UM KONUR OG KVIKMYNDAGERÐ,
STARFIÐ OG BÖRNIN FJÖGUR.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is
* „Ég veit að margir líta á mig ogsegja: Hvað er þú að bægslast, þérgengur ágætlega. Já, mér gengur ágætlega.
Ég hef heldur engan metnað til að verða
kvikmyndaleikstjóri og hef dundað við að
skrifa en aldrei skilað af mér handriti.
Þegar ég bendi á að það halli á konur í
kvikmyndagerð er það ekki af því að ég
vilji koma sjálfri mér að.“
Svipmynd