Morgunblaðið - 17.10.2013, Side 23

Vatnajökulsþjóðgarður er stærsti þjóðgarður Evrópu, um 12.000 km² að
stærð. Á hverju ári, allan ársins hring, leggja tugþúsundir manna leið sína
þangað til að upplifa íslenska náttúru. Þjóðgarðurinn er víðfeðmur
og innan hans eru fjölmargir áfangastaðir. Í Vatnajökulsþjóðgarði
má sjá ummerki mikilla eldsumbrota og í þjóðgarðinum og næsta
nágrenni hans eru margvíslegar menningarminjar.
Þjóð-
garðurinn
var stofnaður
árið 2008
Skaftafell Farið var í uppbyggingu jafnhliða opnun hringvegarins árið 1974. Á þeim tæpu 40 árum sem síðan eru
liðin hefur margt breyst og nú er kominn tími á endurbætur og að gerð sé bragarbót á byggingum og nýjar reistar.
fylgja ný verkefni. Umferð á jað-
artímum eykst ár frá ári sem er gleði-
efni. En því fylgir líka álag á göngu-
stíga og umhverfi þeirra vegna bleytu
og frosts. Þá fengum við vatnsveður
hér í febrúar svo að göngustígum í
brekkunum hér nánast skolaði burt
en við höfum verið svo heppin að
njóta aðstoðar sjálfboðaliða við lag-
færingar á þeim.“
Skoðanir eru mismunandi
Regína hefur verið þjóðgarðs-
vörður frá árinu 2007. Hún segir að
eðlilega hafi fólk mismunandi skoð-
anir á málefnum þjóðgarðsins. „Frá
því að þjóðgarður var stofnaður í
Skaftafelli árið 1967 hefur samstarf
hans og nágranna í Öræfunum
þróast. Margir hér í sveit byggja af-
komu sína á ferðaþjónustu og eiga
eins og þjóðgarðurinn mikið undir því
að vel takist til – og að vel sé staðið að
vernd og nýtingu náttúrunnar.“
Svipmikið Snæfell norðan Vatnajökuls setur svip á hálendið og blasir við af
Héraði og víðar. Hæsta fjall utan landsins utan jökla, er 1.833 metrar á hæð.
Þegar Sameinuðu þjóðirnar
efndu til Alþjóðlegs árs fjalla
2002 tók Landvernd málið upp á
sína arma og efndi til kosninga
um hvert væri þjóðarfjallið.
Varla kemur á óvart að Herðu-
breið varð fyrir valinu; en hún
hefur lengi verið nefnd drottning
íslenskra fjalla.
Herðubreið er 1.682 metra há
og er í Ódáðahrauni norðan
Vatnajökuls. Fjallið myndaðist
við eldgos undir jökli. Á toppi
þess eru hraunlög sem segir, að
mati vísindamanna, að merki að
gosið hafi náð upp úr jöklinum.
Slík fjöll kallast stapar.
Herðubreið er aðeins kleif á
einum stað og jafnvel þar er hún
ekkert lamb að leika sér við, seg-
ir Benedikt Jóhannesson, stærð-
fræðingur og útgefandi, sem
gekk á Herðubreið fyrir nokkr-
um árum. „Leiðin er brött á
löngum kafla og grjóthrun getur
verið mikið og hættulegt. Steinar
losna hátt í hlíðum og eru ekki
árennilegir þegar þeir hafa
skoppað niður hlíðina. Allir sem
upp klífa
þurfa að vera
með hjálm,“
segir Bene-
dikt.
Á Herðu-
breið er fagurt
útsýni til allra
átta. „Af há-
tindinum sést
um öll norður-
og austur-
öræfi landsins og enn víðar í
heiðskíru. Snæfell blasir ögrandi
við í austri. Enginn ætti að leggja
á fjalladrottninguna nema vera
búinn að æfa sig á bæjarfjallinu
heima hjá sér áður, en þeir sem
sigrast á henni fá ríkulega umb-
un erfiðis síns. Stundin situr í
minningunni.“ sbs@mbl.is
Þjóðarfjallið Herðubreið í Ódáðahrauni
Morgunblaðið/RAX
Þjóðarfjallið Herðubreið er 1.682 og er tilkomumikil að sjá á hálendinu.
Sést um öll öræfin
Grímsvötnum og á Grímsfjall og
þaðan svo fram í Kverkfjöll.
„Fljótlega eftir Grímsvatnagosið
árið 2011 fór ég inn á Vatnajökul og
lenti í allskonar ævintýrum; braut
drifsköft, fóðringar og fékk ösku inn
í allt það fínasta í gangvirki bílsins.
Þetta borgaði sig samt, því þarna
náði ég mörgum fantagóðum mynd-
um sem síðan hafa farið út um allan
heim til birtingar í fjölmiðlum – svo
sem forsíðumynd í National Geog-
raphic,“ segir Ragnar. Bætir við að
raunar hafi eldgosin í Eyjafallajökli
árið 2010 og svo Grímsvatnagosið
verið sér heilt ævintýri. Það varð
þeim Ara Trausta Guðmundssyni
efniviður í ýmsum verkefnum. Þá
má einnig nefna bókina Vatnajökull
– frost og funi sem þeir sendu frá sér
árið 1996; þá í kjölfar annars Gríms-
vatnagoss.
„Náttúran er stórkostlegt mynd-
efni – og á Vatnajökli eru andstæð-
urnar mestar, það er eldsumbrot og
ís. Og niðri á láglendinu getur verið
gaman að sjá regnvotan og ljós-
grænan dýjamosann,“segir Ragnar
sem er með á prjónunum ýmis
áhugaverð verkefni viðvíkjandi
Vatnajökulssvæðinu. Þannig eru til
dæmis í vor væntanlegir hingað til
lands bandarískir ljósmyndarar á
námskeið, sem Ragnar og Einar Er-
lendsson hjá www.focusonnature.is
standa fyrir. Þar munu þeir kenna
kollegum sínum þá list að mynda
stjörnur, tungl, vetrarbrautina og
norðurljós, hvar þau stíga villtan
dans á næturhimni. sbs@mbl.is
Aska Ragnar fór, eins og fleiri, að
Grímsvötnum í gosinu 2011.
Barnið hefur braggast vel enda var vandað til verka
við regluverk þegar þessari starfsemi var ýtt úr vör,“
segir Þórunn Sveinbjarnardóttir. Hún var umhverf-
isráðherra þegar reglugerð um Vatnajökulsþjóðgarð
var undirrituð í júní 2008. Saga málsins nær þó langt
aftur, en hugmyndin um þjóðgarð kom upphaflega frá
Hjörleifi Guttormssyni. Umræða yfir langan tíma svarf
málið til, sem loksins náðist í gegn.
„Þvert yfir náðist góð sátt um þetta mál, til dæmis
um verndaráætlanir þeirra fjögurra ólíku svæða sem
þjóðgarðurinn spannar. Ólík sjónarmið, um verndun,
nýtingu og ferðaþjónustu var hægt að samræma. Í dag eru því miður ekki
veittir til þjóðgarðsins þeir fjármunir sem vera skyldi. Það er miður, því
90% þeirrar tæplega einu milljónar ferðamanna sem til Íslands koma á
ári mæta á svæðið til að njóta náttúrunnar. Því er mikilvægt að gefa í,
þjóðgarður er arðbær fjárfesting.“
VANDAÐ VAR TIL VERKA Í VATNAJÖKULSÞJÓÐGARÐI
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
Arðbær fjárfesting
 Næsti áningarstaður í 100
daga hringferð Morgunblaðs-
ins er Stöðvarfjörður.
Á morgun
Benedikt
Jóhannesson
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2013