Morgunblaðið - 17.10.2013, Qupperneq 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2013
Slitastjórnir föllnu
bankanna vilja fé þeirra
úr landi og krefjast
þess að komast í gjald-
eyriseign þeirra, sem
mér skilst að sé um
3.000 milljarðar, og
sömuleiðis að þær og
aðrir aflandskrónu-
eigendur fái að skipta
krónueignunum, sem
eru víst um 1.200 millj-
arðar, yfir í gjaldeyri.
Deilt er um hvernig á að leysa málið
og einnig hvernig losa megi um gjald-
eyrishöftin, sem sé ekki hægt með
þetta hangandi yfir okkur.
Hvers vegna er
lausnin ekki nýtt?
Það er næsta furðulegt að menn
séu enn að kýta um þetta þegar úr-
ræðin liggja fyrir. Ég og aðrir hafa
margbent á þau og finnst því miður
nauðsynlegt að ítreka þau enn einu
sinni og vona að það þreyti menn til
þess að hætta að hugsa nema í lausn-
um.
Hverjir eru kröfuhafarnir?
Enginn veit hverjir eigendur
krafnanna í þrotabúin eða þá hræ-
gammarnir eru, en tvö þeirra eiga tvo
af stærstu bönkunum. Því þarf að
setja strax á lög þar sem þeim verður
öllum gert undanbragðalaust að upp-
lýsa um eignarhald sitt, alveg niður í
það smæsta, og nafngreina einstak-
lingana, sem standa á endanum á bak
við þá. Eigendurnir vilja fela sig á
bak við félög, sem eru í eigu annarra
félaga, sem eru í eigu enn annarra fé-
laga, sem gjarnan eru svo í ein-
hverjum skattaparadísum, en með
þessu væri komin ákveðin pressa og
tangarhald á þeim.
Nýr íslenskur gjaldmiðill
Með því að taka hér upp nýjan ís-
lenskan lögeyri, ríkisdal, væri ým-
islegt hægt. Verðgildi ríkisdalsins
yrði væntanlega sem næst hið sama í
krónum og gengi Bandaríkajadals
væri á skiptideginum, en ríkisdal-
urinn yrði fasttengdur við dollarinn,
þ.e. dalur á móti dal við Bandaríkja-
dal, sem notaður er í um 90% milli-
ríkjaviðskipta heimsins. Gengi rík-
isdalsins sveiflaðist þá með Banda-
ríkjadal gagnvart öðrum gjald-
miðlum. Þetta kostaði mjög lítið og
við höfum gert svipað áður þegar
nýkrónan var tekin upp, en með
þessu öðluðumst við þegar eins mik-
inn gengisstöðugleika og hægt er að
ná og sveiflur þá mjög vægar. Rík-
isdalurinn er einnig lykillinn að öðr-
um mikilvægum aðgerðum, sem
væru ekki mögulegar ef við hefðum
t.d. þegar tekið upp einhverja erlenda
mynt því þá ryki allt stjórnlaust úr
landi og við sætum aðeins uppi með
allar skuldirnar.
Með hinum nýja lögeyri þyrftu allir
að skipta gömlu krónueignunum yfir í
ríkisdalinn, en setja má lög um tak-
markanir á því hverjir fái hinn nýja
lögeyri og hverjir ekki. Þannig mætti
undanskilja erlenda krónueigendur
og þrotabúin, en dómurinn í Icesave-
málinu og síðast dómur hæstaréttar
kveða á um að greiða megi kröfu-
höfum bankanna í íslenskum krónum
og kæmist landið þá yfir hina stóru
gjaldeyriseign þrotabúanna. Þannig
væri hægt að festa alla þá viðkomandi
sem við viljum í gömlu krónunum og
gera þeim að geyma þær á sérstökum
lokuðum reikningum og greiða
geymsluvexti af.
Að semja út frá styrk
Nú væri orðið sorfið að liðinu og
komin sterk alvörusamningsstaða og
vandséð með hvaða hætti öðrum eða
á hvaða forsendum hægt væri að ná
einhverjum bitastæðum samningum
með svipuðum árangri,
því nú gætum við sett
skilmálana svo til ein-
hliða. Til þess að við-
komandi losni úr prís-
undinni byðum við
þeim að þiggja skulda-
bréf í Bandaríkjadöl-
um til langs tíma á
aflandskrónugengi og
með 90-95% afföllum.
Þeir hafa þó þegar
makað krókinn með
hávaxtatekjum og hafa
náð að koma arð-
greiðslum úr landi í gjaldeyri í sér-
stöku vildarboði seðlabankans og við
skulum muna að allir viðkomandi
eru áhættufjárfestar og að vogunar-
sjóðir eru alls staðar afar óvinsælir
svo ekki er að búast við miklum mót-
mælum að utan, enda um löglegar
neyðarráðstafanir að ræða.
Þessir umræddu peningar yrðu nú
þannig hjá íslenska ríkinu en ekki
þrotabúunum, aflandskrónueigend-
um eða nýjum hræætum. Næg eru
verkefnin fyrir þetta fé, sem svo má
alls ekki eyða ónauðsynlega vegna
skuldaleiðréttingar heimilanna, enda
vonandi búið að leysa það mál með
aðferð magnbundinnar íhlutunar og
afnámi verðtryggingarinnar, en
þetta er einnig fljótvirkasta aðferðin
til þess að losna við gjaldeyrishöftin.
Athugum að engin önnur gjaldmið-
ilsbreyting, hvorki evra né nokkuð
annað, hefði áhrif á skuldastöðu rík-
isins eins og þessi leið gerir svo vel.
Hagsmunir Íslands þarna eru
gríðarlegir og til samantektar um
ábata þess að taka hér upp ríkisdal-
inn er að með því næðist m.a.:
Gengisstöðugleiki
og lægri vextir
Samningar út frá styrk við þrota-
bú bankanna og aflandskrónu-
eigendur.
Stórfé rennur til ríkissjóðs, skuld-
ir hans greiddar niður og ýmsar hag-
felldar aðgerðir loks mögulegar.
Gjaldeyriseign þrotabúanna upp á
þrjú þúsund milljarða tekin yfir og
erlendar skuldir Íslands greiddar
niður, þ.m.t. rándýr lánsgjaldeyris-
varaforði seðlabankans.
Möguleiki á afnámi gjaldeyris-
haftanna fyrr en síðar.
Möguleiki á að hleypa einhverju af
fé lífeyrissjóðanna til erlendra fjár-
festinga.
Þetta verður að gerast.
Það eru eins og sumir séu ann-
aðhvort hugumsmáir eða þá nagl-
fastir í íhaldssömum viðhorfum sín-
um, en það þarf ekkert hugrekki.
Aðeins smáímyndunarafl. Þetta
mundi breyta miklu og er lífsspurs-
mál fyrir þjóðina.
Vandamál eða
lausnin á fjárhags-
vanda ríkisins?
Eftir Kjartan Örn
Kjartansson
»Með því að taka hér
upp nýjan íslenskan
lögeyri, ríkisdal, verður
ýmislegt hægt.
Kjartan Örn
Kjartansson
Höfundur er fyrrverandi forstjóri. –
Bloggsíða: framavid.com.
Aukablað
um bíla fylgir
Morgunblaðinu
alla þriðjudaga