Morgunblaðið - 17.10.2013, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2013
Það hefur lengi vilj-
að loða við borgaryf-
irvöld í Reykjavík að
vilja rífa eða byggja yf-
ir gömul hús og menn-
ingarverðmæti og
þétta byggð á kostnað
þess sem fyrir er. Al-
varlegasta dæmið um
þessa byggðar-
þéttingarstefnu er auð-
vitað fyrirætlanir í
gildandi aðalskipulagi,
um að reisa byggð þar sem nú er
Reykjavíkurflugvöllur í Vatnsmýri.
Þær fyrirætlanir varða öryggi allra
landsmanna og stefna mannslífum í
hættu, auk þess sem þær myndu
skapa öngþveitisásand í öllu ná-
grenni Vatnsmýrarinnar, yrðu þær
að veruleika. Við eigum nýuppgerðan
flugvöll í Vatnsmýri, sem þjónar sínu
hlutverki vel og á að gera það til
frambúðar.
„Þétting byggðar“
í miðborginni
Árið 2000 vildi R-listinn reisa bíla-
stæðakjallara, þar sem nú er land-
námssafnið í Aðalstræti. Þetta gekk
ekki eftir, enda kom á daginn, að í
Aðalstræti hafa fundist elstu mann-
vistarleifar í Reykjavík, frá því um og
fyrir 870. Fornleifarannsóknir hafa
sýnt, að svæðið frá Aðalstræti að
Tjörninni er sneisafullt af mannvist-
arleifum og fornminjum, enda verið
búseta þar um aldir. Mikilvægasta
svæðið er vafalítið gamli kirkjugarð-
urinn milli Aðalstrætis og Kirkju-
strætis, ásamt Landsímareitnum.
Þar hyggjast borgaryfirvöld reisa
hótel, þar sem menningarverðmæti
verða ýmist kaffærð eða eyðilögð, og
jafnvel byggt á gröfum liðinna kyn-
slóða. Hverfa þarf frá þessum áform-
um. Má benda á þá lausn að láta fyr-
irhugaða hótelbyggingu fremur
koma á Hljómalindarreitnum, en
leyfa hljómlistarsalnum Nasa að
blómstra áfram og ekki raska frekar
ró látinna í gamla kirkjugarðinum.
Að mínu mati tilheyrir Landsímareit-
urinn íslenskri menningarsögu og
hótelbygging á þar ekkert erindi.
Engin þörf er fyrir byggingu fleiri
tónlistarhúsa í Reykjavík um þessar
mundir. Það myndi leiða til sóunar á
almannafé og ber vott
um einnota hugsun
borgaryfirvalda. Fyrir
þá sem ekki vita eru nú
uppi áform um allt að
800 manna tónlistarsal á
Hljómalindarreitnum.
Skárra væri að reisa þar
hótel, þó að ég telji það
varla raunhæft, að reisa
fleiri hótel í gömlu mið-
borginni.
Austurbæjarbíó,
Laugavegur og
Lækjargata
Árið 2003 forðaði undirritaður
Austurbæjarbíói frá niðurrifs-
fyrirætlunum R-listans. Í kjölfarið
flutti hann fjölda tillagna til vernd-
unar gamalli byggð og götumynd við
Laugaveg, en R-listinn hafði uppi
stórtæk áform um niðurrif meiri
hluta gamla Laugavegarins og að
verslunarmiðstöðvar og hótel risu í
staðinn. Fyrirmynd mín í þessum
efnum var um margt starfsemi og
björgunarstörf Torfusamtakanna, en
það er að mestu leyti þeim að þakka
hversu falleg og menningarleg Bern-
höftstorfan er í dag. Það var rökrétt
framhald af þessari baráttu, að í
borgarstjóratíð minni voru lóðirnar
við Laugaveg 4-6 og Skólavörðustíg
1, ásamt horninu á Austurstræti og
Lækjargötu, keyptar og hús end-
urreist í anda 19. aldar. Þessi end-
unýjuðu menningarverðmæti kallast
á við Bernhöftstorfuna og eru í mik-
illi mótsögn við verk R-listans í mið-
borginni, þar sem „Top-shop“-
byggingin í Lækjargötu er æpandi
dæmi.
Eyðilegging Mýrargötu-
og Slippasvæðisins
Borgarstjórn Reykjavíkur er að
mestu leyti samhljóða í byggðar-
þéttingaráformum sínum, bæði við
Landsímareitinn og á Mýrargötu- og
Slippasvæðinu. Dapurlegt er að sjá
stóran byggingarklump við Mýr-
argötuna, sem er forsmekkur af því
sem koma skal á þessu svæði. Verið
er að eyðileggja gamla byggð og
menningarsögu og byrgja alla sýn til
hafnarinnar hjá íbúum svæðisins.
Umferðarvandi er einn af mörgum
fylgikvillum þessara fyrirætlana
borgarstjórnar, bæði við Landsíma-
reitinn og Mýrargötuna. Halda
mætti, að það væri vilji borgar-
yfirvalda að skemma sem flest menn-
ingarverðmæti og valda sem mestum
usla í miðborginni og víðar í Reykja-
vík. Ég held þó fremur, að borg-
arfulltrúar, margir hverjir, hafi villst
af leið í hugmyndafræði sinni.
Einnota hugsun í Reykjavík
Eftir Ólaf F.
Magnússon
Ólafur F.
Magnússon
» Verið er að eyði-
leggja gamla byggð
og menningarsögu og
byrgja alla sýn til hafn-
arinnar …
Höfundur er læknir og
fv. borgarstjóri.
„Í huga minn er
greypt frá barnsaldri,
að endurreisn og
virðing Skálholts snú-
ist ekki aðeins um
staðinn sjálfan,
kirkjulegt og sögu-
legt hlutverk hans,
heldur einnig sjálfs-
virðingu þjóð-
arinnar.“
Úr ræðu Björns
Bjarnasonar 2003, þá-
verandi dóms- og kirkjumálaráð-
herra.
Á sjötta áratug tuttugustu aldar
vann Skálholtsfélagið að því að
endurreisa Skálholtsstað úr þeirri
niðurlægingu sem staðurinn hafði
liðið fyrir í hartnær tvær aldir. Fé-
lagið kom með myndarlegum hætti
að uppbyggingunni, ásamt fjöl-
mörgum heimamönnum. Auk þess
bárust Skálholtsstað margar verð-
mætar og veglegar gjafir frá inn-
lendum og erlendum einstakling-
um, einkum Norðmönnum, sem og
frá ýmsum kirkjulegum samtökum.
Á sama tíma spurðu aðrir, hver
væri tilgangurinn með endurreisn
staðarins, þar sem „öll vötn féllu“
þá til Reykjavíkur. Hvert yrði
framtíðarhlutverk Skálholts með
biskupinn sitjandi í Reykjavík?
Þessu svaraði eigandi staðarins,
íslenska ríkið, með því að taka
myndarlega þátt í endurreisninni
og trúa síðan íslensku þjóðkirkj-
unni fyrir framtíð staðarins.
Það var því fyrir 50 árum að
stjórnvöld á Íslandi ákváðu að
færa kirkjunni Skálholtsjörðina að
gjöf, með öllum gögnum hennar og
gæðum. Íslenska þjóðkirkjan hafði
reyndar frumkvæði í málinu, en
naut um leið tiltrúar á Alþingi sem
og margra alda kirkjusögu á staðn-
um. Í texta lagafrumvarps um af-
hendinguna eru vangaveltur um
framtíð Skálholtsstaðar. Um leið
er það talið „eðlilegt“ að horfa til
kirkjunnar í þeim efnum.
Eftirfarandi er orðrétt úr laga-
frumvarpinu:
„Til að þessi verð-
mæta alþjóðareign
megi ávaxtast á kom-
andi tímum til sem
mestra nytja fyrir
þjóðina í andlegu og
menningarlegu tilliti
þarf frumkvæði og for-
göngu, sem sprettur af
áhuga, vakandi rækt-
arsemi við þá erfð,
sem helgar staðinn í
meðvitund þjóðarinnar
og samtök um að gera
hana með tímabærum
aðferðum frjóa fyrir nútíð og fram-
tíð.“
Skálholtsfélagið hélt áfram að
styðja við Skálholtsstað, ásamt
fjölda hugsjónafólks nær og fjær,
árum saman. En að því kom að fé-
lagið lagðist af.
Á Skálholtshátið 2013 var stofn-
að Skálholtsfélag hið nýja, á
grunni hins eldra félags og því sett
lög. Fram að fyrsta aðalfundi sem
verður 20. júlí 2014 er skipuð
bráðabirgðastjórn sem í sitja Guð-
mundur Ingólfsson frá Iðu, Hall-
dóra J. Þorvarðardóttir, prófastur
Suðurprófastsdæmis, Jón Sigurðs-
son, rekstrarhagfræðingur og fyrr-
verandi skólastjóri, K. Hulda Guð-
mundsdóttir frá Fitjum og Karl
Sigurbjörnsson biskup.
Skálholtsfélag hið nýja boðar nú
til málþings um framtíð Skálholts-
staðar, laugardaginn 19. október,
og væntir góðrar þátttöku allra
sem láta málefni Skálholts sig
varða.
Skálholt – hvað
ætlar þú að verða?
Eftir K. Huldu
Guðmundsdóttur
Karólína Hulda
Guðmundsdóttir
» Á sjötta áratug tutt-
ugustu aldar vann
Skálholtsfélagið að því
að endurreisa Skálholts-
stað úr þeirri niðurlæg-
ingu sem staðurinn
hafði liðið fyrir í hart-
nær tvær aldir.
Höfundur er varaformaður
Skálholtsfélagsins, hins nýja.
þingholtsstræti 1 · 101 rvk · sími 562 7335
caruso.is · caruso@caruso.is
við Erum líka á facebook
Fimm
á hin
Eyfa“, þar sem hinn ástsæli tónlistar-
maður Eyjólfur (Eyfi) Kristjánsson
leikur og syngur íslenskar og
erlendar dægurperlur, meðan
matargestir njóta þriggja rétta
ljúffengrar máltíðar á hinni róman-
tísku og notalegu 3. hæð okkar.
Kósíkvöldin hefjast fimmtudaginn
31. október og verða öll
fimmtudagskvöld fram að jólum.
Fimmtudagskvöldin 31. okt.
7., 14., 21. og 28. nóv.
5.,12. og 19. des.
Verð fyrir 3ja rétta máltíð og tónleika
7.290 kr. á mann
Borðapantanir í s. 562 7335
ta árið í röð bjóðum við nú upp
geysivinsælu „Kósíkvöld með
Kósíkvöld
með Eyfa
Silkimjúkir fætur
Loksins fáanlegt aftur!
Þökkum frábærar
viðtökur
Fæst í apótekum um land allt