Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.04.2014, Blaðsíða 46

46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.4. 2014
Þ
etta er sami grautur í sömu skál.“
Þessi þreytulega stuna og andóf
gegn tilbreytingarleysi er iðulega
notað um stefnu stjórnmálamanna
eða flokka og framboða. Hún lýsir
því, að þeir hafi meira og minna
runnið saman í eina suðu og örðugt sé að greina þá
frá öðrum kekkjum. Því sé stefna þeirra, loforð eða
útlistun á pólitískri hugsun ekki lengur hjálpleg
kjósendum við ákvörðun um hvar á kjörseðlinum X
skuli að lokum lenda.
„Heima er best“
Þeim fjölgar sem skjóta sér hjá vandamálinu með
því að sleppa króknum á kjörstað. Það er þó ekki
vegna þess að vandamálið við að velja einn öðrum
fremur sé þeim ofviða. Tilganginn vantar. „Til
hvers,“ spyrja þeir.
Slíkrar þróunar gætir hér á landi, en kjósendur
skila sér þó enn tiltölulega vel að rifunni á kjörkass-
anum.
Kosningaþátttaka virðist sums staðar vera í öfugu
hutfalli við þann tíma sem kosningabaráttan tekur
og þann gauragang sem einkennir hana. Þeir sem
fylgjast með bandarískum stjórnmálum sjá að bar-
áttan fyrir forsetakosningar stendur meira eða
minna samfellt í tvö ár. Framboðsfréttir taka
drýgstan tíma í helstu fjölmiðlum alla daga og oft á
dag og fjöldi skýrenda, fjölmenntaðra og reyndra,
fer mikinn. Sýnt er frá endalausum fundum, sem eru
að auki skrautsýningar með fána fjöld, blöðrum og
blásturshljóðfærum og gengur mikið á. Fljótt á litið
virðist þetta allt þrungið mikilli spennu. Bandaríkja-
menn eru mjög meðvitaðir um að verið sé að kjósa
„valdamesta mann veraldar“ til embættis og hafa
mjög á því orð. Fjármunirnir sem flokkarnir tveir og
einstakir frambjóðendur hafa úr að spila eru yf-
irgengilegir. Mikilvægi atburðarins, stórbrotinn
fjáraustur og allur gauragangurinn stendur svo
lengi að útilokað ætti að vera að nokkur kæmist upp
með að taka ekki eftir þeim ósköpum. En þrátt fyrir
það allt mega Bandaríkjamenn þakka fyrir að ná lið-
lega helmingi lögmætra kjósenda á kjörstað.
Enn slappara í ESB
Nú í maí verður kosið til þings Evrópusambandsins í
löndum þar sem það á við. Kosningaþátttakan til
þess fyrirbæris minnkar sífellt og er nú komin niður
undir 40% og er þó kosningaþátttaka í aðild-
arlöndum, þar sem refsivert er að kjósa ekki, talin
með í þeirri prósentu. Kannanir hafa sýnt að vel inn-
an við 1% íbúa ESB-landa þekkir deili á þeim sem
eru „umbjóðendur“ þeirra á þingunum í Brussel og
Strassborg. Lýðræðisleg tenging við kjósendur er
með öðrum orðum engin.
Þekktustu frambjóðendurnir að þessu sinni eru
sennilega þau tvö sem eiga erfiðast með að leyna
skömm sinni og andúð á ESB. Þau sömu sem segjast
vilja tryggja löndum sínum fullveldi sitt á ný, Marine
le Pen og Nigel Farage. Enn benda kannanir til að
framboð þeirra og fleiri þeim lík muni ná drjúgum
árangri í þessum kosningum, en hafa verður þann
fyrirvara að slík framboð eru oft bólgnari í könn-
unum en í kosningum.
Afstaðan ræðst af hinum
Stjórnmálafræðingar og fréttaskýrendur hafa lengi
haft þá afstöðu, sem hefur nokkur einkenni þess að
vera fremur trúarleg en fræðileg, að til þess að
flokkur nái árangri þurfi hann að „höfða til miðj-
unnar“. Þar sem grauturinn er þykkastur í skálinni
kunnuglegu sé pólitíska svarið sem sagt jafnan að
finna. Ef með fullyrðingum af þessu tagi er átt við
það að kjósendur forðist „öfgarnar“ er það svo sem
Miðjumoðið er auðvitað
grautur, en er hann í sömu
skálinni og oftast áður?
* Það sjá engir neitt að því aðvelja menn til hárra embætta ílýðræðisríki sem gætu ekki neitað því
(og könnuðust við glaðir) að hafa
verið Trotskíistar eða Maóistar fram
í þann tíma að þeir voru orðnir full-
þroskaðir menn og lokið sínu námi í
frambærilegum skólum. Myndi sama
gilda um nasista?
Reykjavíkurbréf 25.04.14