Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.06.2014, Blaðsíða 46

46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.6. 2014
Þ
að er stundum haft á orði að þeim,
sem komnir séu á efri ár, þyki flestu
hafa farið aftur, frá því sem var „á
meðan þeir voru og hétu“, hvort sem
horft sé til menningar, málfars og
ekki síst til þess sem kalla mætti
framkomu, viðmót, virðingu og siðferði.
Gagnlaust nöldur
Í leiðinni er því gjarnan slegið föstu að nöldur og fjas
hafi hvarvetna fylgt þeim sem eru á lokaspretti lífs-
ins. Þeirri niðurstöðu fylgir oft tilvitnun á borð við
þessa (í ólíkum útgáfum): Æskufólkið sækir í óhóf og
munað. Það er illa siðað, andæfir eðlilegu agavaldi,
sýnir eldra fólki vanvirðingu, stendur uppi í hárinu á
foreldrum sínum og er jafnvel með uppsteyt við sína
eigin kennara.“ Eftir hæfilega kúnstpásu er því
ljóstrað upp að þessi nútímalega og kunnuglega
kvörtun komi raunar úr munni sjálfs Sókratesar,
þegar hann opinberaði ergelsi sitt mörgum öldum
fyrir Kristsburð. Þarf þá ekki fleiri vitni vegna þess
máls og áheyrandanum er gert að gleypa niðurstöð-
una eins og Sókrates innihaldið úr seinasta beiska
sopa bikarsins.
Þó er það samt svo, og sést þegar gluggað er í við-
töl við fólk hér í blaðinu, sem komið er á efri ár,
man langt fram og hefur frá mörgu að segja, að
helsti samnefnarinn í þeim samtölum er, hvílík um-
skipti til góðs það hafi fengið að lifa, ævintýraleg
umskipti.
Þótt gæðum sé sjálfsagt misskipt eins og annars
staðar og endranær, þykir þessu fólki augljóst að
langflest hafi snúist til betri vegar, næstum eins og
frá gjallöld til gullaldar. Þrátt fyrir það, að talað sé
um að misvel sé skammtað, þá búi allir eins og við
allsnægtir, miðað við það sem var, sé horft til baka
um rúma hálfa öld eða litlu meira.
Feilfríar framfarir?
En þótt þannig líti stóra myndin út og það ætti að
vera óumdeilanlegt, þá útlokar það ekki, að í lofuðum
og prísuðum framförum og stórbættum ytri lífs-
gæðum gæti hugsanlega sitthvað verið með betri
brag. Og sú tilgáta kemur hvorki Sókratesi við, né er
hún merki um að aðfinnslumenn, eins og hann, kunni
ekki að hafa sitthvað til síns máls, þrátt fyrir allt. Og
þótt enginn sækist eftir sæti í tímavélinni sem skrúf-
að geti hann aftur í tímann aðra leiðina og þótt flestir
hljóti að vera stoltir og þakklátir yfir framförum á Ís-
landi á nýliðinni öld, skaðar ekki að hlusta á ábend-
ingar og athugasemdir, jafnvel þær sem eru dálítið
nöldurslegar.
„Framfarir“ eru í senn víðfeðmt orð og jákvæð ein-
kunn. Varla getur nokkur maður verið á móti fram-
förum. Minnisstætt er þó lítið atvik sem varð eitt
sinn í troðfullum sal á landsfundi Sjálfstæðisflokks-
ins. Orðmargur ræðumaður í púlti sagði eitthvað á
þessa leið: „Við sjálfstæðismenn erum allir hlynntir
framförum.“ Allar líkur stóðu til að þessi yfirlýsing
flyti fram án þess að sérstaklega væri eftir henni tek-
ið eða hún yrði minnisstæð. En þegar hún var sögð í
sakleysi ræðumannsins var hrópað út úr sal: „Nei“.
Það hrópaði sá góði maður Haraldur Blöndal
hæstaréttarlögmaður, sem andmælti hinum óand-
mælanlegu sannindum skýrri rödd, með sínum ein-
kennandi Engeyjar-hljóm, sem eldri sjálfstæðis-
Neil, Gróa og
galdarstafir
tækninnar
* Þótt gæðum sé sjálfsagt mis-skipt eins og annars staðarog endranær, þykir þessu fólki
augljóst að langflest hafi snúist til
betri vegar, næstum eins og frá
gjallöld til gullaldar.
Reykjavíkurbréf 06.06.14