Morgunblaðið - 04.09.2014, Blaðsíða 28

Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 2014
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Í gær, miðvikudag, var í Tjarnarsal
Ráðhúss Reykjavíkur opnuð sýn-
ingin Manstu. Þetta er samstarfs-
verkefni Borgarskjalasafns Reykja-
víkur og Guðrúnar Sigríðar
Haraldsdóttir hönnuðar og mynd-
listamanns og sett upp í tilefni af 60
ára afmæli safnsins. Á sýningunni,
sem stendur til 21. september, er
varpað upp svipmyndum af þeim
ríka safnkosti sem Borgarskjalasafn
varðveitir og sérstaklega eru í
brennidepli skjöl og prentað efni frá
síðustu sex áratugum sem safnið
hefur starfað.
„Mér finnst sennilegt að sýn-
ingin muni vekja minningar hjá
mörgum borgarbúum. Það má líka
segja að safnið varðveiti skjöl sem
tengjast lífi flestra Reykvíkinga á
einn eða annan hátt," segir Svanhild-
ur Bogadóttir borgarskjalavörður.
Hluti af sýningunni í Tjarnar-
salnum er innsetning Guðrúnar Sig-
ríðar sem nefnist Bönd. Hún er
byggð á efni safnsins ásamt nýju
efni sem hún hefur safnað sér-
staklega fyrir verkið. Innsetningin
er unnin með blandaðri tækni með
efni og aðferð sem Guðrún Sigríður
hefur þróað þar sem hún leitar að
því sem sameinar samfélag og sál.
Það er nokkuð sem Svanhildur segir
skírskota til starfsemi Borgarskjal-
arsafns sem byggist á söfnun, varð-
veislu og framsetningu efnis.
Eitt af elstu og helstu
Borgarskjalasafn var stofnað 7.
október árið 1954 og er eitt af elstu
og helstu héraðsskjalasöfnum lands-
ins. Það er stærsta skjalasafn lands-
ins fyrir utan Þjóðskjalasafn Íslands
með hátt í 10 þúsund hillumetra af
skjölum.
„Safnið tekur einnig við skjöl-
um frá fólki, félagasamtökum og fyr-
irtækjum í Reykjavík. Slík skjöl gefa
fjölbreyttari mynd af mannlífi í
Reykjavík,“ segir Svanhildur.
Sýningin vekur minningar
Morgunblaðið/Golli
Sýning Guðrún Sigríður Haralds-
dóttir t.v. og Svanhildur Bogadóttir.
 Borgarskjalasafn
60 ára  Gögn í 10
þúsund hillumetrum
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Það var aldrei búið að hnitsetja
þennan stein og þeim fer fækkandi
sem þekkja til. Við vildum gera
þetta áður en við hrykkjum upp af,“
segir Guðni Lýðsson íbúi í Reyk-
holtshverfinu í Bláskógabyggð.
Hann fór ásamt tveimur öðrum eldri
mönnum úr Biskupstungum upp á
Tunguheiði til að hnitsetja Vegatorf-
ustein sem þar er að finna.
Vegatorfusteinn er gamall landa-
merkjasteinn á milli jarðarinnar
Upphóla sem komin er undir afrétt
Tungnamanna og Tunguheiðar sem
er í eigu Bræðratungukirkju.
Mikil jarðvegseyðing
Vegatorfusteinninn er uppi á
bjargi sem nær manni í mittishæð.
Þarna var gróið land og náði gróður-
inn yfir bjargið. Talað er um að
Vegatorfusteinninn hafi verið fluttur
að og settur ofan á bjargið til að
merkin hyrfu ekki í jarðveg og gróð-
ur.
Nú er þarna öðruvísi umhorfs.
Vegatorfan hefur blásið upp á tveim-
ur öldum og grjótið stendur bert á
melöldu. Guðni segir að þarna í ná-
grenninu séu allt að tveggja til
þriggja metra háar torfur sem sýni
hvað jarðvegurinn hafi verið þykkur.
Landgræðslan og Landgræðslu-
félags Biskupstungna eru nú að
græða svæðið upp. Landið er stórt
og uppgræðslan tekur langan tíma.
Ekki lengur í alfaraleið
Vegatorfusteinninn er við hina
fornu þjóðleið, um þrjá kílómetra
sunnan við Sandá. Vegfarendur,
ekki síst fjallmenn, notuðu hann sem
aflraunastein. Guðni segir að hann
sé ekki lengur í alfaraleið og menn
því lítið að reyna sig við hann.
Hægt er að aka á jeppa að Vega-
torfusteininum eftir vegarslóða af
Kjalvegi. Liggur slóðinn suður með
stórgrýttum jökulruðningi sem
myndar langan hrygg þvert á heið-
ina. Í framhaldi hans gnæfir Vega-
torfusteinshóll þar sem stórgrýtið
nær hámarki.
Ljósmynd/Garðar Þorfinnsson
Vegatorfusteinn Vegatorfa hefur blásið upp og eftir situr grjótið. Guðni Lýðsson styður hendi við aflraunasteininn
sem hraustir menn reyndu sig við fyrr á árum. Einstaka maður náði honum upp á brjóstið.
Grjótið stendur eftir
þar sem Vegatorfa var
 Gamlir bændur hnitsettu Vegatorfustein á Tunguheiði
Vegatorfusteinninn er draug-
þungur, að sögn Guðna Lýðs-
sonar, og aðeins hraustustu
menn náðu honum upp á brjóst.
Í frásögn Gísla Sigurðssonar
blaðamanns í Árbók Ferðafélags
Íslands 1989 er vitnað til orða
gamals bónda sem minntist
þess fyrir margt löngu að Tóm-
as í Brattholti hafi átt léttast
með steininn, þegar báðir voru
ungir, og tekið hann upp á
brjóst.
Enginn hafi þó náð að varpa
Vegatorfusteininum aftur af
öxlinni nema Narfi á Brú, afi
Hannesar Þorsteinssonar þjóð-
skjalavarðar og alþingismanns.
Yfir öxlina á
einum manni
DRAUGÞUNGUR STEINN
Æfumlesturinn
www.forlagid.is – alvöru bókabúð á netinu
MetsölulistiEymundssonBarnabækur
2
7.
0
8
.1
4
–
0
2
.0
9
.1
4
1.