Stígandi - 01.04.1944, Blaðsíða 13

STÍGANDI
KONA VIGA-GLUMS
91
fólgið djúpt í jörðu. Sumum mönnum fylgir sífelld birta, öðrum
ævinlegir skuggar. Og þessi gagnstæðu einkenni gera þá minnis-
stæða, með sínum hætti hvern.
Lítum til fortíðarinnar, til þeirra kvenna, sem gættu arinelds-
ins á gullöld íslendinga — glæddu hann eða slógu á hann
fölskva, allt eftir persónugerð og lífsstefnu.
Auður, Ásdís, Bergþóra, Helga — og Guðrún, Þorgerður,
Hallgerður. Höfum við ekki oft séð þessi nöfn líða fram eitt eft-
ir annað á letruðu blaði, eða numið þau með eyra okkar? Jú,
vissulega eru þau öll gamalkunnug. En Halldóra, Halldóra Cunn-
steinsdóttÍT? Hvar er hennar getið? Hvað hefir hún unnið sér til
frægðar? Hve oft ætli mönnum hafi til hugar komið að skipa
henni mitt á meðal fyrrnefndra kvenna og þá heldur í öndvegið,
ef því væri að skipta?
Hversu margir ætli þeir séu yfirleitt, sem eru þess minnugir,
að þessi kona var uppi á íslandi, hvað þá, að hún átti bústað á
einu glæsilegasta óðali í Eyjafirði, var gift einum hinum stór-
brotnasta norðlenzkra höfðingja og mælti þau orð, sem myndu
hverri konu til fölskvalausrar sæmdar?
Einu sinni var gagnfræðaskólanemi spurður að því, hvaða ís-
lenzk fornkona hefði veitt bónda sínum eftirför, er hann lagði
til atlögu við andstæðinga sina — til þess að liðsinna þeim
mönnum, er særðust í bardaganum, úr hvorum flokknum sem
þeir voru.
Nemandinn svaraði: „Það var kona Víga-Glúms.“
„Hvað hét hún?“ var spurt. Nemandanum vafðist tunga um
tönn; en svo kom svarið á þessa leið: „Ég veit það ekki. Ég
held, að það standi ekki í sögunni.“
Og nemandinn hafði rétt fyrir sér, því að hann miðaði við
kennslubókina, sem hann átti sína söguþekkingu að þakka, en
ekki persónusögu Viga-Glúms. Hún hefir sennilega verið honum
ókunn. En einhvern tíma hefir honum eflaust verið sagt frá
þeirri athöfn Halldóru Gunnsteinsdóttur, sem Glúmssaga getur
um, og leiftri frá þeirri minningu hefir brugðið fyrir í vitund
hans við áhrif spurningarinnar.
Sumum kann að finnast það fjarstætt að leggja þekking eins
unglings sem mælikvarða á þekking almennings á þessu efni.
En þessi nemandi var alls ekki á lágu þekkingarstigi, að því er
þetta snerti. Þvert á móti var hann þar talsvert betur að sér en
fjöldinn. Ætli mikill hluti skólagenginna unglinga nú mundi