Fréttablaðið - 14.12.2013, Síða 22

14. desember 2013 LAUGARDAGUR| SKOÐUN |
PIPA
PP
PPAP
R
\\
TBW
A

TBW
A

TBW
A

TBW
A

SÍA
SÍA

SÍA
SÍA
132
74
3
132
7
32
74
3
Stundum heyrist í fjölmiðlum
að ýmis fyrirtæki og einstak-
lingar séu sótt til saka fyrir
undanskot frá sköttum. Við
skattalagabrotum eru þung
viðurlög í formi hárra sekta
og jafnvel fangelsisvistar.
Þessi lög gilda líka um opin-
bera aðila eins og Reykjavík-
urborg og önnur sveitarfélög.
Allir eru jafnir fyrir lögunum
eða er ekki svo?
Fyrir um það bil sex árum
hóf Gámaþjónustan að bjóða
íbúum Reykjavíkur upp á Endur-
vinnslutunnuna en í hana má setja
sjö flokka endurvinnsluefna. Tunn-
an er síðan losuð á fjögurra vikna
fresti. Fyrir það greiða notendur
fast gjald auk virðisaukaskatts.
Nokkrum misserum síðar hóf
Reykjavíkurborg að bjóða upp á
bláa tunnu fyrir pappír og fleira
og innheimti fyrir þjónustuna með
hækkuðum fasteignagjöldum og var
enginn virðisaukaskattur lagður á.
Gámaþjónustan benti yfirvöldum
samkeppnismála á þetta en ekkert
var aðhafst á þeim tíma.
Fyrir tæpum tveimur árum vakti
Gámaþjónustan aftur máls á þessu,
nú í bréfi til Ríkisskattstjóra. Í svari
Ríkisskattstjóra frá í október sl.
segir m.a.: „… fellur söfnun sveitar-
félaga á efni til endurvinnslu undir
skattskyldusvið laga nr. 50/1988,
þegar sveitarfélög inna
þjónustuna sjálf af hendi
og teljast vera í sam-
keppni við atvinnufyrir-
tæki. Af því tilefni rit-
aði ríkisskattstjóri bréf
dags. 27. september
2013, þar sem Reykja-
víkurborg er greint frá
framangreindri niður-
stöðu ríkis skattstjóra
varðandi virðisauka-
skattskyldu umræddrar
starfsemi.“
Viðbrögð borgarinnar
Hver skyldu viðbrögð Reykjavík-
urborgar vera við þessu bréfi Rík-
isskattstjóra? Þau koma líklega
best fram í nýlegri fjárhagsáætl-
un Reykjavíkur hvað varðar sorp-
hirðugjöld. Í fyrra hækkaði almennt
sorphirðugjald Reykjavíkurborgar
um 14% en þjónustugjald fyrir blát-
unnu lækkaði um 12%. Nú á almennt
sorphirðugjald að hækka um næst-
um því 10% samkvæmt fjárhags-
áætlun enda engin samkeppni þar
á ferðinni en gjald fyrir blátunnu
á enn að lækka um 2%. Ekki benda
þessi viðbrögð til þess að hefja eigi
innheimtu á virðisaukaskatti af
þessari þjónustu í bráð þrátt fyrir
bréf Ríkisskattstjóra nema þetta
sé bara „taxfree tilboð Reykjavík-
urborgar“. Skilaboð Reykjavíkur-
borgar eru skýr: Áfram skal haldið
að útrýma öllum samkeppnisaðilum
og frumkvöðlum þessarar þjónustu
af markaði.
Gámaþjónustan hefur um skeið
sótt um starfsleyfi til Reykjavíkur-
borgar til að auka þjónustu við heim-
ili í Reykjavík. Þar er um að ræða
sérstaka söfnun á lífrænum eldhús-
úrgangi til jarðgerðar. Umsóknum
hefur ítrekað verið hafnað og ýmsu
borið við og er sumt af því tæplega
svara vert eða hafandi eftir svo fjar-
stæðukennt er það. Reykjavíkur-
borg er samkeppnisaðili Gámaþjón-
ustunnar á sumum sviðum þjónustu
við borgarbúa eins og að framan
greinir. Er ekki svolítið einkennilegt
að fyrirtækið þurfi að sæta því að
sækja um starfsleyfi til samkeppn-
isaðila síns? Í Rómaveldi var ein-
hvern tíma spurt: „Hver á að gæta
varðanna?“ (Quis custodiet ipsos
custodes?). Spurningin á svo sann-
arlega enn við. Er eðlilegt að sömu
embættismenn gefi út starfsleyfi til
fyrirtækja en séu um leið starfsmenn
aðila sem keppa á sama markaði?
➜ Er eðlilegt að sömu emb-
ættismenn gefi út starfsleyfi
til fyrirtækja en séu um leið
starfsmenn aðila sem keppa
á sama markaði?
Eru undanskot stundum liðin?
SKATTUR
Elías Ólafsson
stjórnarmaður í
Gámaþjónustunni hf.
Ágæti launamaður.
Mig langar að gera stuttlega
grein fyrir stöðunni í kjara-
viðræðunum. Samninganefnd
Alþýðusambands Íslands hafði
um nokkra vikna skeið unnið
ásamt Samtökum atvinnulífs-
ins að ramma fyrir svokallað-
an aðfarasamning til 8-12 mán-
aða sem lagt gæti grunninn að
kjarasamningi til lengri tíma.
Þegar kom að því að ræða
launalið þessa skammtímasamn-
ings þar sem stefnt yrði að auknum
kaupmætti launa á grundvelli stöð-
ugleika og sérstakri hækkun lægstu
launa þá skelltu SA menn í lás. Þetta
vildum við gera með því að hækka
lægstu laun um ákveðna krónutölu
en að síðan tækju önnur laun pró-
sentuhækkunum. Til-
gangur okkar með þess-
ari leið var að lægstu
launin hækkuðu hlut-
fallslega mest. Yfir því
sáu SA ofsjónum fyrir
utan að hafna almenn-
um launabreytingum
sem samninganefnd ASÍ
var tilbúin að ræða og
voru innan þeirra marka
sem Seðlabankinn hefur
nefnt sem þolmörk með tilliti til
verðbólgu. Þessa afstöðu er ekki
hægt að skilja öðruvísi en svo að
Samtök atvinnulífsins vilji eingöngu
semja um almenna kjaraskerðingu
og leggja mjög lítið af mörkum til
þeirra sem lægst hafa launin.
Það væri forvitnilegt að setja
þann mun sem er á tilboði SA og
hugmyndum ASÍ um hækkun launa
í samhengi við laun forstjóra þeirra
fyrirtækja, sem skráð eru á verð-
bréfamarkaði eða eru á leið í skrán-
ingu, þar sem hver og einn þeirra
fær sem nemur margföldum árs-
launum tekjulægsta fólksins. Þetta
er ekki bara óeðlilegt, þetta er
óásættanlegt. Við viljum ekki svona
samfélag aukinnar misskiptingar á
Íslandi. Undir það mun verkalýðs-
hreyfingin aldrei skrifa.
SA vill semja um kjaraskerðingu
KJARAMÁL
Gylfi Arnbjörnsson
forseti ASÍ
➜ Tilgangur okkar með
þessari leið var að lægstu
launin hækkuðu hlutfalls-
lega mest. Yfi r því sáu SA
ofsjónum.
Sérfræðihópur stjórnvalda
kynnti nýverið tillögur um
aðgerðir í skuldamálum
heimilanna. Er þar um að
ræða tvíþætt úrræði sem
annars vegar lýtur að nið-
urfærslu verðtryggðra hús-
næðislána og hins vegar
fyrirheit um skattfrjálsa
ráðstöfun viðbótarsparn-
aðar (líka nefnt viðbótar-
lífeyrissparnaður eða sér-
eignarsparnaður) inn á
þessi sömu lán. Viðbótar-
sparnaðurinn hefur fram
til þessa verið afar hag-
kvæmt sparnaðarform
meðal annars vegna fram-
lags vinnuveitanda á móti iðgjaldi
launþega og skattfrjálsrar uppsöfn-
unar sparnaðarins fram að töku líf-
eyris. Sá möguleiki að greiða megi
óskattlagðan viðbótarsparnað inn á
húsnæðislán gerir þennan sparnað
jafnvel enn fýsilegri en áður.
Í skýrslu áðurnefnds sérfræði-
hóps kemur fram að mögulegt sé að
yfirfæra hugmyndina um ráðstöf-
un viðbótarsparnaðar yfir á þann
hóp sem ekki á sitt eigið húsnæði,
t.d. með stofnun húsnæðissparnað-
arreikninga. Þannig væri óskatt-
lögðum viðbótarsparnaði safnað
með sambærilegum hætti inn á
reikning sem síðan yrði nýttur til
greiðslu útborgunar í íbúðarhús-
næði. Hér virðast vera uppi ráða-
gerðir um að nýta þá umgjörð sem
búin hefur verið um viðbótarsparn-
að til að auðvelda sparnað fyrir
fyrstu kaup á íbúðarhúsnæði. Slík
aðstoð, á tímum þar sem ráðstöfun-
arfé er af skornum skammti, getur
lagt grunninn að nauðsyn-
legri eignamyndun þeirra
sem eru að koma undir sig
fótunum í samfélaginu og
slíkt skiptir ekki minna
máli en lífeyrissparnaður.
Oftast er ævisparnaðurinn
einmitt bundinn í þessu
tvennu, þ.e. lífeyrissparn-
aði og eigin húsnæði.
Viðbótarsparnaðurinn
hefur reynst vel
Viðbótarsparnaður byggir
á iðgjaldi launþega og 2%
mótframlagi launagreið-
anda sem mynda inneign
rétthafa. Iðgjaldið rennur
óskattlagt inn á sjóð eða reikning
rétthafans. Viðbótarsparnaðurinn
er skattlagður eins og tekjur við
úttekt en ólíkt hefðbundnum sparn-
aði er ekki greiddur fjármagns-
tekjuskattur af viðbótarsparnaði.
Samkvæmt lífeyrissjóðalögunum
er heimilt að hefja úttekt inneignar
við 60 ára aldur. Inneignin er ekki
aðfararhæf og erfist að fullu við
andlát rétthafa. Heimilt er að segja
upp samningi um viðbótarsparn-
að með tveggja mánaða fyrirvara,
uppsögn veitir hins vegar ekki rétt
til útborgunar inneignar, en heim-
ilt er að flytja hana á milli vörslu-
aðila. Uppsögn rýrir í engu upp-
safnaðan sparnað þegar um er að
ræða hefðbundinn viðbótarsparn-
að. Annað form viðbótarsparnaðar
eru erlendar lífeyristryggingar en
um þær gilda að ýmsu leyti aðrar
reglur, m.a. eru takmarkaðir mögu-
leikar á flutningi inneignar milli
vörsluaðila.
Frá því að viðbótarsparnaðurinn
var tekinn upp fyrir um 15 árum
hefur hann reynst launþegum afar
dýrmætur. Um síðustu áramót voru
samanlagðar eignir almennings í
viðbótarsparnaði um 380 milljarðar
króna. Eftir efnahagshrunið 2008
var opnað fyrir takmarkaðar og
tímabundnar útgreiðslur. Fjölmarg-
ir hafa nýtt heimildina og nemur
samanlögð fjárhæð útgreiðslunnar
yfir 80 milljörðum króna.
Tillögur stjórnvalda um tíma-
bundna skattfrjálsa ráðstöfun við-
bótarsparnaðar til niðurgreiðslu
íbúðarlána fela í sér mikilvægt
tækifæri fyrir þá sem geta nýtt sér
kosti hans. Mótframlag launagreið-
anda og skattleysi greiðslna inn á
húsnæðislán gera viðbótarsparn-
aðinn að hagstæðum kosti fyrir þá
sem vilja hámarka tekjur sínar og
byggja upp eigið fé á sama tíma.
Aðstæður manna eru hins vegar
ólíkar og í einhverjum tilvikum
mun umrætt úrræði ekki gagnast.
Því er mikilvægt að hver og einn
kynni sér reglur viðbótarsparnað-
ar og úrræði skuldaleiðréttingar
þegar þau hafa verið útfærð. Hvað
sem tillögum stjórnvalda líður þá
verður viðbótarsparnaðurinn áfram
mjög hagstætt sparnaðarform sem
ætti að nýtast öllum launþegum.
Ráðstöfun viðbótarsparnaðar
EFNAHAGSMÁL
Ólafur Páll
Gunnarsson
verkefnastjóri líf-
eyrissparnaðar hjá
Landsbankanum og
framkvæmdastjóri
Íslenska lífeyris-
sjóðsins
➜ Hvað sem tillögum
stjórnvalda líður þá verður
viðbótarsparnaðurinn
áfram mjög hagstætt sparn-
aðarform sem ætti að nýtast
öllum launþegum.