Fréttablaðið - 12.04.2014, Qupperneq 91

Margt smátt ... – 7
Hver voru verkefni Hjálparstarfsins árið 199O?
„Við vorum þrjú til að byrja með á skrifstofunni hér en
verkefnin erlendis voru á Indlandi og í Eþíópíu. Við
hófum svo líka verkefni í Mósambík og Keníu fljótlega
eftir að ég kom til starfa. Til að byrja með fólst starfið
mikið til í að byggja upp traust á stofnuninni á nýjan
leik og afla fjár til verkefnanna. Starfið innanlands
hafði verið smátt í sniðum og fólst aðallega í
neyðaraðstoð vegna óvæntra fjárútgjalda sem fólk réð
ekki við. Upp úr 199O fórum við að veita aðstoð í
frekara mæli vegna fátæktar hér á Íslandi.“
„Við gerðum okkur strax grein fyrir því að við sem lítil
stofnun þyrftum að sérhæfa okkur í verkefnum okkar
erlendis. Við höfum því alltaf lagt aðaláherslu á að
tryggja aðgengi að hreinu vatni og fræða um mikilvægi
hreinlætis. Bæði vegna þess að þörfin var og er enn
mikil en líka vegna þess að við hér á Íslandi höfum svo
mikið af því. Íslendingar hafa enda tekið vel í þessa
nálgun okkar og veitt okkur mikinn stuðning.“
„Við höfum svo lagt mikla áherslu á að haga öllu starfi
þannig að í því felist hjálp til sjálfshjálpar, að gera fólk
ekki háð aðstoð heldur að það taki virkan þátt í
verkefnunum. Við höfum viljað vinna með fólki en ekki
fyrir það. Þess vegna höfum við ekki sent starfsfólk út
til starfa nema til neyðaraðstoðar. Það er mun
skynsamlegra að fólkið vinni vinnuna sjálft, það er
ódýrara og þótt það taki lengri tíma þá verður til
þekking sem verður eftir.“
Hver stýrir þá starfinu á vettvangi?
„Við höfum annað hvort starfað með kirkjutengdum
stofnunum á staðnum eða mannúðar- og mann réttinda-
samtökum. Við störfum líka mikið með ACT alþjóða-
samtökum kirkjutengdra stofnana og lútherska heims-
sambandinu. Þar er mikil áhersla lögð á fagmennsku og
gegnsæi. Með því að styrkja starf þessara alþjóða-
sambanda komum við líka að neyðaraðstoð víða í
heiminum. Systurstofnanir Hjálparstarfsins framkvæma
þá verkin með okkar fjárhagslegu aðstoð.“
Hvernig þróaðist starfið hér heima?
„Samkvæmt skipulagsskrá Hjálparstarfsins höfum við
líka hlutverk hér innanlands. Fljótlega upp úr 199O
ákváðum við að ráða félagsráðgjafa með þekkingu og
reynslu til að tryggja faglegt og markvisst starf.
Grunnhugsunin í starfinu er alltaf sú sama: að hjálpa
fólki til sjálfshjálpar. Við lítum á okkur sem aðila sem
brúar bilið tímabundið á meðan kerfið og við sem
samfélag lögum okkur að breyttum aðstæðum en við
viljum alls ekki ganga inn í skyldur hins opinbera.
Starfið innanlands hefur aukist mikið undanfarin ár og
nú er svo komið að um 5O% alls fjármagns sem við
höfum fer í starfið hér heima.“
Hvað finnst þér standa upp úr sem árangur í starfinu?
„Það er erfitt að dæma eigin verk en mér finnst
afskaplega gaman að hafa átt þátt í að efla þessa
stofnun til góðra verka og vinna traust almennings en
það hefur gert okkur kleift að starfa með og fyrir
skjólstæðinga okkar hér heima og erlendis. Það er
ekkert sjálfgefið að hjálparstarf gangi vel en við höfum
verið heppin með samstarfsaðila og verkefnin hafa
skilað árangri. Mér finnst það vera forréttindi að sjá
að þau hafi leitt til heilla fyrir skjólstæðinga okkar.
Mikið og gott samstarf við stjórnvöld er annað atriði
sem mér finnst þakkarvert. Þegar ég kom til starfa var
ekkert samstarf í gangi en nú er samstarfið mjög gott
og starfsfólk í utanríkisráðuneytinu býr yfir mikilli
faglegri þekkingu. Faglegt samstarf milli hjálpar-
samtaka er líka mikið og gott. Allt starf er í raun orðið
faglegra og samvinna miklu meiri milli allra sem koma
að hjálparstarfi og það er öllum til heilla. Stjórnvöld
hafa fjármagnið og þekkingu á hærri stjórnstigum en
frjálsu félagasamtökin búa yfir þekkingu á grasrótinni
sem er mjög mikilvægt. Grasrótarsamtök eru mjög
mikilvægir samstarfsaðilar fyrir stjórnvöld þegar
samvirkni verður á milli þeirra. Þannig að ætli ég geti
ekki dregið þetta saman með því að segja að það sem
standi upp úr sé að við höfum færst frá samkeppni til
faglegs samstarfs í hjálparstarfi bæði á Íslandi og á
alþjóðavísu reyndar líka.“
Þannig að þú ert bjartsýnn á framtíðina?
„Já þrátt fyrir niðurskurð á opinberum framlögum til
þróunarsamvinnu vil ég leyfa mér að vera bjartsýnn.
Fagleg þekking og reynsla er orðin það mikil að ég trúi
því að við hér í þessu ríka landi munum efla okkar
þróunarsamstarf enn frekar á komandi árum. Fjár-
skortur er reyndar alltaf stærsta hindrunin og þótt
fagleg samvinna sé mikil á milli hjálparsamtaka erum
við þó í mikilli samkeppni um fjármagn. Aðal atriðið er
að nýta reynslu okkar og þekkingu þannig að við
framkvæmum verkefnin á skilvirkan hátt. Það er líka
mjög mikilvægt fyrir okkur að ræða við almenning því
þegar fólk er meðvitað um ástandið og verkefnin vill
það eiga þátt í þeim og styðja starfið. Það eru svo mikil
forréttindi að vera í þeirri stöðu að geta gefið og lagt
góðu málefni lið. Það er okkar verkefni að fræða og
upplýsa fólk um hversu vel hefur tekist til í starfinu.
Við erum lítil og við leysum ekki öll vandamál en það
geta allir hjálpað einhverjum. Okkar markmið er að
hjálpa fólki til sjálfshjálpar og verða að lokum óþörf.“

Hjálparstarf kirkjunnar hefur í yfir tvo áratugi stutt
fátæk börn á Indlandi til skólagöngu. Íslenskir fóstur-
foreldrar hafa tekið stóran þátt í menntun barnanna með
fjárstuðningi. Jónas Þórir veitir hér nemanda viður-
kenningu fyrir framúrskarandi námsárangur árið 2O11.
Jónas Þórir skoðar vatnsþró sem grafin var í
Jijigahéraði í Eþíópíu árið 2O1O.
Jónas Þórir með eiginkonu sinni Ingibjörgu Ingvarsdóttur og börnum þeirra við lok starfsferils í janúar 2O14.
Á myndinni eru frá vinstri: Hulda Björg, Hrönn, Jónas Þórir, Jónas Ingi, Ingibjörg, Hanna Rut, Halla og Þóra Björk.