Læknablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 16

FRÆÐIGREINAR / LYFLÆKNINGAR
Tafla 1. Kynja- og aldursskipting rannsóknarhópsins í heild og afturskyggnan og framskyggnan hluta rannsóknarinnar. eftir skiptingu í
Afturskyggn Framskyggn í heild
Karlar
- fjöldi 37 62 99
- meðalaldur ± SD 69,6±10,0 72,2±15,7 71,2±13,8
- seiling (ár) 46-89 26-95 26-95
Konur
- fjöldi 21 47 68
- meöalaldur ± SD 78,9±13,4 76,5±11,2 77,2±11,9
- seiling (ár) 41-100 43-94 41-100
Bæði kynin
- fjöldi 58 109 167
- meðalaldur ± SD 72,9±12,1 74,1±14,0 73,7±13,4
- seiling (ár) 41-100 26-95 26-100
SD=staöalfrávik.
leiðir til aukinnar dánartíðni og eykur hættu á
segareki til heila og hjartabilun (2,4-5). Algengast er
að gáttatif komi í kjölfar sjúkdóms í hjartanu sjálfu
eða sjúkdóma í öðrum líffærakerfum eins og
skjaldkirtli og lungum (5,6). Gáttatif sést stundum
hjá heilbrigðum einstaklingum í tenglsum við
áfengisneyslu (7). Talið er að tæplega þriðjungur
sjúklinga með ofstarfsemi á skjaldkirtli fái gáttatif (8-
10). Rannsóknir gefa hins vegar misvísandi
niðurstöður um algengi ofstarfsemi í skjaldkirlli hjá
sjúklingum rneð gáttatif eða frá fjórum
hundraðshlutum til fjórðungs tilfella (8,9). Á síðustu
árum hafa einnig komið fram rannsóknir sem benda
til þess að lítill ávinningur sé af mælingum á
skjaldkirtilshormónum hjá sjúklingum með nýgreint
gáttatif, hafi þeir ekki samtímis einkenni um
skjaldkirtilssjúkdóm (11).
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
algengi ofstarfsemi á skjaldkirtli hjá sjúklingum
sem hafa gáttatif og leggjast inn á lyflækninga-
deild. Einnig að athuga algengi ákveðinna grunn-
sjúkdóma sem tengdir hafa verið gáttatifi hjá sama
hópi sjúklinga.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin náði til sjúklinga sem lögðust inn á
lyflækningadeild Sjúkrahúss Akraness og fengu
útskriftargreininguna gáttatif (ICD 9 427.3, ICD 10
148) á árunum 1993-1997. Gáttatif var greint þegar p-
bylgjur voru ekki til staðar í hjartarafriti sjúklinga og
sleglasvörun var óregluleg. Skráð var hvort um
viðvarandi gáttatif eða gáttatif í köstum var að ræða.
Taldist gáttatif viðvarandi ef það var til staðar í fyrri
legum, án vitneskju um að sjúklingur hafi farið í
réttan takt á milli lega, annars var það flokkað í
köstum líkt og nýgreint gáttatif. Snið
rannsóknarinnar var tvíþætt. Annars vegar
afturskyggnt (1993-1994) og hins vegar framskyggnt
frá upphafi aprflmánaðar 1995 til loka desember-
mánaðar 1997. Hver sjúklingur var einungis talinn
einu sinni á rannsóknartímabilinu, þó hann legðist
oftar inn á lyflækningadeildina. Var jafnan stuðst við
fyrstu innlögn hvers sjúklings, nema upplýsingar í
þeirri legu teldust ófullnægjandi og seinni lega
innihélt þær upplýsingar sem leitað var eftir. í
afturskyggna hluta rannsóknarinnar var farið yfir
sjúkraskrár þeirra sjúklinga sem fengið höfðu
útskriftargreininguna gáttatif og upplýsinga um
skjaldkirtilspróf aflað. í framskyggna hluta rann-
sóknarinnar var mælt skjaldstýrihormón (thyroid
stimulating hormone, TSH), týroxín (T4) og
þríjoðótýrónín (T3) í sermi sjúklinga við innlögn.
Upplýsingar um skjaldkirtilspróf voru taldar
fullnægjandi ef niðurstöður úr mælingum á skjald-
stýrihormóni lágu fyrir í afturskyggna hluta rann-
sóknarinnar og ef skjaldstýrihormón og T4 og/eða T3
var mælt í framskyggna hluta rannsóknarinnar. Við
mat á niðurstöðum skjaldkirtilsprófa var stuðst við
viðmiðunarmörk rannsóknarstofu Sjúkrahúss Akra-
ness. Var ofstarfsemi á skjaldkirtli skilgreind sem
lækkun á skjaldstýrihormóni ásamt hækkun á T4
og/eða T3. Vanstarfsemi á skjaldkirtli var talin vera
til staðar ef skjaldstýrihormón var hækkað og T4
lækkað. I rannsókninni var leitað eftir háþrýstingi og
hjartasjúkdómum sem hafa þekkt tengsl við gáttatif
svo og öðrum mögulegum orsakaþáttum svo sem
langvinnum lungnasjúkdómi, áfengisneyslu og
sykursýki. Við öflun upplýsinga um grunnsjúkdóma
var ekki einungis farið eftir útskriftargreiningum
heldur öll fyrirliggjandi sjúkragögn lesin yfir af
höfundum með það að ntarkmiði að finna fyrri
greiningar og meta hvort ógreindur grunnsjúkdómur
væri til staðar. Leitað var eftir upplýsingum um fyrri
skjaldkirtilssjúkdóma og hvort viðkomandi væri á
skjaldkirtilslyfjum eða tæki amíódarón
(Cordarone®).
Rannsóknin var samþykkt af læknaráði Sjúkra-
húss Akraness.
Við tölfræðilega útreikninga var beitt kí-
kvaðratsprófi, nema við útreikning á mismun
meðaltala þar sem beitt var t-prófi (Student’s t-
test), og tölfræðileg marktækni miðuð við p-gildi
<0,05. Gefin eru upp meðaltöl, staðalfrávik og
seiling (range), þar sem við á. Við tölfræðilega
útreikninga var notast við töflureikninn
Microsoft® Excel 2000.
Niðurstöður
Sjúklingahópurinn: Á þeim fimm árum sem
rannsóknin náði til fengu 167 einstaklingar af þeim
sem lögðust inn á lyflækningadeild Sjúkrahúss Akra-
ness greininguna gáttatif. Á hverju ári rannsóknar-
innar kom svipaður fjöldi sjúkiinga inn í rannsóknar-
hópinn eða að meðaltali 33±4,9 (29-40). í aftur-
skyggna hlutanum voru 58 einstaklingar og 109 í
þeim framskyggna.
Samsetning rannsóknarhópsins með tilliti til
aldurs og kyns var sambærilegur milli aftur- og
744 Læknablaðið 2000/86