Læknablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 77

UMRÆÐA & FRÉTTIR / SJÚKLINGATRYGGING
Réttarbót fyrir sjúklinga
Lítil breyting fyrir lækna
Rætt við
Vilborgu Þ.
Hauksdóttur
í SÍÐASTA TÖLUBLAÐI LÆKNABLAÐSINS hófst
umfjöllun um ný lög um sjúklingatryggingu. í
framhaldi umfjöllunarinnar er í þessu blaði meðal
annars rætt við Vilborgu P. Hauksdóttur lögfræðing í
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytinu, en hún
kom að undirbúningi frumvarpsins sem varð að
lögum nr. 111/2000 um sjúklingatryggingu. Vilborg
var fyrst spurð um aðdraganda þess að lög um
sjúklingatryggingu voru sett:
„Arið 1989 voru samþykkt á Alþingi lög (nr.
74/1989) sem nefnd hafa verið Karvelslög, eftir
Karvel Pálmasyni þingmanni og verkalýðsforingja.
Lögin veittu sjúklingum sem voru til meðferðar á
sjúkrastofnunum rétt til bóta ef heilsutjón eða örorka
varð vegna læknisaðgerða eða mistaka starfsfólks
sem starfaði á þessum stofnunum. Karvel beitti sér
fyrir setningu laganna eftir að hafa sjálfur orðið fyrir
heilsutjóni eftir skurðaðgerð. Ekki var um sérlög að
ræða heldur voru ákvæði sett í slysatryggingakafla
almannatryggingalaganna og voru ákvæðin hugsuð
sem bráðabirgðaúrræði þar sem síðar átti að setja
sérstök sjúklingatryggingalög. Arnljótur Björnsson
hæstaréttardómari, þáverandi prófessor við lagadeild
Háskóla íslands, var fenginn til að semja
lagafrumvarp sem sniðið var eftir dönsku frumvarpi
til laga um sjúklingatryggingu. Þetta frumvarp var
lagt fram á Alþingi 1990-1991 en náði ekki fram að
ganga. Danir samþykktu sín lög hins vegar árið 1992
og voru þar með þriðja Norðurlandaþjóðin sem setti
sérlög um sjúklingatryggingu. Island er fjórða
Norðurlandaþjóðin sem setur sérlög en Norðmenn
hafa haft reglur um sjúklingatryggingu sem byggja á
samkomulagi. Þannig voru það Svíar sem riðu á
vaðið með löggjöf árið 1975, síðan Finnar árið 1987,
Norðmenn settu reglur 1988 og Danir lög árið 1992.
Þetta mál var aftur tekið upp að frumkvæði
núverandi heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra en
hún hafði áhuga á að koma málinu í gegn með
hagsmuni sjúklinga í huga. Ráðherra vissi af fyrra
frumvarpi og setti fljótlega af stað vinnu við að smíða
nýtt frumvarp á grunni þess. Um 20 aðilar fengu
frumvarpið til umsagnar á vinnslustigi, þar á meðal
Læknafélag fslands. Þær umsagnir leiddu til þess að
frumvarpinu var breytt nokkuð. Flestar umsagnirnar
voru reyndar mjög jákvæðar. Meðal nýrra ákvæða
var að Tryggingastofnun ríkisins sæi um sjúklinga-
tryggingu fyrir þá sem bera tjón í eigin áhættu og eru
ekki skyldugir til að kaupa vátryggingu.“
Til hverra ná lögin?
Getur þú skýrt það aðeins nánar? Til hverra ná
lögin um sjúklingatryggingu og hverjir eru
undanskildir?
„Lögin veita sjúklingum rétt til bóta ef þeir verða
fýrir líkamlegu eða geðrænu tjóni hér á landi í
tengslum við rannsókn eða sjúkdómsmeðferð á
sjúkrahúsi, heilsugæslustöð eða annarri heilbrigðis-
stofnun, í sjúkraflutningum eða hjá heilbrigðisstarfs-
manni sem starfar sjálfstætt og hlotið hefur
löggildingu heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra til
starfans. Einnig eiga sjúklingar, sem brýn nauðsyn er
að vista á erlendu sjúkrahúsi eða á annarri
heilbrigðisstofnun erlendis og verða fyrir líkamlegu
eða geðrænu tjóni í tenglsum við rannsókn eða
sjúkdómsmeðferð á viðkomandi stofnun, rétt á
bótum að frádregnum bótum sem þeir kunna að eiga
rétt á í hinu erlenda ríki. Þeir sem gangast undir
læknisfræðilega tilraun sem ekki er liður í sjúkdóms-
greiningu eða meðferð á sjúkdómi eiga sama rétt og
sjúklingar og það sama gildir um þá sem gefa vef,
líffæri, blóð eða annan líkamsvökva. Bótaskyldir
aðilar eru taldir upp í 9. grein laganna. Það eru allir
sem veita heilbrigðisþjónustu, hvort sem er innan
stofnana eða utan. Þeir eru heilsugæslustöðvar,
sjúkrahús, heilbrigðisstofnanir, heilbrigðisstarfsmenn
sem starfa sjálfstætt og hafa hlotið löggildingu
heilbrigðis- og tryggingamálráðherra til starfans,
Tryggingastofnun nkisins vegna svokallaðra
„siglinganefndarmála“ og aðilar sem annast
sjúkraflutninga.
Allir þessir aðilar eru vátryggingarskyldir en með
þeim undantekningum sem taldar eru upp í 11. gr.
laganna. Heilsugæslustöðvar, sjúkrahús og aðrar
stofnanir sem ríkið á í heild eða að hluta geta borið
tjón í eigin áhættu og þurfa ekki að kaupa
vátryggingu. Lækni, sem vinnur ferliverk samkvæmt
samningi við sjúkrahús í eigu ríkisins, er skylt að hafa
í gildi vátryggingu (sjúklingatryggingu) nema kveðið
sé á um ábyrgð sjúkrahúss í samningi starfsmannsins
við sjúkrahúsið. Lögin hafa þar af leiðandi ekki áhrif
á þá samninga um ferliverk sem þegar eru í gildi. Þeir
sem sjá um sjúkraflutninga á vegum ríkisins bera
einnig tjón í eigin áhættu. Þetta er í raun sama
framkvæmd og fram að þessu hefur gilt hjá ríkinu að
tjón eru borin í eigin áhættu og tryggingar ekki
keyptar. Hins vegar er þessum aðilum heimilt að
kaupa tryggingu samkvæmt 10. grein ef þeir kjósa
Læknablaðið 2000/86 799