Læknablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 11

FRÆÐIGREINAR / RITSTJÓRNARGREIN
COX-2 í stað NSAID,
borgar það sig?
Björn
Guðbjörnsson
Höfundur er dósent í
gigtarrannsóknum við
Rannsóknarstofu í
gigtarsjúkdómum, Landspítala
Hringbraut.
í þessu hefti Læknablaðsins birtist yfirlitsgrein um
asperín, forsögu þess og tilurð, ásamt nýjum
meðferðarmöguleikum asperínskyldra lyfja (1). Við
tímamót þar sem nýr lyfjahópur úr þessum
lyfjaflokki kemur á markað, það er að segja COX-2
hemlar, er nauðsynlegt að fram komi ítarlegt yfirlit
um stöðu þekkingar varðandi verkun þessara lyfja.
Samtímis er rétt að skoða nánar heilsuhagfræðilegan
þátt COX-2 hemla.
Bólgueyðandi asperínlík lyf eða salflyf, eins og
greinarhöfundur fyrrnefndrar yfirlitsgreinar kýs að
kalla NSAID-lyfin, eru til á flestum heimilum hér á
landi og ábendingar fyrir notkun salflyfja eru
margþættar. Þar vega verkir af margvíslegum toga
þungt, oft án nánari sjúkdómsgreiningar. Líklegast
má ætla, að frátöldum ýmsum skammvinnum
verkjavanda, að sjúklingar með slitgigt sé stærsti
notkunarhópur salflyfja. Söluandvirði þessa lyfja-
flokks nemur árlega um 270 milljónum króna
hérlendis (2).
I fyrrnefndri yfirlitsgrein er gerð ítarleg grein
fyrir þróun þessa lyfjaflokks síðustu 100 ár og í
seinnihluta greinarinnar eru kynntar nýstárlegar
hugmyndir um verkja- og hitadempunaráhrif
salflyfja. Ennfremur er fjallað um möguleika á
nýjum meðferðaábendingum salflyfja í framtíðinni
og von er gefin um super asperín á komandi öld.
Þegar nýir lyfjaflokkar koma til sögunnar vakna
spurningar um þjóðhagslegan ávinning, bæði
heilsutengdan og fjárhagslegan. Meðferðarrann-
sóknum er hrint úr vör til þess að sanna með-
ferðargildi nýrra lyfja og birtar eru tölur um bætta
líðan og jafnvel lengra líf sjúklinga og svo framvegis.
Hinsvegar er minna talað um kostnaðarávinning
Tafla I. Kostnaður vegna mismunandi lyfjategunda
Lyfjaform Kostnaður í krónum á hvern meöferöarmánuö*
Rófecoxíb
12, mg x 1 4.252
25,0 mg x 1 4.252
Naproxen
500 mg x 2 1.081
500 mg x 2 + misoprostoll 3.937
500 mg x 2 + omeprazo!2 5.898
Arthrotec®
50/0,2 mg x 3 4.236
* Upplýsingar frá Lyfjabúöinni Lyf & heilsa 16/10 2000
1) mísóprostól 200 pg x 2
2) ómeprazól 20 mg x 1
samfélagsins, enda sú aðferðafræði bæði flókin og
erfið.
Ávinningur þjóðfélagsins af nýjum lyfjum er
margvíslegur. Virkari og árangusríkari meðferð
miðað við hefðbundna meðferð á hverjum tíma
getur auk þess sparað önnur, jafnvel dýrari
meðferðarform - ný lyf bjóða oft upp á betri
öryggismörk og því verður fækkun á alvarlegum
aukaverkunum - árangursrík meðferð skilar fólki
bæði oftar og fyrr út á vinnumarkað - ..... og svo
mætti lengi telja. Það er vandi að ráða úr því hvaða
þáttur vegur þyngst frá þjóðhagslegu sjónarmiði, en
h'tum betur á COX-2 hemlana.
Hér á landi hefur rófecoxíb (Vioxx®) nýlega
komið á markað og er skammt að bíða þess að
celecoxíb (Celebra®) verði einnig skráð hérlendis.
Bæði þessi lyf hafa sambærilega verkun á stirðleika
og liðverk gigtarsjúklinga, svo sem sjúklinga með
slitgigt, iktsýki eða hryggikt, ásamt því að þau
dempa ágætlega bráðaverk, til dæmis við tanndrátt -
eða að minnsta kosti eins vel og eldri salflyfin (3,4).
COX-2 lyfin eru fyrst og fremst kynnt á markaði
sem verkja- og bólgueyðandi lyf með hærri
öryggisstuðli en hin ósértæku salflyf, sjá nánar
umfjöllun í fyrrnefndri yfirlitsgrein í þessu hefti
Læknablaðsins. í þessu sambandi hefur umfjöllunin
verið mest í kringum magasárafylgikvilla salí-
lyfjanna. Aðrar frábendingar fyrir notkun salflyfja
ber þó enn að virða er COX-2 hemlar eru notaðir,
svo sem astma af völdum ASA ofnæmis, nýrna-
sjúkdóma eða háþrýsting, jafnfram því að COX-2
hemla á ekki að nota í lok meðgöngu barnshafandi
kvenna.
Er öryggi salflyfja hefur verið metið með tilliti til
meltingarfæra, hefur skapast sú hefð að skoða
sáramyndun í maga með speglunartækni. Rann-
sóknir sýna að COX-2 hemlar valda um 20% minni
yfirborðssáramyndun, metið með speglun (absolute
incidence). Hvert samband þessara yfirborðssára er
við marktækar magablæðingar er ekki fullljóst í dag.
Ef gengið er út frá klínískum magablæðingum
og/eða magarofi hinsvegar, má áætla að alvarlegir
meltingarfærafylgikvillar (ROBs = magarof, maga-
stífla eða magablæðing) geri vart við sig hjá 1,5%
iktsýkisjúklinga fyrir hvert meðferðarár sem þeir eru
meðhöndlaðir með ósértækum salflyfjum (5). Þetta
þýðir að fyrir hverja 10.000 sjúklinga sem með-
höndlaðir eru með salflyfi, fá 150 alvarlega maga-
Læknablaðið 2000/86 739