Læknablaðið - 15.02.2002, Qupperneq 55

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FRÁ LÆKNADÖGUM
Þegar læknírínn breytist í sjúkling
- Fróðlegt og velheppnað
málþing um veikindi, starfslok og
annan vanda sem læknar lenda í
ekki síður en aðrar stéttir
Hver á að græða græðarann þegar hann veik-
ist eða verður af öðrum ástæðum ófær um að gegna
störfum sínum? Hvernig bregðast læknar við þegar
þeir breytast í sjúklinga? Hvernig gengur að sam-
ræma læknisstarfið fjölskyldulífinu og hvenær eiga
læknar að hætta að lækna? Þessum spurningum velti
fullur salur af læknum fyrir sér einn eftirmiðdag á
Læknadögum. Þar var haldið málþing undir heitinu
A brattann sem Sigurbjörn Sveinsson formaður LÍ
stjórnaði af röggsemi.
Þórarinn Tyrfingsson yfirlæknir á Vogi reið á vað-
ið og greindi frá því að til hans hefðu leitað um 40
læknar á undanförnum árum vegna vandamála sem
tengjast fíkn í áfengi eða lyf. Hann sagðist ekki eiga
von á öðru en að slíkur vandi herjaði á lækna í svip-
uðum hlutföllum og á aðrar stéttir. Hins vegar væri
það einkenni á læknum að sjúkdómsinnsæi þeirra
virtist minna en annarra stétta og mótþrói við með-
ferð meiri. Líkamlegt ástand lækna sem leituðu með-
ferðar væri líka oft verra en annarra stétta en geð-
rænt ástand svipað.
Þórarinn ítrekaði þá nauðsyn sem aðrir hafa bent
á að nánasta starfsumhverfi lækna verði meðvitaðra
um hættuna á því að læknar lendi í vanda með fíkn
sína. Nú væri Landlæknisembættið eini aðilinn sem
brygðist við þegar slíkur vandi kemur upp. Koma
þyrfti upp greiningu sem væri í höndum óháðra fag-
manna og þar þyrfti að skoða heilsufar lækna, líkam-
legt og geðrænt, fjölskylduaðstæður og annað það í
daglegu lífi þeirra sem gæti bent til þess að þeir ættu
í vandræðum.
Að trufla kollegana
A eftir Þórarni töluðu þrír læknar um veikindi lækna.
Tveir þeirra, Stefán Þórarinsson og Már Kristjáns-
son, höfðu lent í því að veikjast alvarlega en sá þriðji,
Óskar Einarsson, hafði annast Má í veikindum hans.
Þeim varð tíðrætt um hlutverkaskipan lækna og sjúk-
linga og hvernig hún riðlaðist þegar læknar veiktust.
Stefán sagði að þessi hlutverk væru svo fastmótuð að
segja mætti að þau tilheyrðu hvort sínum heiminum:
vísindaheimi og mannheimi.
Þegar læknirinn veikist þarf hann að skipta um
hlutverk og það er meira en að segja það að gera
slíkt. Til dæmis sagði Stefán að læknar væru vanir því
að meta horfur sjúklinga út frá hóplíkum en skyndi-
lega væri málið farið að snúast um einn einstakling og
það Iækninn sjálfan. Spurningin væri skyndilega:
Hvað verður um mig?
Viðbrögð lækna við þessum nýju aðstæðum væru
ekki alltaf jafn skynsamleg og úthugsuð og vera
þyrfti. Læknirinn bregst ekki síður tilfinningalega við
eigin veikindum en aðrir, honum hættir til ýmist að
afneita sjúkdómnum eða gera of mikið úr honum.
Það væru oft þung spor að leita til kolleganna eftir
aðstoð, menn vildu ekki trufla heilbrigðiskerfið að
óþörfu. Verstur væri þó ótti lækna við að verða að at-
hlægi meðal kolleganna fyrir að hafa áhyggjur af
heilsufarinu sem reyndust ástæðulausar.
Már sagði svipaða sögu en bætti því við að það
hefði verið honum dýrmæt reynsla að verða sjúk-
lingur. Hann hefði brugðist þannig við að panta ekki
tíma hjá lækni heldur var hann alltaf að truila kolleg-
ana á göngum spítalans með erfiðum spurningum.
Slíkt væri ekkert sniðugt, hvorki fyrir þann sjúka né
kollegana. Það kom reyndar fram í máli margra sem
tóku til máls þetta síðdegi að stór hluti lækna hefði
ekki heimilislækni og leitaði sjaldan til Iæknis með
formlegum hætti, auk þess sem vinnufélagarnir
veigra sér við að benda á einkenni, þótt augljós væru.
Reyndin væri því sú að eftirlit með heilsu lækna væri
oft mun minna en hjá öðrum starfsstéttum, hversu
þversagnakennt sem það kann að virðast.
Hluti frummœlenda í
pallborðsumrœðum ásamt
fundarstjóra, talið frá
vinstri: Agnes Wold, Hjalti
Már Þórisson, Már
Kristjánsson, Þórarinn
Tyrfingsson, Tryggvi
Ásmundsson og Sigur-
björn Sveinsson.
Aö mæla sig eöa mæla sig ekki
Það var á Óskari Einarssyni að heyra að hlutverk
læknis sem fær lækni sem sjúkling væri síst öfundsverð-
ara en þess sem veikist. I hans tilviki bættist við að
sjúklingur hans var bæði kollega, vinnufélagi og góður
vinur og veiðifélagi. Ekki bætti úr skák að fyrsta at-
renna að sjúkdómsgreiningu misfórst og viðbrögðin
við sjúkdómnum þar af leiðandi ekki rétt. Óskar sagði
hafa fyllst sjálfsásökun og jafnvel misst svefn af
þessum sökum. Hvemig á ég að segja honum þetta?
Er kannski rétt að fá annan Iækni? Get ég í raun ráð-
lagt sérfræðingnum eitthvað? í annarri tilraun tókst
greiningin vel, sjúklingurinn brást rétt við meðferð og
Læknablaðið 2002/88 143